Việt Nam sở hữu công trình từng lập kỷ lục Đông Nam Á, tọa lạc tại vùng thường xuyên xảy ra động đất

Cầu Pá Uôn, công trình trọng điểm của giao thông vùng Tây Bắc, được khởi công vào giữa năm 2007, hợp long ngày 18/4/2010 và khánh thành vào tháng 8/2010 với tổng mức đầu tư sau điều chỉnh lên đến 740 tỷ đồng. Nằm trên vùng lòng hồ thủy điện Sơn La có mực nước sâu tới 80m, cây cầu được thiết kế với hệ trụ cao kỷ lục. Ngày 28/2/2015, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam xác nhận Pá Uôn là cây cầu có trụ cao nhất Việt Nam với trụ chính cao 98,6m; chiều cao toàn bộ cầu tính từ đáy sông đến mặt cầu đạt 103,8m. Ở thời điểm đưa vào khai thác, đây đồng thời là cây cầu có trụ cao nhất Đông Nam Á, đánh dấu bước tiến quan trọng của ngành giao thông Việt Nam.

Điểm đáng chú ý, cầu Pá Uôn là công trình “Made by Vietnam”, được thiết kế và thi công hoàn toàn bởi đội ngũ kỹ sư, nhà thầu trong nước. Bộ Giao thông vận tải là chủ đầu tư; Ban quản lý dự án 1 trực tiếp quản lý; còn thiết kế do Tổng công ty Tư vấn thiết kế giao thông vận tải (TEDI) đảm nhiệm. Ngay từ giai đoạn phôi thai, dự án đã đối mặt nhiều ý kiến phản biện từ các chuyên gia trong và ngoài ngành do điều kiện địa chất đặc biệt phức tạp. Tuy nhiên, bằng quá trình nghiên cứu và phân tích kỹ lưỡng, nhóm thiết kế của TEDI đã thuyết phục hoàn toàn hội đồng phản biện và làm rõ các yêu cầu kỹ thuật khắt khe cần áp dụng.

Thách thức lớn nhất của dự án đến từ điều kiện tự nhiên khắc nghiệt. Vùng Pá Uôn thường xuyên xảy ra động đất cấp 8–9, trong khi cả khu vực thi công sẽ bị ngập sau tháng 4/2010 khi hồ sông Đà xả lũ, buộc nhà thầu phải hoàn thành đúng tiến độ. Địa tầng đáy sông không có tầng phủ khiến việc đóng cọc ván thép không khả thi, nước sâu và chảy xiết gây khó khăn lớn cho thi công cọc khoan nhồi. Các đơn vị thi công phải triển khai cọc từ bờ ra sông, kết hợp xây dựng đảo nổi bằng rọ đá để tạo mặt bằng tạm, tận dụng tối đa thời điểm nước kiệt nhằm tránh lũ. Song song, hai tuyến đường công vụ được mở từ bến phà Pá Uôn vào vị trí thi công và hai trạm biến thế 750KVA được lắp đặt để bảo đảm nguồn điện từ hai phía.

Quá trình thi công diễn ra trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt, nhiều thời điểm nắng nóng lên tới 40°C. Công nhân phải làm việc ở độ cao tương đương tòa nhà 33 tầng, đối mặt nguy cơ lũ cuốn trôi toàn bộ đảo nổi. Để dựng trụ cầu, nhà thầu sử dụng cần cẩu tháp vận thang cao hơn 116m phục vụ lắp dựng cốt thép, đổ bê tông từ thân trụ đến đốt K0 của dầm. Khối lượng thi công lớn, kỹ thuật phức tạp nhưng trong suốt 3 năm xây dựng, dự án không xảy ra bất kỳ sự cố nào.

Để đảm bảo an toàn trong vùng động đất mạnh, TEDI áp dụng các công nghệ chống rung chấn tiên tiến nhất thời điểm đó. Thiết kế sử dụng kết cấu thân trụ hình chữ H bằng bê tông cốt thép, hai nhánh giằng ngang giúp công trình vừa đủ độ cứng khi khai thác, vừa có khả năng dao động linh hoạt khi chịu tác động từ động đất. Hệ gối chậu thép di động có biên độ chuyển dịch ±250mm được bố trí kết hợp với các chốt thép chống động đất tại đỉnh trụ, cùng giải pháp liên kết chốt tăng cường giữa thân trụ và bệ móng, bảo đảm cầu chịu được rung chấn tới cấp 9. Đáng chú ý, phần lớn vật tư phục vụ các giải pháp này đều được sản xuất trong nước.

Sau khi hoàn thành, cầu Pá Uôn trở thành tuyến kết nối quan trọng giữa Sơn La và các tỉnh Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai, góp phần cải thiện giao thông và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội vùng Tây Bắc. Công trình cũng mang giá trị biểu tượng, thể hiện năng lực thiết kế và thi công của kỹ sư Việt Nam trên các dự án cầu có quy mô phức tạp, đồng thời mở ra cơ hội phát triển du lịch lòng hồ sông Đà khi ngày càng thu hút nhiều nhà đầu tư và du khách đến tham quan.