Dù chính quyền địa phương đã đưa ra nhiều biện pháp để xử lý, tuy nhiên, tình trạng khai thác cát trái phép diễn ra trong nhiều năm qua trên địa bàn huyện Vĩnh Lộc nói riêng, tỉnh Thanh Hóa nói chung, vẫn không được xử lý dứt điểm.
Trước đó, người dân xã Thiệu Hợp, huyện Thiệu Hóa cho biết, tình trạng cát tặc hoạt động trên đoạn sông Mã chảy qua địa bàn luôn diễn ra công khai cả ngày lẫn đêm. Theo quan sát của người dân, hiện tại, trữ lượng cát tại lòng sông đã không còn nhiều như trước, thậm chí cát ở đây vì bị ảnh hưởng của vấn đề nhiễm mặn nên chất lượng thấp.
Do vậy, các tàu thuyền thường lợi dụng đêm tối để hút cát ngoài phạm vi cho phép như ở các bãi bồi người dân đang canh tác nông nghiệp và sát chân đê để có được số lượng nhiều và chất lượng cát đẹp. Điều này đã khiến bà con địa phương không khỏi lo ngại vì đe dọa trực tiếp đến an toàn đê điều và gây hiện tượng xói lở trầm trọng diện tích đất nông nghiệp.
Không chỉ ở huyện Thiệu Hóa, mà thời gian vừa qua, nhiều người dân tại thôn Nghĩa Kỳ, xã Vĩnh Hòa (Vĩnh Lộc) cũng đã có phản ánh về tình trạng nhiều đối tượng khai thác cát trái phép giữa ban ngày trên dòng sông Mã, đoạn chảy qua địa bàn. Đã nhiều lần người dân phản ánh đến chính quyền, cứ mỗi lần như vậy, trước khi có sự xuất hiện của lực lượng chức năng thì những chiếc tàu đang hút cát lại nhanh chóng thu vòi rồi di chuyển vào điểm mỏ hoặc xuôi về phía hạ lưu.
Quan sát thực tế tại đây cho thấy, hàng chục tàu đang khai thác cát trái phép, gây náo động bởi tiếng gầm rú từ máy hút cát các loại. Các tàu khai thác cát này không có số hiệu và dùng máy móc hiện đại, có công suất lớn để thọc sâu xuống đáy sông chừng 10 - 20m để hút cát. Thậm chí, các tàu này còn dùng vòi rồng thọc thẳng vào sát mép bờ đất canh tác của các hộ dân để hút cát, do bị hút quá nhiều nên đáy sông bị lõm sâu khiến nhiều diện tích đất canh tác của các hộ dân nơi đây bị sạt lở nghiêm trọng. Thậm chí, ngày cao điểm có khoảng 30 - 40 tàu tập trung hút cát tại đoạn sông này.
Tình trạng khai thác cát trái phép này đã dẫn đến hiện tượng hàng trăm mét bờ bãi của các hộ dân bị sạt lở từ 5 đến 10m, có đoạn sạt lở khoét sâu vào diện tích đất canh tác chừng 20m. Thậm chí, nhiều vị trí đất bãi của các hộ dân đang canh tác cũng bị nước cuốn trôi, tạo thành eo nước lớn.
Để ngăn cản các tàu hút cát trộm, hút ngoài điểm mỏ, người dân phải cắm cờ, lập chòi kiên cố, thúc trực, canh phòng nhưng tình hình vẫn không được cải thiện.
Ông Phạm Văn Kính, người dân thôn Nghĩa Kỳ bức xúc: “Gia đình tôi được chính quyền xã cho thầu 6ha đất trồng hoa màu, nhưng nhiều năm qua đã bị sạt lở bởi nạn cát tặc lộng hành. Ngay tại khúc sông này, có một mỏ được Nhà nước cấp phép, nhưng điểm khai thác của các tàu kia lại ngoài điểm mỏ, các tàu hút cát không có số hiệu nên tôi không biết tàu bên huyện Yên Định hay tàu của doanh nghiệp tại huyện Vĩnh Lộc. Bản thân tôi đã nhiều lần kiến nghị lên xã nhưng sự việc không được xử lý, vì vậy, chúng tôi đề nghị lãnh đạo huyện Vĩnh Lộc cần sớm vào cuộc để xử lý dứt điểm tình trạng này. Tránh việc người dân “hiểu nhầm” các cơ quan chức năng cũng như chính quyền địa phương đã “bắt tay” và có “lợi ích nhóm” với các đối tượng khai thác cát trái phép trên sông”.
Ông Nguyễn Hữu Quyết, một người dân khác cho biết: “Chúng tôi nghi vấn một số cán bộ chính quyền “bắt tay” với các đối tượng khai thác cát trái phép tại đây là có cở sở. Bởi cát tặc lộng hành suốt thời gian dài và liên tục, nhưng, chính quyền địa phương cũng như các cơ quan chức năng lại không đi kiểm tra, có biện pháp xử lý. Không những vậy, mỗi lần chúng tôi gọi điện phản ánh, trước lúc cơ quan chức năng xuất hiện thì tàu thuyền đã di chuyển khỏi đoạn sông này. Các tàu hút cát như được thông báo trước, ngay lập tức các tàu cát này dừng hoạt động và di chuyển đi nơi khác, nhưng hôm nay chắc có các anh (PV) nên các tàu này chỉ tắt máy đứng yên, không di chuyển như những lần trước”.
Mấy năm qua, đoạn sông Mã chạy qua địa bàn xã Vĩnh Hòa, huyện Vĩnh Lộc luôn là điểm nóng khai thác trái phép, vì đây là khu vực mỏ có trữ lượng cát lớn. Trước tình trạng “cát tặc” lộng hành suốt thời gian dài, nhưng câu hỏi đặt ra là: Tại sao chính quyền địa phương không có biện pháp để xử lý, bắt giữ?
Ông Lê Văn Trung, Chủ tịch UBND xã Vĩnh Hòa cho hay: “Đúng là thời gian vừa qua chúng tôi nhận được phản ánh có nhiều tàu tập trung khai thác cát trái phép ngoài điểm mỏ, hút sát mép bờ đất bãi, đất canh tác của các hộ dân trên địa bàn. Các tàu thuyền khai thác đó không đeo số hiệu nên chúng tôi không biết được của đơn vị nào, nên rất khó nhận biết để xử lý. Bên cạnh đó, các tàu hút cát này thường lợi dụng khi trời mưa, và nhất là thời điểm này cả nước đang cách ly xã hội chống dịch Covid-19, nên chính quyền địa phương gần như bó tay.
Một khó khăn nữa của chúng tôi là phương tiện, mỗi khi nhận được phản ánh, chúng tôi báo cho cấp trên và triển khai lực lượng, khi chúng tôi ra đến điểm hút cát thì các tàu đã đi xa hoặc di chuyển vào điểm mỏ. Vừa qua, tôi đã chỉ đạo Công an xã làm báo cáo tình hình khai thác cát trái phép trên địa bàn để gửi về Công an huyện xin ý kiến chỉ đạo.
Cùng với việc không có phương tiện vây bắt, nên vừa qua UBND xã đã báo cáo UBND huyện xem xét, bố trí lực lượng và phương tiện để ngăn chặn triệt để tình trạng khai thác, vận chuyển cát trái phép trên địa bàn. Nhưng đến nay vẫn chưa có phản hồi”.
