Từ ngày 1/7/2025, Việt Nam sẽ chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, theo Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp vừa được Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 759/QĐ-TTg.
Theo đó, cấp huyện sẽ bị xóa bỏ, cả nước sẽ chỉ còn hai cấp chính quyền: Trung ương – tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương – xã/phường/đặc khu. Mô hình mới không còn tồn tại loại hình thành phố thuộc tỉnh hay thành phố trực thuộc thành phố trực thuộc Trung ương.
Việc sắp xếp này sẽ khiến 696 đơn vị hành chính cấp huyện trên cả nước chấm dứt hoạt động, trong đó có 85 thành phố trực thuộc tỉnh và 2 thành phố thuộc TP trực thuộc Trung ương.
Nằm trong danh sách các đơn vị hành chính bị giải thể, TP. Phan Rang – Tháp Chàm (tỉnh Ninh Thuận) là địa phương sở hữu cái tên dài nhất Việt Nam với 4 chữ và 16 ký tự. Theo sau là TP. Bà Rịa – Vũng Tàu (12 ký tự) và TP. Hồ Chí Minh (9 ký tự).
Tên gọi Phan Rang – Tháp Chàm ra đời từ năm 1948, trên cơ sở ghép từ hai đơn vị hành chính cũ: Phan Rang – phiên âm Việt hóa của Panduranga, kinh đô của Vương quốc Champa cổ và Tháp Chàm – tên gọi gắn với cụm tháp Po Klong Garai nổi tiếng.
Một góc TP. Phan Rang - Tháp Chàm. Ảnh: Internet
Phan Rang – Tháp Chàm là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học – kỹ thuật của tỉnh Ninh Thuận. Thành phố có diện tích 79,38km2, gồm 16 đơn vị hành chính (15 phường, 1 xã) với dân số khoảng 161.150 người.
Về giao thông, Phan Rang – Tháp Chàm là đầu mối quan trọng giữa Quốc lộ 1A và Quốc lộ 27 đi Đà Lạt (Lâm Đồng). Thành phố có tuyến đường sắt Bắc – Nam đi qua ga Tháp Chàm, cách cảng Cam Ranh 60km, TP. Nha Trang 100km và TP. Hồ Chí Minh khoảng 350km.
Ngoài vai trò kinh tế – hành chính, Phan Rang – Tháp Chàm còn là điểm đến du lịch hấp dẫn với nhiều danh thắng nổi tiếng như vịnh Vĩnh Hy – được mệnh danh là “Maldives Việt Nam”, đồi cát Nam Cương, đồng cừu An Hòa hay quần thể tháp Po Klong Garai – di tích Chăm Pa nổi bật nhất Việt Nam.
Theo phương án sắp xếp hành chính mới, nhiều phường tại Phan Rang – Tháp Chàm sẽ được sáp nhập hoặc đổi tên theo địa danh văn hóa – lịch sử của địa phương. Đáng chú ý, địa danh "Phan Rang" vẫn được giữ lại, nhưng chỉ còn tồn tại dưới tên gọi của một phường mới thuộc tỉnh Ninh Thuận.
Cụ thể, các phường Kinh Dinh, Phủ Hà, Đài Sơn và Đạo Long sẽ được nhập thành phường Phan Rang. Các phường Mỹ Bình, Mỹ Đông, Mỹ Hải và một phần phường Đông Hải nhập lại thành phường Đông Hải. Phường Văn Hải và thị trấn Khánh Hải (huyện Ninh Hải) nhập lại, lấy tên mới là phường Ninh Chử. Phường Đô Vinh và xã Nhơn Sơn (huyện Ninh Sơn) nhập thành phường Đô Vinh. Phường Phước Mỹ, Bảo An và xã Thành Hải sẽ hợp nhất thành phường Bảo An.
Trước đó, tỉnh Ninh Thuận từng dự kiến đặt tên mới cho 24 xã, phường sau sắp xếp bằng cách gắn số thứ tự với tên huyện, thành phố cũ. Tuy nhiên, sau khi lấy ý kiến rộng rãi, phương án đã được điều chỉnh, ưu tiên giữ lại các địa danh có giá trị lịch sử – văn hóa, nhận được sự đồng thuận cao từ người dân.
Song song với sắp xếp cấp xã, cấp tỉnh cũng được điều chỉnh. Ninh Thuận sẽ hợp nhất với Khánh Hòa để hình thành tỉnh Khánh Hòa mới, với diện tích tự nhiên hơn 8.555km2 và dân số trên 2,2 triệu người.
Tỉnh Khánh Hòa mới sẽ có 64 đơn vị hành chính trực thuộc, gồm 48 xã, 15 phường và 1 đặc khu. Trung tâm chính trị – hành chính được đặt tại trung tâm tỉnh Khánh Hòa hiện nay.
Mô hình hành chính tinh gọn này được kỳ vọng sẽ tạo đòn bẩy cho phát triển kinh tế, du lịch và dịch vụ ven biển, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành trên địa bàn rộng lớn trải dài từ Cam Ranh, Nha Trang đến Ninh Chử, Phan Rang.
Sau hơn 75 năm tồn tại, tên gọi TP. Phan Rang – Tháp Chàm sẽ chính thức khép lại từ ngày 1/7/2025. Tuy nhiên, những giá trị lịch sử, văn hóa và hình ảnh về một vùng đất giàu bản sắc sẽ vẫn được bảo lưu trong lòng người dân Ninh Thuận, thông qua các địa danh mới, và đặc biệt là phường Phan Rang – nơi tiếp nối ký ức của một thành phố mang tên dài nhất Việt Nam.
