Thời gian qua, công tác quản lý nhà nước về đất đai được UBND tỉnh, thành các cấp, các ngành tỉnh Bạc Liêu quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, thực hiện. Tuy nhiên, việc quản lý sử dụng đất đối với tổ chức được Nhà nước cho thuê đất, đấu giá đất còn xảy ra nhiều hạn chế, vi phạm. Các cấp có thẩm quyền chưa làm tốt vai trò quản lý nhà nước về đất đai theo quy định, thiếu sót trong tham mưu ban hành giá đất, tiến độ thực hiện dự án...
Nguồn lực từ đất đai có tác động rất lớn đến sự phát triển kinh tế, xã hội của các địa phương, tuy nhiên khi đất đai bị sử dụng sai mục đích, dự án không triển khai đúng thời hạn sẽ làm "treo" lại cơ hội phát triển của địa phương.
Công ty Toàn Cầu thuê đất sử dụng sai mục đích
Vừa qua, Thanh tra tỉnh Bạc Liêu đã có Kết luận thanh tra số 04/KL-TTT, về việc giao đất, cho thuê đất, sử dụng đất và thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với Công ty TNHH Khoa học kỹ thuật thủy sản Việt Nam Ưu tú Toàn Cầu (Công ty Toàn Cầu).
Theo nội dung Thanh tra, Công ty Toàn Cầu được cho thuê 2 thửa đất tại ấp Chòm Xoài, xã Hiệp Thành, thị xã bạc Liêu (nay là ấp Giồng Nhãn, xã Hiệp Thành, TP. Bạc Liêu), với diện tích 515.787m2. Trong đó, diện tích 499.324m2 là đất nông nghiệp khác (xây dựng trại sản xuất tôm giống), hình thức trả tiền thuê đất hàng năm và 16.463m2 đất cơ sở sản xuất kinh doanh (xây dựng trại sản xuất tôm giống), hình thức trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê. Được biết, thời gian thuê đến ngày 4/4/2053.
Theo báo cáo của Công ty Toàn Cầu, sau khi được Nhà nước cho thuê đất, công ty tiến hành xây dựng trại sản xuất tôm giống, diện tích 66.351,9m2; nuôi trồng các loại thủy sản (tôm, cua, cá...), diện tích 439.438,9m2; diện tích còn lại ngoài hàng rào, công ty chưa sử dụng.
Qua đó cho thấy, Công ty Toàn Cầu được Nhà nước cho thuê đất nông nghiệp khác và đất sản xuất kinh doanh (đất xây dựng trại sản xuất tôm giống), nhưng sử dụng vào mục đích nuôi trồng thuỷ sản để sản xuất, kinh doanh, từ khi được thuê đất đến thời điểm thanh tra (gần 20 năm), diện tích 439.438,9m2/515.787m2 là không đúng mục đích sử dụng đất, sai quy định pháp luật về đất đai.
Trong đó, năm 2020 công ty sử dụng 104.489,9m2/439.438,9m2 liên doanh với Công ty TNHH New Hope Vĩnh Long (Công ty New Hope), nhưng thực tế Công ty Toàn Cầu cho Công ty New Hope thuê đất để tự đầu tư nuôi tôm, với điều kiện mua giống của Công ty Toàn Cầu, vi phạm Điều 6, Điều 12 và Điều 183 Luật Đất đai năm 2013.
Công ty Toàn Cầu sử dụng đất không đúng mục đích, sai quy định pháp luật về đất đai.
Về nghĩa vụ tài chính đối với đất đai, đến ngày 31/5/2024, Công ty Toàn Cầu còn phải nộp số tiền thuê đất là 101.227.141 đồng. Ngoài ra, do sử dụng đất sai mục đích nên phải nộp bổ sung số tiền 2.229.663.000 đồng (thu hồi tiền thuê đất đã được miễn giảm 572.292.000 đồng, tiền chậm nộp theo pháp luật về quản lý thuế 1.657.371.000 đồng).
Theo Kết luận thanh tra, UBND xã Hiệp Thành chưa theo dõi, quản lý chặt chẽ việc sử dụng đất của Công ty Toàn Cầu theo thẩm quyền quy định tại Điều 208 Luật Đất đai năm 2013.
Đối với UBND TP. Bạc Liêu, công tác chỉ đạo, quản lý sử dụng đất trên địa bàn chưa được quan tâm đúng mức, chưa theo dõi quá trình sử dụng đất của Công ty Toàn Cầu theo Điều 2 của Quyết định số 162/QĐ-CT ngày 06/5/2004 của UBND tỉnh và Điều 208 Luật Đất đai năm 2013.
Sở Tài nguyên và Môi trường (trước khi hợp nhất) thiếu kiểm tra, chưa theo dõi quá trình sử dụng đất của Công ty Toàn Cầu theo Điều 2 Quyết định số 162/QĐ-CT ngày 06/5/2004 của UBND tỉnh.
Đối với Sở Tài chính, năm 2004 va 2006, tham mưu UBND tỉnh ban hành Bảng giá đất nhưng không có giá đất nông nghiệp khác hoặc phương pháp xác định giá đất nông nghiệp khác, sai với Điều 6 Nghị định 188/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 của Chính phủ.
Cục Thuế tỉnh xác định số tiền phải nộp đối với Công ty Toàn Cầu tại Thông báo 1141/TB-CTBLI ngày 21/7/2023 thiếu chặt chẽ, chưa đảm bảo quy định.
Vì thế, Thanh tra tỉnh kiến nghị với Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo xử lý hành chính đối với Giám đốc, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường; Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND TP. Bạc Liêu rút kinh nghiệm sâu sắc, hạn chế thiếu sót trong quản lý nguồn lực đất đai.
Đồng thời, yêu cầu Công ty Toàn Cầu có trách nhiệm nộp số tiền hơn 2,2 tỷ đồng vào ngân sách nhà nước, do sử dụng đất sai mục đích với diện tích 439.438,9m2.
Công ty Nguyễn Kim chậm tiến độ đưa đất vào sử dụng
Trước đó, Kết luận 19/KL-TTr của Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bạc Liêu cho biết, Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Nguyễn Kim trúng đấu giá quyền sử dụng đất thuê với hình thức trả tiền thuê đất hàng năm, được UBND tỉnh cấp GCNQSD đất từ năm 2017, bàn giao mặt bằng hoàn toàn sạch từ ngày 26/7/2019 nhưng đến thời điểm kiểm tra (ngày 01/10/2024), công ty vẫn chưa đưa đất vào sử dụng.
Việc không đưa đất vào sử dụng quá thời hạn 12 tháng liên tục của Công ty Nguyễn Kim là vi phạm pháp luật về đất đai, thuộc trường hợp thu hồi đất. Nếu chủ đầu tư có văn bản đề nghị được gia hạn tiến độ đưa đất vào sử dụng thì được UBND tỉnh xem xét, quyết định gia hạn không quá 24 tháng theo quy định khoản 8 Điều 81 Luật Đất đai năm 2024; điểm c khoản 2 Điều 31 Nghị định số 102.
Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Nguyễn Kim dự kiến thực hiện dự án Trung tâm Thương mại - Dịch vụ - Giải trí Nguyễn Kim Bạc Liêu, nhưng sau khởi công chậm đưa đất vào sử dụng quá thời hạn 12 tháng.
Liên quan đến tình trạng không ít doanh nghiệp sử dụng đất sai mục đích, chậm tiến độ đưa đất vào sử dụng, Luật sư Lê Cao - Luật sư Điều hành Công ty Luật FDVN cho biết, nguồn lực từ đất đai có tác động rất lớn đến sự phát triển về kinh tế, xã hội tại các địa phương. Bởi vậy khi đất đai tại các dự án bị sử dụng sai mục đích, không thực thi đúng thời hạn đang làm "treo" lại cơ hội phát triển của nhiều địa phương trên cả nước.
Tình trạng này khiến nhiều dự án bị nhà đầu tư "bắt cóc làm con tin", đồng thời làm không gian đô thị trở nên nhếch nhác vì quỹ đất bỏ hoang lãng phí. Sự hoang phí ở đây không chỉ ở việc đất không được đưa vào sử dụng đúng mục đích mà còn là hoang phí cơ hội phát triển, lãng phí thời gian, lãng phí động lực của nền kinh tế.
Theo luật sư, để tránh tình trạng này, việc chọn lựa được nhà đầu tư có năng lực và uy tín là một vấn đề quan trọng. Giải pháp trên thực tiễn phải đảm bảo ở các giai đoạn, lúc lựa chọn nhà đầu tư phải minh bạch, công tâm để chọn được nhà đầu tư thực sự đủ năng lực làm, sau đó là khâu giám sát thực hiện rất cần triển khai hiệu quả. Nếu quá hạn, không thực hiện đúng phải kiên quyết thu hồi để giao cho doanh nghiệp có năng lực làm.
Nếu các địa phương không muốn lãng phí cơ hội phát triển thì cần có tinh thần quyết liệt trong khâu thực thi pháp luật. Chúng ta có các quy định, nhưng luật không được vận dụng sát trên thực tế, luật với cuộc sống xa rời nhau thì chính con người mới đang kìm lại sự phát triển, chứ không phải rào cản nào của luật.
