Các trường hợp thu hồi đất không được bồi thường theo Luật Đất đai mới nhất

Cơ sở pháp lý về việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất

Theo Luật Đất đai 2024, khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội hoặc vi phạm pháp luật đất đai, người sử dụng đất có thể được bồi thường hoặc không tùy từng trường hợp.

Việc bồi thường về đất, tài sản gắn liền với đất chỉ được thực hiện khi người sử dụng có quyền sử dụng đất hợp pháp và việc sử dụng phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được phê duyệt.

Trường hợp đất sử dụng sai mục đích, lấn chiếm hoặc vi phạm hành chính, người dân sẽ không được bồi thường về đất và đôi khi cũng không được bồi thường tài sản trên đất.

Các trường hợp thu hồi đất không được bồi thường theo Luật Đất đai 2024

Luật Đất đai 2024 quy định rõ ràng những trường hợp người sử dụng đất sẽ không được bồi thường khi Nhà nước thu hồi. Tùy vào nguyên nhân bị thu hồi (vi phạm pháp luật, lấn chiếm, sử dụng sai mục đích hay hết thời hạn sử dụng…), mức độ bồi thường sẽ khác nhau. Dưới đây là các trường hợp cụ thể mà người dân cần đặc biệt lưu ý.

Đất bị thu hồi do vi phạm pháp luật về đất đai

Người sử dụng đất không được bồi thường khi rơi vào một trong 4 trường hợp sau đây:

• Sử dụng đất không đúng mục đích đã được Nhà nước giao hoặc cho thuê
• Cố tình hủy hoại đất, làm thay đổi mục đích sử dụng đất trái phép
• Tự ý chuyển nhượng, cho thuê, thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất mà không đủ điều kiện theo quy định
• Không thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước sau nhiều lần b ị nhắc nhở

Ví dụ, ông A được Nhà nước giao đất nông nghiệp nhưng tự ý xây nhà để kinh doanh quán cà phê. Khi Nhà nước thu hồi khu vực này để làm đường, ông A sẽ không được bồi thường về đất do sử dụng sai mục đích.

Trong trường hợp Nhà nước thu hồi đất không được bồi thường tài sản gắn liền với đất, như nhà cửa hoặc công trình xây dựng trái phép, phần tài sản đó cũng có thể bị tháo dỡ mà không được đền bù. Như quán cà phê của ông A, do tự ý xây dựng trên đất nông nghiệp không chuyển đổi mục đích sử dụng nên có thể bị coi là xây dựng trái phép và không đủ điều kiện nhận bồi thường.

Đất lấn, chiếm hoặc sử dụng không hợp pháp

Khi bàn đến thu hồi và bồi thường đất đai, một trong những câu hỏi thường gặp là “Đất lấn, chiếm có được bồi thường không?”. Câu trả lời là không, bởi đất lấn chiếm không được công nhận là hợp pháp.

Luật Đất đai 2024 nêu rõ, đất lấn chiếm sau ngày 1/7/2004 sẽ không được bồi thường khi bị thu hồi. Tuy nhiên, với những trường hợp lấn, chiếm trước 1/7/2004, nếu người dân đã trực tiếp sử dụng ổn định và không có tranh chấp, chính quyền địa phương có thể xem xét cấp sổ đỏ bổ sung hoặc hỗ trợ bồi thường một phần giá trị tài sản trên đất.

Ví dụ: Gia đình ông B mở rộng chuồng trại ra phần đất công sau năm 2010 mà không được cấp phép. Khi Nhà nước thu hồi đất, phần này không được bồi thường, vì đó là đất lấn chiếm trái phép.

Đất được giao, cho thuê không thu tiền sử dụng

Người sử dụng đất được Nhà nước giao hoặc cho thuê không thu tiền sử dụng đất (như đất xây trụ sở, công trình công cộng, đất nông nghiệp cho hộ nghèo, đất rừng phòng hộ…) sẽ không được bồi thường khi bị thu hồi, do đây không phải quyền sở hữu cá nhân.

Tuy nhiên, nếu họ có tài sản hợp pháp gắn liền với đất, như cây trồng, công trình được cấp phép xây dựng hợp lệ, thì có thể được bồi thường riêng phần tài sản đó. Như vậy, với thắc mắc của nhiều người rằng “có trường hợp nào không được bồi thường về đất nhưng được bồi thường về tài sản trên đất không?”, câu trả lời là “có”.

Đất hết thời hạn sử dụng mà không được gia hạn

Khi hết thời hạn sử dụng đất (đối với đất thuê, đất được giao có thời hạn) mà không được Nhà nước gia hạn, người sử dụng phải bàn giao lại đất và không được bồi thường. Điều này đặc biệt áp dụng với các dự án đầu tư chậm tiến độ hoặc bỏ hoang. Trường hợp người dân đã đầu tư tài sản trên đất trong thời gian hợp pháp, phần tài sản đó có thể được xem xét hỗ trợ nếu đáp ứng điều kiện của cơ quan quản lý đất đai.

Đất thuộc diện bị thu hồi để xử lý vi phạm, an ninh - quốc phòng

Khi Nhà nước thu hồi đất do liên quan đến an ninh, quốc phòng, phòng chống thiên tai hoặc vi phạm hành chính nghiêm trọng, người sử dụng sẽ không được bồi thường. Ví dụ như đất bị thu hồi do xây dựng trái phép trên hành lang an toàn giao thông, thủy lợi hoặc đất nằm trong khu vực cấm.

Tham khảo kiến thức liên quan về thu hồi đất

Khi Nhà nước thu hồi đất, bạn cần nắm rõ quyền sử dụng đất, các quy định pháp luật hiện hành liên quan để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp. Dưới đây là một số kiến thức liên quan để bạn tham khảo:

Có sổ đỏ nhưng khi thu hồi đất không được đền bù vì sao?

Rất nhiều người thắc mắc: “Có sổ đỏ nhưng không được đền bù thu hồi đất, có đúng không?”. Trên thực tế, tình huống này hoàn toàn có thể xảy ra. Việc có sổ đỏ chỉ chứng minh quyền sử dụng đất tại thời điểm cấp, nhưng nếu sau đó người sử dụng vi phạm quy định về đất đai (như sử dụng sai mục đích, cho thuê trái phép, không thực hiện nghĩa vụ tài chính…), thì khi Nhà nước thu hồi đất, vẫn có thể không được bồi thường.

Ngoài ra, trường hợp đất đã nằm trong kế hoạch sử dụng đất được công bố nhưng người dân vẫn cố tình xây dựng mới tài sản trên đất, thì các công trình đó không được đền bù khi thu hồi.

Nguyên tắc xác định tài sản được bồi thường khi bị thu hồi đất

Khi Nhà nước thu hồi đất, chỉ tài sản hợp pháp, được hình thành trước khi có thông báo thu hồi mới được xem xét bồi thường. Ngược lại, các công trình xây dựng trái phép, không phép hoặc sai phép đều bị loại khỏi diện bồi thường.

Luật Đất đai 2024 cũng bổ sung quy định minh bạch hơn: cơ quan chức năng phải xác định rõ thời điểm hình thành tài sản, nguồn gốc sử dụng đất, và thẩm quyền cho phép xây dựng trước khi quyết định bồi thường.

Một số lưu ý để đảm bảo quyền lợi khi bị thu hồi đất

• Kiểm tra quy hoạch sử dụng đất: Nếu đất nằm trong quy hoạch, nên hạn chế đầu tư thêm tài sản để tránh thiệt hại.
• Giữ hồ sơ, giấy tờ đầy đủ: Sổ đỏ, hợp đồng thuê đất, biên lai nộp thuế… là căn cứ quan trọng khi yêu cầu bồi thường.
• Tuân thủ đúng mục đích sử dụng đất: Tránh việc tự ý chuyển mục đích hoặc lấn chiếm, vì có thể mất quyền bồi thường.
• Tham khảo ý kiến luật sư đất đai: Giúp xác định chính xác quyền lợi của mình, nhất là trong các trường hợp đặc biệt như đất xen kẽ, đất nông nghiệp chuyển đổi hoặc tài sản gắn liền trên đất lấn chiếm.

Hiểu rõ các trường hợp thu hồi đất không được bồi thường theo Luật Đất đai là cách tốt nhất để người dân bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình. Không phải mọi trường hợp có sổ đỏ đều được đền bù khi thu hồi đất, và cũng không phải lúc nào “mất đất là mất trắng”. Nếu biết rõ quy định, giữ giấy tờ hợp lệ và sử dụng đất đúng mục đích, người dân hoàn toàn có thể được bồi thường thỏa đáng hoặc hỗ trợ hợp pháp khi Nhà nước thu hồi đất. Để biết thêm các tư vấn pháp lý cũng nhưng những lĩnh vực liên quan bất động sản như phong thủy, quy hoạch... hãy truy cập Wiki BĐS, chúng tôi luôn cập nhật thông tin chi tiết nhất.