Lời tòa soạn:
Nhiều năm qua, những sai phạm liên quan đến đất đai và trật tự xây dựng đã trở thành vấn đề nhức nhối tại Hà Nội. Đặc biệt, nhiều công trình xây dựng trái phép đưa vào sử dụng khi không đảm bảo an toàn về phòng cháy, chữa cháy dẫn đến nguy cơ xảy ra hỏa hoạn và thực tế đã có những vụ việc gây ra hậu quả nghiêm trọng.
Trước tình trạng này, thời gian qua chính quyền thành phố đã có những động thái mạnh mẽ, yêu cầu các cơ quan, đơn vị thực hiện quyết liệt, có hiệu quả các giải pháp, biện pháp xử lý, khắc phục triệt để các vi phạm đất đai, xây dựng.
Thế nhưng, câu chuyện tháo dỡ, trả lại nguyên trạng đất bị chuyển đổi mục đích, xây dựng trái phép ở nhiều địa phương trên địa bàn Hà Nội vẫn chưa được xử lý dứt điểm. Dư luận đặt dấu hỏi trước việc hàng loạt công trình xây dựng trái phép mọc lên và thậm chí thản nhiên hoạt động, nhưng không thấy chính quyền buộc dừng thi công, xử phạt, hoặc có biện pháp xử lý, cưỡng chế.
Trên tinh thần nghiên cứu, thông qua thu thập tài liệu và khảo sát thực tế, Reatimes khởi đăng tuyến bài Bài học về xử lý vi phạm trong quản lý đất đai ở huyện Thạch Thất (Hà Nội): Bao giờ vi phạm đất đai, xây dựng mới được xử lý dứt điểm?
Trân trọng giới thiệu tới độc giả!
Điểm danh loạt công trình vi phạm chưa bị xử lý
Thời gian qua, người dân trên địa bàn TP. Hà Nội phản ánh tình trạng vi phạm đất đai, xây dựng trên địa bàn một số quận, huyện. Có những vi phạm kéo dài qua các thời kỳ và đến nay vẫn chưa được xử lý dứt điểm. Cũng có trường hợp chính quyền địa phương buông lỏng quản lý, khiến hàng nghìn mét vuông đất nông nghiệp bị chuyển đổi, xây dựng trái phép và sử dụng sai mục đích.
Tình trạng vi phạm trong công tác quản lý đất đai, xây dựng nổi cộm phải kể đến là trên địa bàn huyện Thạch Thất. Về vấn đề này, trước đó ngày 12/3/2021, Thanh tra TP. Hà Nội đã ban hành Văn bản 993/TTTP-P6 kết luận hàng loạt vi phạm về đất đai, xây dựng còn tồn tại trên địa bàn huyện này. Sau đó, UBND TP. Hà Nội đã có văn bản đôn đốc xử lý, khắc phục vi phạm nhưng chính quyền địa phương dường như rất bị động trong công tác xử lý, chỉ đạo khắc phục vi phạm. Sau thời điểm thanh tra, nhiều vi phạm thậm chí còn phình to hơn, có nơi vi phạm về đất đai, xây dựng lại tái diễn.
Đơn cử, tại xã Phú Kim (huyện Thạch Thất), một khu đất rộng 20.206m2 của hộ ông Cấn Văn Thận (thôn Lai Thúy, xã Phú Kim, huyện Thạch Thất, Hà Nội) được UBND huyện Thạch Thất phê duyệt dự án chuyển đổi mô hình sản xuất nông nghiệp từ cấy lúa sang mô hình cá - trồng cây ăn quả kết hợp với chăn nuôi, nhưng đã biến thành tổ hợp Khu bể bơi, dạy bơi và các hạng mục phụ trợ. Đến nay, công trình trên vẫn tồn tại và ngang nhiên hoạt động bất chấp hàng loạt sai phạm.
Một công trình khác cũng sai phạm tương tự là Tổ hợp công trình bể bơi Đồng Lạc (xã Lại Thượng, huyện Thạch Thất) nhiều năm qua sử dụng đất sai mục đích, xây dựng các công trình trên đất nông nghiệp. Theo kết luận thanh tra, hiện trạng hộ ông Cấn Văn Vĩnh đã xây dựng 1 nhà điều hành kiên cố diện tích 110m2, diện tích sân láng xi măng 2.400m2, diện tích nhà tạm 52m2...
Nói về sai phạm trên, ông Lê Đăng Hồng, Chủ tịch UBND xã Lại Thượng, huyện Thạch Thất, TP. Hà Nội xác nhận: “Công trình của hộ dân ông Cấn Văn Vĩnh đã tồn tại trong thời gian nhiều năm. Nhưng theo quy định mới là công trình xây dựng sai phạm tồn tại trước năm 2014 thì giữ lại chờ hướng chỉ đạo của UBND huyện và UBND TP. Hà Nội”. Thế nhưng, trong quá trình chờ chỉ đạo, hai tổ hợp bể bơi trên vẫn hoạt động bình thường và vấn đề lo ngại đặt ra là nếu xảy ra sự cố ngoài ý muốn ảnh hưởng đến tính mạng người dân thì ai sẽ chịu trách nhiệm?
Cũng chung tình trạng trên, tại xã Hữu Bằng, người dân phản ánh về việc nhiều hộ dân tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng đất, xây dựng trái phép nhà xưởng trên đất nông nghiệp. Điều này làm dấy lên lo ngại về việc không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy trên địa bàn và nguy cơ xảy ra cháy nổ có thể ập đến bất cứ lúc nào.
Liên quan đến vấn đề trên, kết luận của Thanh tra TP. Hà Nội cũng nêu rõ, riêng xã Hữu Bằng có 29 trường hợp vi phạm về đất đai, dựng lán xưởng trên đất nông nghiệp tại khu Đồng Bùi, Đồng Màu, với diện tích 6.720,3m2. Các trường hợp trên đã tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng đất, xây dựng công trình trên đất nông nghiệp (đào hố móng, xây tường bao, xây móng, dựng lán xưởng).
Vì sao vi phạm đất đai, xây dựng vẫn tràn lan?
Trên đây là những vấn đề tồn tại điển hình cho thấy công tác quản lý, giám sát về trật tự xây dựng còn nhiều bất cập. Không khó để chỉ ra các điểm xây dựng trái phép, nhưng vì sao chính quyền cấp xã không ngăn chặn ngay từ đầu?
Thường thì sau khi dư luận lên tiếng, báo chí phản ánh, chính quyền địa phương mới vào cuộc xử lý, tháo dỡ. Tuy nhiên, khi mọi chuyện đã rồi thì thiệt hại đủ đường. Nhiều cơ sở xây dựng trái phép đầu tư số tiền lớn nhưng bị buộc tháo dỡ cũng gây lãng phí tiền của.
Hành lang pháp lý trong xử lý vi phạm đất đai, xây dựng trái phép đã rất rõ ràng. UBND xã, phường, thị trấn cũng được “trao quyền”, nhưng thực tế là khâu quản lý, xử lý của chính quyền cơ sở chưa kiên quyết đã và đang tạo ra tiền lệ xấu, khiến cho nhiều công trình trái phép mới mọc lên một cách phức tạp và khó xử lý.
Dư luận chưa quên hàng loạt vụ cháy nổ xảy ra trên địa bàn thành phố đã gây thiệt hại lớn về tài sản, con người. Dường như nhiều địa phương vẫn chưa rút ra được bài học đắt giá, rồi chỉ đến lúc “mất bò mới lo làm chuồng”. Khi ấy, trách nhiệm của người đứng đầu hầu như không bị xem xét, xử lý, đặc biệt là chính quyền sở tại như UBND, Công an xã, phường.
Nói về trách nhiệm để tồn tại hàng loạt vi phạm nêu trên, ông Nguyễn Hữu Trường - Chủ tịch UBND xã Hữu Bằng (Thạch Thất, Hà Nội) xác nhận, trên địa bàn có nhiều trường hợp xây dựng trên đất nông nghiệp và những công trình này đến nay chưa được chuyển đổi mục đích, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Ông Trường cho biết, về các công trình vi phạm theo kết luận của thanh tra thành phố đã được xử lý. Còn một số khu vực phát sinh công trình mới như khu Đồng Bùi, thôn Miễu, khu nhà máy nước..., ông Trường cho hay: "Một số ao trước đây các hộ dân đã lấn chiếm hết từ khoảng chục năm trước và đến nay chưa được chuyển đổi mục đích sử dụng đất sang đất ở".
Trước phản ánh hiện nay có nhiều công trình đang xây dựng trái phép, ông Trường lý giải rằng: “Một số trường hợp có xây dựng từ nhiều năm nay, nhưng giờ xuống cấp và họ cải tạo. Mình vẫn quản lý, yêu cầu tạm dừng nhưng nhu cầu chỗ ở, sản xuất lớn”. Tuy nhiên, ông cũng xác nhận nhiều trường hợp này thuộc diện công trình vi phạm, xây dựng trên đất nông nghiệp.
Ông Trường cũng cho biết, đối với các trường hợp vi phạm, nếu khu vực nào phù hợp quy hoạch đất ở thì xã đang lập hồ sơ báo cáo huyện để trình thành phố xin chuyển đổi mục đích sang đất ở. “Về việc này, Sở Tài nguyên và Môi trường cũng đã chỉ đạo và rà soát các trường hợp vi phạm trước 1/7/2014. Còn những trường hợp không phù hợp quy hoạch sẽ xây dựng kế hoạch để cưỡng chế”, ông Trường nói.
PV cũng đã liên hệ UBND huyện Thạch Thất để tìm hiểu thêm công tác khắc phục theo kết luận thanh tra cũng như việc kiểm tra xử lý tình trạng tự ý chuyển đổi mục đích và xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp, nhưng chưa nhận được phản hồi.
Đề nghị UBND TP. Hà Nội, UBND huyện Thạch Thất tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm về đất đai, xây dựng cũng như đảm bảo công tác phòng cháy chữa cháy hiệu quả trên địa bàn xã Hữu Bằng nói riêng và huyện Thạch Thất nói chung.
Tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ ở các làng nghề!
Theo báo chí phản ánh, ngày 10/4/2022, Công an huyện Thạch Thất (Hà Nội) phối hợp với cơ quan chức năng tiến hành điều tra, làm rõ nguyên nhân hai vụ cháy lớn liên tiếp xảy ra tại làng nghề sản xuất, kinh doanh đồ gỗ (xã Hữu Bằng, huyện Thạch Thất) khiến gần 1.000m2 nhà xưởng cùng nhiều tài sản bị thiêu rụi.
Trước đó, ngày 1/12/2020, cũng trên địa bàn xã Hữu Bằng, huyện Thạch Thất (Hà Nội) đã xảy ra vụ cháy nghiêm trọng khi ngọn lửa bùng phát tại một xưởng sản xuất gỗ và nhanh chóng lan sang 7 hộ liền kề, làm hư hỏng toàn bộ tài sản, máy móc của cả 8 cơ sở này. Tổng diện tích cháy hơn 1.600m2. Rất may, vụ cháy không gây thiệt hại về người.
Trong các vụ việc "bà hỏa" ghé thăm làng nghề gỗ trên, rất may có lực lượng Cảnh sát PCCC&CNCH ứng trực phối hợp với lực lượng chữa cháy tại chỗ nhanh chóng dập tắt vụ hoả hoạn. Tuy nhiên, theo ý kiến của các chuyên gia pháp lý, chính quyền địa phương cần nâng cao công tác tuyên truyền nhằm đảm bảo về phòng cháy chữa cháy, đồng thời quản lý tốt trong các lĩnh vực, trong đó có việc ngăn chặn xây dựng trái phép, triệt tiêu các nguy cơ tiềm ẩn cháy nổ có thể xảy ra, đặc biệt tại các làng nghề.
