Chùa
Ở đầu làng Chỉ Thiện có một ngôi chùa nhỏ mái ngói xanh rêu mục nát ẩn khuất dưới vòm cây quéo cổ. Ngay cổng vào có một cây đại nhỏ cỗi cằn hoa nở vàng quanh năm hương hoa thơm ngát.
Chùa nhỏ nên tiếng chuông cũng bé hẻo, heo hút. Vào lúc chập choạng tối phải thính tai lắm mới nghe được tiếng chuông chùa chập chờn trong sương. Cả làng hình như chả ai đến chùa. Chùa vắng vẻ như nhà hoang.
Chùa có một sư thầy nhỏ thó lẻo khẻo chân thọt đầu hói răng vổ mặt mũi vêu vao lúc nào cũng mặc bộ quần áo nâu bạc thếch. Chùa còn có một tiểu nữ bé tý tẹo còi xương mặt méo mắt lác tai cụp. Cả sư và tiểu đều người thiên hạ nên sống cách biệt xa vắng với dân làng.
Bọn Cò Bé mỗi khi có dịp qua chùa đều bí mật tụ bạ ở gần cổng và thầm thì hô một hai ba hét toáng lên: Sư thầy ăn thịt chó/ Sư thầy ăn thịt chó/ Sư thầy ăn thịt chó. Hét xong đúng ba lần chúng kéo nhau bỏ chạy. Đứa nào cũng khoái chí cười như nắc nẻ.
Khi chúng hét xong câu thứ nhất, sư thầy bao giờ cũng xuất hiện với một cây gậy đập đập vào bờ mây bên cổng chùa và rủa: Bá ngọ lũ mất dạy/ Bá ngọ lũ mất dạy.
Chả ai biết bá ngọ nghĩa là gì.
Nhà thờ
Làng Cò Bé nằm giữa hai làng Thiên Chúa là Tân Bồi và Đồng Xuân. Cả hai làng Giáo đều có nhà thờ nhưng chỉ Đồng Xuân có cha. Ngày chủ nhật, giáo dân Tân Bồi rồng rắn nhau đi bộ qua con đê biển trước làng Cò Bé đến nhà thờ Đồng Xuân.
Trai gái giáo dân ai cũng cao lớn đẹp đẽ dịu hiền ăn mặc những bộ quần áo kiểu Tây thật sang trọng. Lũ trẻ làng kéo nhau ra gốc đa đứng ngắm đoàn người đi dài hết tầm mắt vô cùng xuýt xoa ngưỡng mộ. Chủ nhật nào đoàn người cũng nối nhau thong thả đi trong sương sớm. Họ chả có chút dáng vẻ nào của người dân quê lam lũ.
Một ngày, có đơn vị bộ đội hành quân qua làng. Họ đóng quân lại mấy hôm. Chủ nhật thấy đoàn nam thanh nữ tú giáo dân, những chàng lính trẻ ngỡ ngàng trố mắt. Bỗng một người lính buột miệng: Đức Chúa Giê Su/ Nằm trong hang đá chìa cu ra ngoài.
Người chỉ huy nhảy bổ lại giơ tay vả vào miệng người lính. Tất cả im phăng phắc.
Đơn vị bộ đội đi rồi. Chủ nhật, lũ trẻ làng lếu láo gào toáng lên: Đức Chú Giê Su/ Nằm trong hang đá chìa cu ra ngoài.
Từ đó đoàn giáo dân không rạng rỡ tươi cười đi trong tinh sương nữa. Họ âm thầm đi qua làng Cò Bé khi trời chưa sáng và trở về khi trời đã tối đen.
Đêm trăng
Những đêm hè oi ả hay những đêm thu gió lộng mùa trăng sáng, lũ trẻ thường theo các anh chị lớn ra ngồi dưới gốc đa cổ thụ trên con đê biển hóng gió ngắm trăng.
Những đêm trăng thanh gió mát các anh chị thường thổi sáo chơi đàn hát hò, vô cùng vui vẻ. Từ nơi xa trong sóng sánh ánh trăng vàng, các anh chị từ những gốc đa khác đáp lại tiếng đàn điệu hò tiếng hát hết sức say đắm hồn nhiên tươi sáng.
Trong khi trai gái hát hò đối đáp hồn nhiên đắm đuối vui vầy thì thủy triều dâng. Phù sa đỏ theo con nước tràn ngập cánh đồng, ếch nhái cá tôm xôn xao nhảy múa, côn trùng da diết tấu lên những dạ khúc xuân tình, lúa đang thì con gái ngào ngạt tỏa hương thơm ngát đất trời.
Trong những đêm trăng sáng thanh bình như thế tiếng sáo tiếng đàn điệu hò câu hát của trai gái mới lớn thâu đêm suốt sáng tưởng chừng bất tận.
Rồi thời gian thấm thoát, tiếng đàn điệu hò tiếng hát cứ thưa dần, thưa dần. Rồi bỗng một ngày dưới ánh trăng vàng lung linh thanh vắng đồng quê chỉ còn lại ngằn ngặt tiếng côn trùng lõng bõng, tiếng cá tôm u ơ, tiếng ếch nhái buồn bã...
Nhiều năm sau Cò Bé mới hiểu. Ngày ấy khi chiến tranh miền Nam ngày càng ác liệt thì tất cả trai làng đều nhập ngũ vào chiến trường. Trai làng đi sạch, các chị lẻ loi bóng chiếc, chẳng ai còn lòng dạ nào ra đê hóng gió ngắm trăng đàn hát nữa.
Nghe nói những trai làng hồn nhiên hát hò đàn sáo trong những đêm trăng sáng năm xưa ra trận không một người nào trở về mà đều đã nằm lại ở chiến trường.../.
