Không thăng hoa như 2017, nhưng sự "nhảy nhót" tưng bừng của thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm 2018 đã mang lại nhiều cảm xúc từ bất ngờ đến thót tim cho giới đầu tư. Cho đến ngày chốt phiên cuối cùng của năm 2018, khi VN-Index giảm 5,95% và HNX-Index giảm 10,57% so với cuối năm 2017, thì giới đầu tư cùng ngỡ ngàng khi mức giảm này là thấp nhất trong khu vực ASEAN 6 và Việt Nam vẫn được xếp là thị trường chứng khoán thành công nhất khu vực ASEAN trong năm.
Liệu việc tăng trưởng âm của thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm 2018 có được kỳ vọng đem lại triển vọng mới cho năm 2019? Đâu là những cơ hội và thách thức của thị trường trong năm 2019? Với những gì hiện có, thị trường chứng khoán Việt Nam có còn đủ hấp dẫn với các dòng vốn ngoại? Nhân dịp đầu Xuân mới, lãnh đạo những tổ chức đầu tư trong nước, nước ngoài lớn, đồng hành cùng thị trường chứng khoán Việt Nam ngay từ những ngày đầu tiên, lãnh đạo doanh nghiệp niêm yết, đã chia sẻ những dự cảm về một năm 2019 hứa hẹn nhiều ẩn số.
Thị trường chứng khoán sẽ đứng vững trong năm 2019
Ông Lê Minh Tâm - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam
Nguyên nhân khiến thị trường chứng khoán đã có giai đoạn giảm kể từ tháng 4/2018 đến nay chủ yếu là do từ tình hình bất ổn của thế giới xoay quanh vấn đề cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, lo ngại xu hướng bảo hộ thương mại và Brexit.
Đồng thời, việc Fed tăng lãi suất 4 lần trong năm 2018 cũng khiến dòng tiền rút khỏi kênh chứng khoán ở các thị trường mới nổi, trong đó có Việt Nam. Ngoài ra, việc tăng trưởng tín dụng chậm lại cũng đã khiến nhóm ngân hàng, bất động sản điều chỉnh mạnh và ảnh hưởng tiêu cực lên xu hướng chung của toàn thị trường.
Với những dự báo nền kinh tế Việt Nam tiếp tục duy trì tăng trưởng và cải thiện tích cực trong năm 2019 thì những nguyên nhân kể trên sẽ là động lực giữ sự ổn định của thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, rủi ro của các tác động từ các nền kinh tế lớn của thế giới vẫn còn phức tạp nên tôi dự báo thận trọng hơn trong năm 2019, nhưng chắc chắn thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn duy trì xu hướng tăng dài hạn và tích cực.
Tôi nghĩ rằng nhóm ngành bất động sản công nghiệp sẽ được thu hút dòng tiền trong năm 2019. Các công ty khai thác các thị trường tiêu dùng trong nước, nhóm cổ phiếu ngành vận tải vẫn sẽ có tăng trưởng tốt và ổn định. Ngoài ra, ở nhóm cổ phiếu vốn hóa vừa và nhỏ, tôi đánh giá triển vọng lạc quan ở thủy sản và dệt may.
Rất rõ ràng là dòng vốn sẽ rút khỏi kênh chứng khoán khi rủi ro chiến tranh thương mại gia tăng cho nên thị trường chứng khoán thế giới sẽ bị tác động tiêu cực trong ngắn hạn và thị trường chứng khoán Việt Nam cũng sẽ không nằm ngoài lề xu hướng này. Đặc biệt, nên chú ý đến lãi suất đồng USD trong năm 2019, nếu lãi suất tiếp tục được nâng lên cao hơn nũa thì cũng sẽ là một thách thức cho dòng vốn đầu tư gián tiếp đến các thị trường mới nổi.
thị trường chứng khoán Việt Nam đang thật sự là thị trường hấp dẫn đối với nhà đầu tư Đài Loan khi các thị trường Việt Nam đang được đánh giá là thị trường còn non trẻ và còn rất nhiều tiềm năng phát triển. Đồng thời, với quy mô về thị trường nội địa lớn và nền kinh tế đang có mức độ hội nhập thương mại cao, thị trường chứng khoán Việt Nam đang được nằm trong danh sách những điểm đến đầu tư hàng đầu của nhà đầu tư Đài Loan. Với tình hình vĩ mô dự báo là tiếp tục tăng trưởng và ổn định trong năm 2019 và nhiều sản phẩm phái sinh dự kiến sẽ được triển khai, nhà đầu tư Đài Loan sẽ tiếp tục đầu tư mạnh mẽ hơn nữa vào thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm 2019.
Phái sinh cũng là một trong những thế mạnh của Yuanta Đài Loan. Yuanta luôn đứng đầu về dịch vụ chứng khoán phái sinh tại Đài Loan với hơn 50% thị phần trong nhiều năm qua. Yuanta cũng đã chứng minh ở các thị trường khác, đặc biệt là Yuanta cũng dẫn đầu thị phần chứng khoán phái sinh tại Thái Lan mặc dù chỉ mới gia nhập thị trường chứng khoán Thái Lan hơn hai năm qua. Chứng khoán phái sinh tại Việt Nam cũng nằm trong những chiến lược phát triển ưu tiên hàng đầu của Tập đoàn Yuanta.
Chúng tôi kỳ vọng thị trường chứng khoán sẽ đứng vững trong năm 2019 bất chấp các bất ổn của thị trường chứng khoán thế giới có thể sẽ diễn ra. Các doanh nghiệp Việt Nam sẽ tiếp tục duy trì tăng trưởng tốt trong năm 2019 và sẽ hỗ trợ tích cực lên diễn biến của thị trường chứng khoán trong năm. Tôi thận trọng, nhưng không bi quan về thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm 2019 và lạc quan về sự phát triển trong dài hạn.
Triển vọng tùy thuộc vào điều kiện quốc tế
Ông Nguyễn Duy Hưng - Chủ tịch, Tổng Giám đốc Công ty chứng khoán Sài Gòn
Năm 2019 tốt hay xấu thì cần quay lại các điều kiện quốc tế. Đến nay, thị trường chứng khoán thế giới và nền kinh tế thế giới đang trở nên đắt hơn trước một số khó khăn.
Thứ nhất, các cổ phiếu đang ở trong ngưỡng của thị trường giá xuống, nghĩa là các chỉ số giảm 20% so với đỉnh. Trong các thống kê mới nhất, tính đến nay, tất cả các thị trường chứng khoán thế giới đều giảm mạnh, riêng Việt Nam giảm từ mức đỉnh 1.211 điểm xuống 892,54 điểm (28/12/2018), giảm quá 20%. Và trong tất cả các thống kê lịch sử của thị trường chứng khoán thế giới đều cho thấy, để các thị trường phục hồi từ giá đáy lên trở lại đỉnh cũ, sớm nhất cũng phải mất 21 tháng.
Thứ hai tiếp tục mối lo chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, đến giờ phút này chưa ai nói rằng diễn biến như thế nào.
Thứ ba, thế giới chứng kiến giá dầu đi xuống, tất cả các nhà phân tích và chuyên gia tỏ ra đều nghi ngại về tăng trưởng kinh tế thế giới đi xuống. Các nhà sản xuất, các nhà hoạch định hay các nhà kết nối đều dự đoán như vậy.
Thứ tư là sự bất ổn địa chính trị tại Trung Đông - Mỹ, Nga - Mỹ... thế giới hứa hẹn một năm rất bất ổn và chưa biết sẽ đi về đâu.
Tất nhiên, tôi cho rằng ảnh hưởng chung đến thị trường tài chính thế giới là đúng nhưng lại là cơ hội cho nền kinh tế Việt Nam trong việc tái cơ cấu chất lượng tăng trưởng của nền kinh tế.
Chúng ta khác Trung Quốc, họ chỉ 4% GDP phụ thuộc vào xuất khẩu, còn Việt Nam thì 100% GDP bằng tổng giá trị xuất khẩu, nền kinh tế nước ta phụ thuộc rất lớn vào xuất khẩu. Cuộc chiến tranh thương mại có thể tạo cơ hội để nước ta tăng trưởng thông qua việc gia tăng phần xuất khẩu.
Tuy nhiên điều đó không có nghĩa hôm nay chúng ta muốn là ngày mai được, vì năng lực sản xuất của nước ta không thể đáp ứng kịp. Nhưng rõ ràng đây là cơ hội để chúng ta có chiến lược, kế hoạch trung hạn và dài hạn để cơ cấu lại tăng trưởng của nền kinh tế, để tăng trưởng dựa vào sản xuất kinh doanh và dịch vụ, chứ không dựa nhiều quá vào bất động sản.
Thị trường tài chính thế giới mà gặp vấn đề, tất nhiên thị trường tài chính Việt Nam cũng gặp vấn đề, thì những ngành liên quan nhiều đến đầu cơ tài sản sẽ bị ảnh hưởng. Còn cụ thể diễn ra thế nào thì chúng ta sẽ chờ kết quả của năm 2019.
Mức định giá đã rất hấp dẫn
Bà Nguyễn Thị Hằng Nga - Giám đốc Đầu tư Công ty liên doanh Quản lý quỹ Vietcombank
Giảm điểm là xu hướng chung của thị trường chứng khoán thế giới năm 2018, không chỉ riêng thị trường Việt Nam. Bên cạnh căng thẳng thương mại gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc, một nguyên nhân cơ bản nữa là việc Fed liên tục tăng lãi suất và kỷ nguyên nới lỏng tiền tệ đang chấm dứt, dẫn đến xu hướng rút ròng tại nhiều thị trường mới nổi. Diễn biến tiêu cực của thị trường thế giới cũng phần nào tác động lên tâm lý nhà đầu tư trong nước và gây áp lực lên chỉ số VN-Index.
Quan ngại về các bất ổn của nền kinh tế thế giới đã đươc phản ánh nhiều vào giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm qua, giúp mức định giá thị trường trở lên hấp dẫn. Tuy vậy, tác động của chiến tranh thương mại Mỹ-Trung sẽ rõ ràng hơn trong năm 2019 và không loại trừ khả năng sẽ diễn biến căng thẳng hơn nếu hai bên không đạt được thỏa thuận.
Cơ hội chính của thị trường năm 2019 là mức định giá đã rất hấp dẫn khi thị trường liên tục giảm mạnh vào cuối năm 2018 và xu hướng chuyển dịch sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam được đẩy mạnh. Thách thức sẽ tiếp tục đến từ những biến động bên ngoài như chiến tranh thương mại Mỹ Trung (tác động sẽ thấy rõ hơn vào năm 2019, và khả năng có thể diễn biến xấu hơn nếu hai bên không đạt được thỏa thuận), chính sách tiền tệ sẽ tiếp tục được thắt chặt ở Mỹ do thị trường lao động khá căng thẳng tại đây, các bất ổn có thể có tại châu Âu khi khối này đã dừng nới lỏng tiền tệ và có rất nhiều các cuộc bầu cử tại đây vào năm 2019.
Do thị trường biến động mạnh trong năm, hai quỹ BCF và TBF mà VCBF đang quản lý cũng không tránh khỏi bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, với phương pháp đầu tư dựa trên đánh giá giá trị từng cổ phiếu với mục tiêu nắm giữ dài hạn, chúng tôi đã duy trì một tỷ trọng tiền khá cao vào đầu năm khi thị trường tăng cao.
Tính đến ngày 26/12/2018, khi thị trường giảm khoảng 26% từ đỉnh ngày 9/4/2018 thì Quỹ cổ phiếu hàng đầu VCBF (BCF) chỉ giảm khoảng 16% từ đỉnh, Quỹ cân bằng chiến lược VCBF (TBF) chỉ giảm khoảng 11% từ đỉnh. Tính từ khi thành lập tới nay, lợi nhuận kép của TBF là trên 13%/năm, còn của BCF là gần 14%/năm.
Cũng trong năm 2019, VCBF có kế hoạch mở thêm các quỹ mới với mục tiêu đầu tư và phân bổ tài sản khác với hai quỹ hiện hữu là BCF và TBF để đa dạng hóa sản phẩm, đáp ứng các nhu cầu khác nhau của nhà đầu tư, phù hợp với các biến động của thị trường chứng khoán.
Thị trường phản ánh đúng thực lực của doanh nghiệp
Bà Nguyễn Bạch Điệp - Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc FPT Retail
Cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung sẽ không thể chấm dứt sớm mà sẽ còn kéo dài, điều này mang đến cả cơ hội lẫn thách thức cho Việt Nam trong thời gian tới. Bên cạnh thách thức là sự bất ổn trên toàn cầu dẫn đến nguồn tiền đầu tư có thể bị rút khỏi thị trường mới nổi như Việt Nam để tập trung vào thị trường trọng điểm, còn có cơ hội là bắt đầu có làn sóng dịch chuyển nhà máy từ Trung Quốc sang Việt Nam, thu hút đầu tư cho sản xuất tăng cao.
Tôi kỳ vọng trong 1 năm mới sắp tới, thị trường sẽ ổn định, minh bạch, tăng/giảm đúng bản chất, thực lực hiệu quả của các công ty, từ đó góp phần thu hút thêm nhiều nhà đầu tư tham gia đổ vốn vào Việt Nam.
Là công ty thành viên của Tập đoàn FPT, FRT cũng có được sự hậu thuẫn lớn từ tập đoàn về công nghệ, hỗ trợ FRT nguồn lực, chuyên gia... để nghiên cứu, đưa các ứng dụng công nghệ vào kinh doanh, tăng trải nghiệm người dùng và tối ưu chi phí. Hiện FRT đã áp dụng thành công công nghệ Chatbot vào kênh Online, sắp tới đây sẽ là các công nghệ nhận diện hình ảnh, AI...
Dự kiến 2019, doanh thu công ty tăng trưởng 16% và lợi nhuận tăng trưởng 20%. Chúng tôi hiện thực hóa kế hoạch này bằng việc tiếp tục phát triển mảng bán lẻ hàng công nghệ của chuỗi FPT Shop và đẩy nhanh việc mở rộng chuỗi dược phẩm Long Châu.
Các năm tiếp theo, dự kiến doanh thu và lợi nhuận đều tăng trưởng trên 2 con số/năm.
Tất nhiên giá cổ phiếu luôn là mục tiêu quan trọng đối với cổ đông, những người bỏ tiền đầu tư vào 1 doanh nghiệp thì đều kỳ vọng giá cổ phiếu tăng trưởng tốt. Tuy nhiên, hầu như cổ đông của FRT đều là các cổ đông chiến lược, tầm nhìn dài hạn nên họ hiểu việc tăng, giảm giá cổ phiếu theo thị trường chung là bình thường, họ quan tâm nhất đến thực lực hiệu quả thật sự của doanh nghiệp chứ không quá áp lực cho doanh nghiệp về giá cổ phiếu.
Việt Nam vẫn là địa chỉ hấp dẫn năm 2019
Ông Andy Ho - Giám đốc điều hành kiêm Trưởng Bộ phận đầu tư Tập đoàn VinaCapital
Năm 2019, dự đoán rằng Việt Nam thu hút FDI nhờ có chi phí lương thấp, lực lượng lao động chất lượng cao và vị trí địa lý gần chuỗi cung ứng của các nhà sản xuất khu vực. Đặc biệt, căng thẳng thương mại Mỹ - Trung Quốc cũng được xem là yếu tố tạo sức đẩy dòng vốn FDI từ Trung Quốc và các thị trường khác sang Việt Nam. Đây là 2 yếu tố chính tác động tích cực tới thu hút FDI vào Việt Nam từ năm tới.
Thị trường chứng khoán của Việt Nam năm 2019 sẽ được khích lệ bởi EPS tăng nhẹ khoảng 10-12%, tuy nhiên so với các năm trước thì mức tăng này thấp hơn, nên chúng tôi nhận định rằng thị trường chứng khoán Việt Nam năm 2019 cũng sẽ không tăng mạnh. Luật Chứng khoán sửa đổi, dự kiến áp dụng từ quý III/2019 sẽ có nhiều thay đổi tích cực dễ ghi điểm với Morgan Stanley, đặc biệt là điểm liên quan đến dỡ bỏ hạn chế sở hữu với nhà đầu tư nước ngoài.
Tôi nghĩ kinh tế Việt Nam năm 2019 sẽ vẫn rất tích cực, mặc dù lãi suất được dự báo sẽ tăng khoảng 25 tới 50 điểm phần trăm. Dòng vốn FDI sẽ tích cực do các nhà sản xuất tới Việt Nam cung ứng cho Samsung, Vinfast và để tránh hiệu ứng chiến tranh thương mại Mỹ-Trung. Cán cân thương mại cũng sẽ đạt được mức thặng dư nhất định do xuất khẩu được dự báo tăng mạnh hơn nhập khẩu. Đồng tiền Việt Nam vẫn sẽ ổn định do Ngân hàng Nhà nước đã tích trữ được một lượng ngoại hối dồi dào, tương ứng khoảng 2,9 tháng nhập khẩu và lực cung – cầu đối với đồng đô la không quá căng thẳng nhờ thặng dư cán cân thương mại và thặng dư cán cân tài khóa (current account).
Với việc thay đổi liên tục của chính trường thế giới cùng sự phát triển mạnh của các nhóm ngành kinh tế mới nổi, rất tiềm năng trên thị trường, chúng tôi đang điều chỉnh chiến lược đầu tư cho phù hợp với tình hình mới. Hiện tại trong danh mục chúng tôi đầu tư nhiều vào ngành vật liệu xây dựng, bất động sản, chúng tôi phần lớn tập trung vào mảng tiêu dùng nội địa của nền kinh tế như trường học, ngân hàng, F&B, bệnh viện. Năm 2019, VinaCapital vẫn tiếp tục chiến lược đầu tư và chung tay cùng doanh nghiệp tăng giá trị doanh thu và giá trị xã hội.
Khối ngoại vẫn phấn khích với thị trường
Ông Dominic Scriven - Chủ tịch Quỹ Đầu tư Dragon Capital
Năm 2018, thị trường chúng ta gặp 2 vấn đề nổi bật: cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung và sự tăng trưởng lãi suất của Mỹ, tỷ giá hối đoái của đồng USD. Theo tôi, 2 vấn đề này ảnh hưởng lớn đến các nhà đầu tư ở thị trường mới nổi. Nhà đầu tư e ngại việc đồng nội tệ bị yếu do chịu rủi ro lạm phát. Đặc biệt, một số nước có nền kinh tế vay ngoại tệ.
Những ai đã theo dõi kinh tế Việt Nam thời gian qua đều sẽ biết. Gần đây, sự tăng trưởng mạnh mẽ của đầu tư FDI. Các nhà sản xuất cũng có xu hướng chuyển từ Trung Quốc sang các nước khác. Chừng 10 năm trước, đã hình thành thị trường Trung Quốc + 1 (các quốc gia Đông Nam Á-ASEAN). Việt Nam bắt đầu có những vị thế về mặt địa lý. Sau đó, có những tranh chấp giữa Nhật Bản - Trung Quốc, Hàn Quốc-Trung Quốc..., nên các doanh nghiệp, tập đoàn sản xuất muốn chuyển sang địa điểm khác ngoài Trung Quốc.
Gần đây nhất, Mỹ động viên một số nền kinh tế tham gia vào TPP (nhưng không có Trung Quốc). Minh chứng cho điều này có thể thấy dòng vốn FDI xuất khẩu vào thị trường Việt Nam trong khoảng 5-10 năm trở lại đây tăng trưởng đáng kể. Thông thường, doanh nghiệp thường đi trước các chính trị gia. Cho nên các doanh nghiệp Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, kể cả Trung Quốc cũng đã dự báo trước xu hướng này trước đây.
Thị trường chứng khoán phản ánh 2 việc: (1) xu hướng tích cực đầu tư nước ngoài, dòng vốn nước ngoài đổ vào Việt Nam ngày càng tăng, làm cho nền tài chính Việt Nam mạnh hơn; (2) cải thiện tinh thần nhà đầu tư nói chung, cả nhà đầu tư trong nước và nước ngoài.
Để phân tích ảnh hưởng của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung kéo dài đối với dòng vốn ngoại như thế nào trong năm 2019, theo tôi nên phân tích dưới 2 góc độ: (1) tình hình tài chính trong nước được cải thiện; (2) cải tiến tinh thần của các nhà đầu tư.
Lấy ví dụ minh chứng điều này, tỷ lệ xuất khẩu/GDP trong năm nay có thể đạt 100%. Đây là một con số khá ấn tượng! Tuy nhiên, nếu để xảy ra một cuộc chiến thương mại giữa 2 nền kinh tế và 2 thị trường xuất/nhập lớn nhất của Việt Nam thì liệu Việt Nam có muốn có tỷ lệ xuất khẩu/GDP lớn như thế không? Trong khi tỷ lệ này tại Indonesia thấp hơn nhiều, khoảng 30%.
Việc đầu tư có thể ngắn hạn trước mắt, hoặc dài hơn sẽ có quyết định đầu tư khác nhau. Đối với dòng vốn ngoại, giới đầu tư nước ngoài phân tích theo nhiều tiêu chí như chất lượng doanh nghiệp, giá trị doanh nghiệp, quy mô của thị trường, khả năng đầu tư của các nhà đầu tư nước ngoài... trong đó, cũng có tính đến rủi ro từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, nhưng đó không phải là yếu tố duy nhất.
Trên thực tế, dòng vốn đầu tư ngoại trong năm 2018 vào Việt Nam là tăng trưởng dương. Điều đó có nghĩa là nhà đầu tư nước ngoài tham gia thêm, họ vẫn phấn khích với thị trường Việt Nam. Việc nhà đầu tư nước ngoài tham gia thêm phụ thuộc vào những phân tích cơ hội và rủi ro, tức là dựa vào quy mô thị trường, giá trị doanh nghiệp, khả năng đầu tư của họ và không loại trừ có một chút ảnh hưởng từ chiến tranh thương mại.
Các nhà đầu tư lớn tại các trung tâm tài chính thế giới như New York, London, Hồng Kông, Singapore, Tokyo, Seoul, Bắc Kinh, Frankfort, Paris... luôn có góc nhìn đánh giá không chỉ ở Việt Nam mà còn có các nhóm thị trường khác. Việt Nam hiện đang là một trong nhóm thị trường cận biên (Frontier Market), tỷ trọng tăng trưởng 30% nhưng vốn tham gia vào thị trường này rất nhỏ so với các nhóm khác là thị trường mới nổi. Nếu chúng ta muốn dòng vốn ngoại thay đổi theo hướng lớn hơn thì Việt Nam cần có những chuyển biến từ thị trường cận biên sang mới nổi.
Ngoài ra, thị trường mới nổi cũng chịu áp lực trong bối cảnh lãi suất tiền USD có thể tăng tiếp, lạm phát tăng... Đối với cuộc chiến tranh thương mại My-Trung, chúng ta cần tiếp tục theo dõi: không hẳn những điểm quá thuận lợi cho Việt Nam không tính đến những rủi ro tiềm ẩn chưa thể dự báo trước được. Ví dụ từ chiến tranh thương mại có thể chuyển sang kiện tụng bản quyền, sang vi phạm luật kinh tế, bắt người như hiện nay. Đây không chỉ là chiến tranh thương mại thuần túy!
Theo tôi, thách thức lớn nhất trong 2019 là Quốc hội thông qua Luật Chứng khoán mới, sẽ có nhiều vấn đề mới tích cực và minh bạch hơn. Thách thức thứ hai không nằm hoàn toàn trong Luật Chứng khoán là vai trò nhà đầu tư nước ngoài. Cả thị trường cũng đang đặt dấu chấm hỏi như mở room, khó khăn công ty. Vấn đề này không chỉ do ngành chứng khoán giải quyết mà còn phụ thuộc ở cấp vĩ mô, quốc gia. Thách thức thứ ba, nếu có những giới hạn nhất định đối với vốn ngoại thì phải dựa nhiều hơn vào vốn trong nước. Tuy nhiên, hiện nay vốn của các nhà đầu tư trong nước khá phân tán.
Cho nên, các công ty rất khó dựa vào vốn nội này. Việt Nam cần đẩy mạnh thành lập mạng lưới các nhà đầu tư trong nước. Thách thức thứ tư là mở rộng huy động thị trường trái phiếu doanh nghiệp và điều này có ý nghĩa rất lớn cho sự phát triển doanh nghiệp nói chung và thay thế vốn ngắn hạn của hệ thống ngân hàng.
Năm 2018 đối với Dragon Capital là tạm chấp nhận. Chữ "Tạm" ở đây là tăng trưởng thấp hơn 2017. Trong năm qua, có nhiều nhà đầu tư rút vốn và cũng có nhiều nhà đầu tư tăng vốn mới, nhưng bình quân là tăng, chứ không giảm. Dragon Capital cam kết đầu tư lâu dài tại Việt Nam.
