Theo ông Nguyễn Quốc Hiệp - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Đầu tư Dầu khí Toàn cầu (GP.Invest), ngành xây dựng đang đóng góp lớn vào GDP, tuy nhiên những điều sửa đổi trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xây dựng hiện chưa bắt kịp yêu cầu, thậm chí đi ngược lại xu thế kiến tạo, hành động của Chính phủ, gây ảnh hưởng đến các doanh nghiệp trong ngành.
Nhiều dự án chậm triển khai do vướng khâu thủ tục hành chính
Giảm thủ tục hành chính
Ông Hiệp dẫn chứng, theo quy định trong Luật Xây dựng, việc thẩm định đang được quy định quá phức tạp, không đúng vai. Cụ thể, cơ quan quản lý nhà nước chỉ nên là nơi đưa ra các quy định chung về quản lý nhà nước, đồng thời thực hiện công tác thẩm tra. Còn việc thẩm định dự án, nhất là thẩm định thiết kế thì nên để các công ty tư vấn làm, nhà nước chỉ đứng ra chỉ định.
Do nhà nước hiện nay cũng được giữ vai trò thẩm định cho nên sau khi một dự án được cấp phép, Bộ Xây dựng là một “mắt xích” thẩm định, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng thẩm định, cơ quan phòng cháy chữa cháy cũng thẩm định. Doanh nghiệp muốn có giấy phép phải xin thẩm định ở 3 nơi, trải qua 3 bước khác nhau, rất vướng víu.
Tiếp đó, đến khi có thiết kế cơ sở cũng lại tiếp tục 3 bước thẩm định đó, thời gian đôi khi mất cả năm trời, tốc độ triển khai dự án bị chậm lại, doanh nghiệp mất cơ hội.
Giám đốc một công ty xây dựng tại TP.HCM phản ánh, hiện nay có tình trạng các chủ đầu tư dự án đều phải "ôm" hồ sơ ra Hà Nội để thẩm định thiết kế cơ sở, thiết kế kỹ thuật. Trong quá trình thẩm định, phải thực hiện chỉnh sửa, bổ sung hồ sơ nên tốn rất nhiều thời gian, công sức, chi phí chính thức lẫn chi phí không chính thức của các doanh nghiệp. Trong khi đó, cơ sở phía Nam đóng tại TP.HCM lại chưa được giao thẩm quyền để thẩm định thiết kế cơ sở, thiết kế kỹ thuật công trình cấp I.
Rõ ràng, như chia sẻ của vị chủ doanh nghiệp xây dựng này, đây là một bất cập điển hình về khâu thủ tục hành chính gây tốn kém cho doanh nghiệp trong bối cảnh ngành xây dựng đang có nhiều triển vọng tăng trưởng tốt.
Tình trạng doanh nghiệp sân sau
Trong kết quả khảo sát hơn 8.000 doanh nghiệp dân doanh mà VCCI tiến hành hàng năm (PCI) được công bố mới đây cho thấy, trong các thủ tục hành chính liên quan nhiều nhất đến doanh nghiệp, thì thủ tục cấp phép xây dựng có mức độ chuyển biến chậm, xếp thứ 7/11 lĩnh vực được khảo sát.
Vẫn còn tình trạng doanh nghiệp sân sau, doanh nghiệp phải có mối quan hệ với chính quyền để thuận tiện trong kinh doanh trong ngành xây dựng cũng được nhiều doanh nghiệp phản ánh. Có đến 74% doanh nghiệp xây dựng phải có quan hệ với cán bộ để tiếp cận thông tin.
Tình trạng cán bộ nhà nước ưu ái các doanh nghiệp nhà nước, ưu ái các doanh nghiệp thân quen trong ngành xây dựng ở mức tương đối cao. Các doanh nghiệp xây dựng là những doanh nghiệp phải trả chi phí không chính thức cao nhất so với các lĩnh vực khác như công nghiệp, nông nghiệp, thương mại, dịch vụ.
Trong văn bản kiến nghị gửi đến Bộ Xây dựng vào tháng 6 này, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) đã kiến nghị sửa đổi, bổ sung khoản 5 Điều 78 Luật Xây dựng "Chính phủ quy định chi tiết các bước thiết kế xây dựng, thẩm định, phê duyệt thiết kế xây dựng" theo hướng phân cấp và giao thêm thẩm quyền cho UBND cấp tỉnh thẩm định, phê duyệt thiết kế xây dựng (thiết kế cơ sở, thiết kế kỹ thuật) các công trình cấp I trên địa bàn có chiều cao tối đa không quá 120m (khoảng 35 tầng).
Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, trừ trường hợp UBND cấp tỉnh có yêu cầu thì Bộ Xây dựng thực hiện thẩm định thiết kế xây dựng đối với công trình này, do năng lực của Sở Xây dựng các địa phương không đồng đều, nên có thể có địa phương đề nghị Bộ Xây dựng thẩm định thiết kế công trình.
"Còn về lâu dài, Bộ Xây dựng nên nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Xây dựng theo hướng giao cho các tổ chức, cá nhân có chức năng và có năng lực được thẩm định thiết kế cơ sở, thiết kế kỹ thuật các loại công trình xây dựng", ông Châu nhấn mạnh.
Giới chuyên gia cho rằng Bộ Xây dựng chỉ nên giữ vai trò quản lý nhà nước, ban hành quy chuẩn xây dựng, tiêu chuẩn thiết kế, định mức, chỉ số giá, giá và thực hiện công tác hậu kiểm, thanh tra, kiểm tra, để nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước.
Điều đó sẽ giúp tinh giản bộ máy và giảm thiểu thủ tục hành chính và chỉ tập trung thẩm định các công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước.
