Nói là may mắn bởi trong phiên Tòa, Viện Kiểm sát Nhân dân TP.HCM đề nghị HĐXX chấp nhận yêu cầu của Vinasun, buộc Grab bồi thường hơn 41,2 tỷ đồng và khẳng định có đủ cơ sở xác định Grab là chủ doanh nghiệp thực thụ trong việc kinh doanh vận tải hành khách bằng taxi, vì dù công ty này hoạt động theo đề án thí điểm của Bộ GTVT với tư cách là đơn vị cung ứng phần mềm cho đơn vị kinh doanh vận tải nhưng trong thực tế, Grab không đơn thuần là đơn vị kết nối, bán phần mềm và vẫn điều hành trọn vẹn một quy trình kinh doanh vận tải, trong đó Grab trực tiếp điều hành xe, chỉ định tài xế đón khách, quyết định giá cước và điều chỉnh tăng giảm giá cước…
Nếu Vinasun thắng kiện, đó có là tiền lệ để đưa nền kinh tế chia sẻ của nước nhà vừa mới chớm sinh ra đã đi vào ngõ cụt. Ảnh minh họa.
Uy quyền và thực lực của của một cơ quan Viện Kiểm sát cấp thành phố to như thế nào thì nhiều người biết rồi. Mỗi lời buộc tội của họ đều đã được các chuyên gia trong ngành nghiên cứu hồ sơ kỹ lưỡng và phát ngôn bài bản với nền tảng pháp lý đanh thép, đủ sức nặng để thuyết phục HĐXX, tâm phục khẩu phục bị đơn và chinh phục dân chúng.
Thế nhưng, riêng trong vụ việc này, không hiểu sao cái chất “thép” ấy lại có vẻ hơi “non”, khiến nhiều câu hỏi đặt ra không thể trả lời.
Thứ nhất, tại sao con số thiệt hại kia là 41,2 tỷ đồng mà không phải là 51,2 tỷ hoặc 31,2 tỷ?
Để có được con số cụ thể tất nhiên phải được tổ hợp từ nhiều con số cụ thể khác. Chẳng hạn, Vinasun bị thiệt hại trên thị trường taxi bao gồm kết quả nghiên cứu cho thấy có 40% khách hàng của Vinasun chuyển qua sử dụng dịch vụ của Grab. Theo báo cáo giám định của Công ty Cửu Long, số lượng xe của Grab gần 13.000 xe. Do đó, Viện kiểm sát đề nghị HĐXX Tòa án nhân dân TP.HCM chấp nhận toàn bộ yêu cầu được bồi thường của Vinasun.
Nếu ai có một chút kiến thức về kinh tế thị trường thì sẽ dễ dàng thấy rằng, một ngành dịch vụ khi suy giảm lượng khách hàng có rất nhiều nguyên nhân, hoặc là do sự quản trị nội tại của doanh nghiệp đó yếu kém, không theo kịp nhu cầu của cuộc sống; hoặc là do các đối thủ cạnh tranh tạo ra những ưu thế mới có lợi cho khách hàng; hoặc là do nhu cầu trải nghiệm của khách hàng đối với mặt hàng mới hay dịch vụ mới đó...
Tôi cho rằng chỉ với 3 nguyên nhân trên đây, con số 40% khách hàng của Vinasun chuyển qua sử dụng dịch vụ của Grab mà coi là hành vi vi phạm pháp luật của Grab hoàn toàn không thuyết phục một chút nào. Và xin lỗi, kể cả giả sử có Tôn Ngộ Không với 72 phép thần thông biến hóa cũng không thể giám định chính xác đến từng con số (tựa như 41,2 tỷ đồng kia) là sự ảnh hưởng của các yếu tố này đến hoạt động kinh doanh của mỗi doanh nghiệp.
Tiếp nữa, Viện kiểm sát đã không chuẩn chỉ khi cáo buộc rằng, Grab không đơn thuần là đơn vị kết nối, bán phần mềm và vẫn điều hành trọn vẹn một quy trình kinh doanh vận tải, trong đó Grab trực tiếp điều hành xe, chỉ định tài xế đón khách, quyết định giá cước và điều chỉnh tăng giảm giá cước,…
Ở đây liên quan đến vấn đề cốt lõi là sở hữu xe và đăng ký kinh doanh với cơ quan có thẩm quyền. Sở hữu xe đương nhiên không phải là Grab rồi. Đăng ký kinh doanh thì là của các doanh nghiệp và HTX vận tải. Có rắc rối chăng là một lực lượng hùng hậu xe cá nhân tham gia trong một xu hướng kinh tế chia sẻ. Cái quyền “trực tiếp điều hành xe, chỉ định tài xế đón khách, quyết định giá cước và điều chỉnh tăng giảm giá cước,…” mà như Viện kiểm sát cáo buộc kia vốn là của họ, luật pháp cũng không cấm họ được hợp tác hoặc ủy quyền cho người khác hoặc tổ chức khác. Những đối tượng này không khiếu kiện thì có nghĩa là đã có sự tự nguyện rồi, luật pháp không cần can thiệp.
Đó là chưa nói đến việc đến thời điểm này, luật pháp chưa ngã ngũ xe ứng dụng công nghệ kia là xe hợp đồng hay xe taxi. Hai “ông” không cùng sân chơi mà kiện cáo nhau về ảnh hưởng lợi ích trước Tòa, tựa như một bài toán có giả thiết khác nhau lại đi tìm đáp số giống nhau, mới thấy khó khăn làm sao!
Tôi cho rằng vụ kiện này của Vinasun rất khó thành công bởi nhiều lẽ khác nữa, bởi nếu Vinasun thắng kiện, đó có là tiền lệ để đưa nền kinh tế chia sẻ của nước nhà vừa mới chớm sinh ra đã đi vào ngõ cụt? Quyền lựa chọn của người tiêu dùng liệu có bị tước đoạt khi không còn cạnh tranh giữa sự tiến bộ và những trì trệ bảo thủ?...
