Từ giờ, bất đồng khi chia nhà đất thừa kế sẽ giải quyết thế nào?

Trong quá trình phân chia di sản thừa kế, đặc biệt là nhà đất, việc một hoặc một số người không đồng ý với phương án chia tài sản là tình huống rất thường gặp và dễ phát sinh tranh chấp.

Trong trường hợp này, theo Bộ luật Dân sự 2015, trước hết cần xác định trường hợp áp dụng thừa kế theo pháp luật. Điều 650 quy định thừa kế theo pháp luật được thực hiện khi người chết không để lại di chúc; có di chúc nhưng di chúc không hợp pháp; người được chỉ định trong di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc, hoặc tổ chức được hưởng di sản không còn tồn tại tại thời điểm mở thừa kế; hoặc người thừa kế theo di chúc không đủ điều kiện hưởng di sản hay từ chối nhận di sản.

Ở những trường hợp này, tài sản sẽ được chia theo hàng thừa kế theo quy định tại Điều 651, theo đó những người thuộc cùng hàng được hưởng phần bằng nhau, và hàng sau chỉ được xem xét khi hàng trước không còn ai đủ điều kiện thừa kế.

Hàng thừa kế thứ nhất bao gồm vợ, chồng, cha mẹ đẻ hoặc nuôi và con đẻ hoặc nuôi của người chết. Hàng thứ hai là ông bà nội - ngoại, anh chị em ruột hoặc cháu ruột nếu người chết là ông bà. Hàng thừa kế thứ ba gồm cụ nội - ngoại, bác, chú, cậu, cô, dì ruột và cháu, chắt ruột tương ứng với quan hệ huyết thống.

Khi một người trong số các đồng thừa kế không đồng ý với phương án chia di sản, quá trình giải quyết có thể rẽ theo hai hướng. Nếu người này chỉ không muốn tặng cho phần di sản hoặc muốn giữ lại quyền của mình, các bên có thể thỏa thuận để cùng đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hoặc thống nhất mức tiền mà những người còn lại sẽ thanh toán cho phần di sản của người đó. Đây là các phương án phụ thuộc hoàn toàn vào sự tự nguyện, thỏa thuận dân sự giữa những người thừa kế.

Tuy nhiên, trong trường hợp người không đồng ý phủ nhận toàn bộ phương án phân chia mà các đồng thừa kế khác đã thống nhất, hoặc không thể đạt được sự đồng thuận chung, vụ việc có thể được đưa ra Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có tài sản để yêu cầu giải quyết theo thẩm quyền quy định tại Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Tòa án sẽ xem xét tổng thể các yếu tố như giá trị di sản, quy định pháp luật, sự tồn tại của di chúc (nếu có) cũng như ý kiến của các bên nhằm đưa ra phán quyết khách quan nhất.

Bên cạnh đó, cũng cần lưu ý rằng không phải ai thuộc hàng thừa kế cũng đương nhiên có quyền hưởng tài sản. Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015 quy định một số trường hợp bị tước quyền hưởng di sản, bao gồm những người bị kết án vì hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, hoặc có hành vi ngược đãi nghiêm trọng người để lại di sản; người không thực hiện nghĩa vụ nuôi dưỡng; người cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác; người có hành vi lừa dối, cưỡng ép, hoặc ngăn cản việc lập di chúc; và người giả mạo, sửa chữa, hủy hoặc che giấu di chúc nhằm chiếm đoạt tài sản trái ý chí của người lập di chúc. Tuy nhiên, những người này vẫn có thể được hưởng di sản nếu người để lại tài sản đã biết rõ hành vi của họ nhưng vẫn ghi nhận quyền hưởng trong di chúc.

Như vậy, khi phát sinh tranh chấp thừa kế, đặc biệt liên quan đến bất động sản, việc áp dụng đúng quy định pháp luật và xem xét kỹ từng hoàn cảnh cụ thể là yếu tố quyết định để giải quyết vụ việc một cách minh bạch, hạn chế xung đột và bảo đảm quyền lợi hợp pháp của các bên. Nếu không thể tự thỏa thuận, Tòa án chính là cơ quan duy nhất có thẩm quyền đưa ra phương án phân chia công bằng, dựa trên hệ thống pháp luật về thừa kế đang có hiệu lực.