Việc chuyển dịch đất đai để thực hiện các dự án phát triển một số ngành, lĩnh vực chưa đáp ứng yêu cầu
Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về chủ trương điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đỗ Đức Duy cho biết, sau 3 năm thực hiện Quy hoạch sử dụng đất quốc gia, cơ bản đã phát huy hiệu quả, đáp ứng các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đỗ Đức Duy trình bày Tờ trình. (Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội)
Tuy nhiên, việc chuyển dịch đất đai để thực hiện các dự án phát triển một số ngành, lĩnh vực chưa đáp ứng được yêu cầu; việc chuẩn bị đầu tư và bố trí nguồn lực để thực hiện quy hoạch còn hạn chế. Nguyên nhân do việc phát triển các ngành, lĩnh vực còn gặp nhiều khó khăn, trong bối cảnh chịu tác động của dịch Covid-19, thiên tai, tình hình kinh tế, chính trị thế giới biến động.
Cùng với đó, việc thực hiện chỉ tiêu sử dụng một số loại đất có sự không đồng đều giữa các địa phương, mặc dù đã được phân bố điều chỉnh, bổ sung nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế, ảnh hưởng tới kết quả phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Một số địa phương, theo chủ trương của Nhà nước, đã đẩy mạnh đầu tư các công trình, dự án quan trọng quốc gia, làm tăng nhu cầu sử dụng một số loại đất so với chỉ tiêu đã phân bổ.
Bên cạnh đó, trong giai đoạn từ năm 2021 đến nay, nhất là sau đại dịch Covid-19, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, đẩy mạnh đầu tư các công trình, dự án quan trọng quốc gia, nhất là hạ tầng giao thông, năng lượng... với quy mô sử dụng đất lớn, làm tăng nhu cầu sử dụng một số loại đất tại các địa phương có dự án so với chỉ tiêu đã được phân bổ.
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng chỉ ra một điểm bất cập, là tại thời điểm Quốc hội thông qua Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thì Quy hoạch tổng thể quốc gia và nhiều quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh chưa được phê duyệt. Dẫn đến, chưa xác định đầy đủ, chính xác nhu cầu sử dụng đất trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc gia. Sau khi các quy hoạch này được phê duyệt, lại cần điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia cho phù hợp.
Về dự kiến các nội dung điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia, ông Đỗ Đức Duy cho biết, theo quy định của Luật Đất đai năm 2024, Chính phủ sẽ trình Quốc hội điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia. Trong đó, sẽ điều chỉnh 8 chỉ tiêu sử dụng đất gồm nhóm đất nông nghiệp và đất phi nông nghiệp. Ưu tiên bố trí quỹ đất sử dụng cho mục đích quốc phòng, an ninh, giữ ổn định quỹ đất trồng lúa, quản lý chặt chẽ đất rừng, duy trì độ che phủ rừng để góp phần bảo vệ môi trường sinh thái, ứng phó với biến đổi khí hậu và thực hiện mục tiêu phát triển bền vững. Đồng thời, không trình Quốc hội phê duyệt Kế hoạch sử dụng đất quốc gia.
Hiện Trung ương Đảng đã thống nhất chủ trương thực hiện Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. Cùng với nhiều dự án hạ tầng quan trọng quốc gia đã và đang được chuẩn bị đầu tư trong giai đoạn từ nay đến năm 2030, việc sớm xác định và bố trí bổ sung quỹ đất thực hiện các dự án là cần thiết.
Theo đó, Chính phủ đề xuất Quốc hội "Đồng ý chủ trương giao Chính phủ tổ chức lập điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, trình Quốc hội thông qua trong năm 2025" và đưa thành một nội dung tại Nghị quyết chung của Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV.
Cần thiết điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia để triển khai các dự án lớn
Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, Ủy ban Kinh tế tán thành sự cần thiết điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia vì các căn cứ và nội dung như Tờ trình của Chính phủ. Đặc biệt, trong bối cảnh nước ta đang chuẩn bị triển khai một số dự án quan trọng quốc gia, như dự án Đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.
Trước đó, tại Hội nghị Trung ương 10, Ban chấp hành Trung ương khóa XIII đã thống nhất chủ trương thực hiện Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam (đường sắt cao tốc Bắc - Nam) trước năm 2030 với nhu cầu sử dụng đất khoảng 10.827ha. Hiện Chính phủ đang hoàn thiện hồ sơ để trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư tại Kỳ họp này.
Ông Vũ Hồng Thanh cũng lưu ý, Báo cáo kết quả rà soát Quy hoạch sử dụng đất quốc gia là cơ sở quan trọng để đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết số 39/2021/QH15 ngày 13/11/2021. Tuy nhiên, các số liệu trong hồ sơ trình kèm theo mới được rà soát, cập nhật đến ngày 31/12/2023 là chưa đầy đủ. Nhiều chỉ tiêu được Quốc hội quyết định tại Nghị quyết số 39 đạt kết quả thấp, có chỉ tiêu còn chưa thực hiện, còn có sự chưa hợp lý trong việc phân bổ chỉ tiêu và khả năng thực hiện của các địa phương.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh trình bày Báo cáo thẩm tra. (Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội)
Bên cạnh nguyên nhân khách quan, vẫn còn có những bất cập trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện quy hoạch. Do đó, đề nghị Chính phủ đánh giá toàn diện, làm rõ hơn các nguyên nhân, đề xuất giải pháp để cải thiện hiệu quả Quy hoạch này.
Đồng thời, đề nghị Chính phủ đánh giá tác động của chính sách, pháp luật đến việc thực hiện các chỉ tiêu sử dụng đất; tiếp tục rà soát, làm rõ nguyên nhân đề xuất điều chỉnh các chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất, bảo đảm sát với nhu cầu thực tiễn.
Cùng với đó, cần rà soát, bổ sung cập nhật số liệu để tăng tính chính xác và thuyết phục, làm rõ các tác động của phương án điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến quá trình đô thị hóa và phát triển hạ tầng; rà soát kỹ lưỡng nhu cầu sử dụng đất của địa phương và có phương án phân bổ phù hợp./.
