90 ngày làm sạch dữ liệu đất đai: Làm sạch hay làm khó?

Tại nhiều xã, phường ở Hà Nội, người dân được yêu cầu nộp bản photo Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) trong thời hạn nhất định. Một số nơi thậm chí cảnh báo: "Nếu không nộp đúng hạn, mọi quyền lợi sẽ không được giải quyết". Yêu cầu này khiến không ít người dân phản ứng gay gắt.

"Sổ đỏ là giấy tờ Nhà nước cấp và lưu rồi, sao lại bắt dân photo nộp lại? Liệu thông tin cá nhân có được bảo mật không?", ông H.M.Tuấn (phường Yên Hoà) đặt câu hỏi.

Ông D.Đ.Minh (phường Vĩnh Tuy) phàn nàn: "Tôi mất cả tuần đi đi lại lại để nộp giấy tờ cho việc này. Lúc đầu chỉ mang sổ đỏ, cán bộ bảo thiếu 1 vài giấy tờ khác, tôi lại phải về tìm mang lên phường nộp, đi lại rất mất thời gian. Việc nhỏ thôi mà rắc rối không kém gì làm sổ đỏ mới".

Bà Lê Thị Hạnh (phường Hà Đông) cũng phải xếp hàng dài trong buổi tối cuối tuần để chờ nộp. "Tôi phải đi photo 3 lần vì cán bộ nói bản trước mờ. Đi lại cực, trong khi nói chuyển đổi số mà vẫn bắt dân làm thủ công, thì chuyển đổi kiểu gì?", bà Hạnh bức xúc.

Anh Phạm Tuấn (Hà Đông) cũng băn khoăn: "Tôi thấy bản photo này hoặc ảnh chụp sẽ chẳng có giá trị pháp lý. Hơn nữa sau khi thu thập, nhà nước sẽ quản lý số tài liệu giấy khổng lồ này như thế nào cho hợp lý, trong khi đang hướng đến mục tiêu số hóa".

Những câu chuyện đó phản ánh rõ, vấn đề không nằm ở chủ trương "làm sạch dữ liệu", mà ở cách thực thi sai tinh thần chuyển đổi số.

Nêu quan điểm về vấn đề này, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga, Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng, khẳng định, Chiến dịch 90 ngày đêm làm sạch, làm giàu dữ liệu đất đai năm 2025 là chủ trương đúng đắn, cần thiết, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia, hướng tới xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai thống nhất, minh bạch và phục vụ người dân tốt hơn. 

Tuy nhiên, vấn đề nằm ở cách thức tổ chức thực hiện ở một số địa phương. Khi chính quyền yêu cầu người dân nộp lại bản photo Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) - tức là bản sao của một tài liệu mà chính cơ quan Nhà nước đã cấp và đang lưu trữ, điều đó không chỉ gây phiền hà, tốn kém thời gian, mà còn thể hiện sự lệch hướng trong cách tiếp cận chuyển đổi số.

Theo bà Việt Nga, về nguyên tắc, chính quyền là nơi nắm giữ và quản lý toàn bộ hồ sơ gốc về đất đai, bao gồm cả dữ liệu giấy và dữ liệu điện tử. Nếu dữ liệu chưa đồng bộ, thì giải pháp đúng đắn không phải là yêu cầu người dân cung cấp lại, mà phải rà soát, chuẩn hóa và kết nối các nguồn dữ liệu sẵn có giữa các ngành, từ tài nguyên môi trường, tư pháp, công an, thuế đến ngân hàng. Việc huy động người dân cung cấp thông tin chỉ nên áp dụng trong trường hợp dữ liệu thực sự thiếu hoặc có dấu hiệu sai lệch cần xác minh.

"Khi dữ liệu được 'làm sạch' đúng nghĩa, người dân sẽ không cần mang theo tập hồ sơ dày cộp mỗi khi làm thủ tục; còn cơ quan nhà nước cũng giảm tải đáng kể chi phí, nhân lực và sai sót", đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cho hay.

Đồng quan điểm, đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa, Ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội bày tỏ: "Tôi không hiểu tại sao lại phải yêu cầu người dân photo sổ đỏ, trong khi cơ quan quản lý Nhà nước đã có đầy đủ hồ sơ lưu trữ. Làm như vậy chẳng những gây phiền hà, mất công cho người dân, mà cán bộ xã, phường chỉ cần rà soát lại thông tin từ dữ liệu sẵn có là được. Cơ quan quản lý đất đai cần nghiên cứu, xem xét lại chủ trương này. Bởi việc mang sổ đỏ đi photo có thể dẫn đến nguy cơ mất, thất lạc giấy tờ".

Chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh cũng bày tỏ bức xúc, cho rằng việc thu bản photo sổ đỏ không chỉ làm chậm tiến trình chuyển đổi số mà còn tiềm ẩn nguy cơ rò rỉ dữ liệu cá nhân.

"Khi người dân phải nộp lại bản photo chứa đầy thông tin cá nhân, trong khi hệ thống dữ liệu Nhà nước còn thiếu chuẩn hóa và bảo mật yếu, tôi phải đặt câu hỏi: Liệu dữ liệu đó có được bảo vệ tuyệt đối hay không?", ông Ánh lo ngại.

Có thể thấy, không thể phủ nhận tầm quan trọng của Chiến dịch 90 ngày "làm sạch, làm giàu" dữ liệu đất đai – bước chuẩn bị cho việc vận hành Cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia. Thế nhưng, một chủ trương đúng sẽ mất ý nghĩa nếu triển khai sai cách./.