Thích
Nền kinh tế Việt Nam đã bước sang nửa cuối năm 2025, trong bối cảnh vừa ghi nhận tốc độ tăng trưởng GDP quý II đạt 7,96%, là mức cao so với khu vực, nhưng nền kinh tế vẫn đang phải đối mặt với thách thức từ bất ổn toàn cầu, áp lực tỷ giá, lạm phát chi phí đẩy và yêu cầu giải ngân đầu tư công.
Trong bối cảnh đó, chuyên gia nhấn mạnh, tốc độ tăng trưởng nhanh và ổn định chỉ có thể đạt được khi có sự phối hợp chặt chẽ, hợp lý giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ.
Yêu cầu cân bằng trong điều hành chính sách tài khóa - tiền tệ
Theo PGS.TS. Vũ Sỹ Cường, Khoa Tài chính công - Học viện Tài chính, bức tranh kinh tế vĩ mô 7 tháng đầu năm 2025 khá tích cực. GDP quý II ước tăng gần 8%, chỉ thấp hơn mức 8,56% của cùng kỳ năm 2022 trong giai đoạn 2020 - 2025.
Khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 8,97%, khu vực dịch vụ tăng 8,46%, đóng góp lần lượt hơn 43% và 51% vào mức tăng trưởng chung. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng 7 tháng đầu năm cũng tăng hơn 9% nhờ nhu cầu du lịch và chi tiêu trong các dịp lễ lớn của đất nước.
Cùng với đó, xuất khẩu vẫn giữ nhịp tăng hai con số, giúp cán cân thương mại thặng dư 9.33 tỷ USD, cho thấy tình hình kinh tế vĩ mô tính đến hết tháng 7/2025 là tương đối khả quan.
"Nhưng để đạt mục tiêu tăng trưởng 8% cho năm 2025 và cao hơn vẫn đang là thách thức rất lớn", PGS.TS. Vũ Sỹ Cường nhận định và cho rằng, phía sau những con số sáng sủa là nhiều tín hiệu cần lưu ý.
PGS.TS. Vũ Sỹ Cường, Khoa Tài chính công - Học viện Tài chính.
Cụ thể, thặng dư thương mại 7 tháng đầu năm tuy đạt hơn 9 tỷ USD, nhưng vẫn thấp hơn đáng kể so với mức 11,69 tỷ USD của năm 2024, do hoạt động nhập khẩu hàng hoá luôn tăng nhanh hơn xuất khẩu từ đầu năm tới nay. Tăng trưởng xuất khẩu trong 3 tháng gần nhất chỉ đến từ nhóm doanh nghiệp FDI, trong khi khu vực kinh tế trong nước gặp nhiều khó khăn.
Đáng chú ý, hoạt động nhập khẩu của nhóm doanh nghiệp nội địa đã tăng trưởng âm trong 3 tháng liên tiếp cho thấy sự suy giảm số lượng đơn hàng mới và tâm lý kinh doanh không mấy lạc quan của các nhà sản xuất nội trong bối cảnh đơn hàng xuất khẩu giảm, báo hiệu những tháng cuối năm tiếp tục nhiều thách thức. Cùng với đó, đồng Việt Nam đã mất giá gần 4% so với USD trong 8 tháng, làm chi phí nhập khẩu nguyên vật liệu tăng, có nguy cơ xói mòn lợi thế xuất khẩu.
“Cần lưu ý tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhưng không gây bất ổn vĩ mô về trung và dài hạn”, PGS.TS. Vũ Sỹ Cường nhấn mạnh.
Điều này đồng nghĩa với việc tăng trưởng không thể chỉ dựa vào nới lỏng tài khóa - tiền tệ, mà phải đi kèm với cải thiện năng suất và cơ cấu nền kinh tế. Nếu phụ thuộc quá nhiều vào các biện pháp ngắn hạn, nền kinh tế sẽ tiềm ẩn nguy cơ bất ổn, bong bóng tài sản và suy giảm sức cạnh tranh.
Chuyên gia phân tích: Về chính sách tài khóa, Chính phủ đã liên tục sử dụng các công cụ giảm thuế, giãn thuế, giảm phí để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân. Riêng năm 2024, tổng quy mô hỗ trợ lên tới hơn 197.000 tỷ đồng. Qua đó, có thể thấy rõ những cố gắng của Chính phủ nhằm giảm quy mô tương đối của ngân sách trong vài năm gần đây; từ mức gần 30% GDP trong những năm 2000 đã giảm xuống trung bình 22 - 24% trong giai đoạn 2016 - 2023 (theo GDP cũ).
Tuy nhiên, quy mô thu ngân sách so với GDP theo cách tính mới chỉ còn dưới 20%, thấp hơn đáng kể so với mức trung bình của các nước đang phát triển có thu nhập trung bình. Điều này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn lực cho đầu tư công - một trong những động lực quan trọng của tăng trưởng kinh tế. Đáng lo ngại hơn, phần tăng thu gần đây chủ yếu đến từ đất đai, là nguồn thu không bền vững đã được cảnh báo từ lâu.
Trong khi đó, chính sách tiền tệ thời gian qua tiếp tục nới lỏng. Ngân hàng Nhà nước đã bốn lần giảm lãi suất điều hành trong năm 2023 và duy trì mặt bằng thấp trong suốt năm 2024 - 2025. Việc bơm ròng thanh khoản qua thị trường mở và nới hạn mức tín dụng đã góp phần hạ lãi suất cho vay, giúp doanh nghiệp tiếp cận vốn thuận lợi hơn, đồng thời tạo lực đỡ cho thị trường chứng khoán và bất động sản.
Đi kèm với những tác động tích cực đó là áp lực tỷ giá, lạm phát kỳ vọng và nguy cơ bong bóng tài sản. Dư nợ tín dụng/GDP cuối năm 2024 đã lên tới 134% - mức cao so với nhiều nền kinh tế trong khu vực.
Theo PGS.TS. Vũ Sỹ Cường, đây là thời điểm mà chính sách tiền tệ cần hết sức thận trọng. Nếu tiếp tục nới lỏng quá mức, áp lực tỷ giá, lạm phát và nợ xấu có thể gia tăng, kéo theo hệ lụy cho ổn định tài chính. Điều hành chính sách tiền tệ vì vậy phải linh hoạt, chủ động, nhưng vẫn gắn chặt với mục tiêu kiểm soát rủi ro hệ thống.
Phối hợp linh hoạt giữa chính sách tài khóa và tiền tệ như thế nào?
Thực trạng kinh tế vĩ mô của Việt nam hiện nay đang được dự báo sẽ tăng trưởng cao và lạm phát ở mức chấp nhận được. Trong trạng thái này, sự kết hợp tối ưu là tài khóa thận trọng đi cùng tiền tệ nới lỏng. Tuy vậy, hiện nay cả chính sách tài khoá và chính sách tiền tệ lại đang có xu hướng nới lỏng hơn.
PGS.TS. Vũ Sỹ Cường phân tích, việc liên tục mở rộng tài khóa từ năm 2020 đã gây áp lực lên nợ công, trong khi nhu cầu vốn cho các dự án hạ tầng quy mô lớn như đường sắt cao tốc và điện hạt nhân ngày càng lớn. Giải ngân đầu tư công tuy đã có cải thiện nhưng vẫn chậm so với kế hoạch; lượng vốn chuyển nguồn lớn khiến hiệu quả tác động của tài khóa trong năm bị giảm sút.
Bên cạnh đó, Việt Nam vẫn thiếu các chính sách đủ mạnh trong bối cảnh áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, dẫn tới nguy cơ không giữ chân được các tập đoàn đa quốc gia.
Vì vậy, theo ông Cường, việc phối hợp giữa hai chính sách cơ bản này cho giai đoạn cuối 2025 và những năm tiếp theo cần chú ý các vấn đề sau:
Trước hết, cần xem xét việc điều chỉnh chính sách tài khóa nới lỏng và chuyển sang chính sách tài khóa thận trọng hơn. Trong đó, cần giảm dần phụ thuộc vào nguồn thu từ đất đai. Bởi giá đất cao, dòng tiền tập trung vào bất động sản lớn, giá tiếp tục tăng, thu ngân sách sẽ tăng. Nhưng lợi ích từ hoạt động kinh doanh bất động sản lớn sẽ hướng các doanh nghiệp và người dân đầu tư chủ yếu vào lĩnh vực này và giảm đầu tư vào các ngành nghề khác.
PGS.TS Vũ Sỹ Cường"Cần lưu ý là tình trạng giá bất động sản cao là nguyên nhân quan trọng dẫn đến sự suy giảm tăng trưởng của Nhật Bản và gần đây là Trung Quốc", ông Cường cảnh báo và cho rằng, về lâu dài cần các giải pháp căn cơ hơn hỗ trợ doanh nghiệp, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, nhằm thúc đẩy tăng trưởng, doanh nghiệp phát triển, từ đó tạo nguồn thu bền vững cho ngân sách.
Đồng thời, cần có thêm các chính sách tài khóa nhằm đáp ứng yêu cầu của bối cảnh mới, như Quỹ Hỗ trợ đầu tư cho danh nghiệp với các giải pháp chính sách mạnh hơn để giữ chân, thu hút các tập đoàn lớn khi áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu vẫn chưa được ban hành.
Đặc biệt, PGS.TS. Vũ Sỹ Cường nhấn mạnh sự phối hợp linh hoạt giữa chính sách tài khóa và tiền tệ. Bởi với mặt bằng lãi suất như hiện nay và cấu trúc của thị trường vốn, cũng rất khó để tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ. Hiện nhu cầu vốn trong nước, kể cả vốn trung và dài hạn, vẫn phụ thuộc lớn vào tín dụng ngân hàng và tỷ lệ dư nợ tín dụng/GDP cuối năm 2024 đã đạt mức 134% - cao so với nhiều nước.
"Vì vậy, cần điều hành chính sách tiền tệ theo hướng chủ động, linh hoạt, tăng khả năng tiếp cận tín dụng gắn với kiểm soát rủi ro và xử lý nợ xấu; quyết tâm nâng hạng thị trường chứng khoán trong năm 2025 và quan tâm kiểm soát rủi ro hệ thống (liên thông giữa ngân hàng - chứng khoán - bất động sản)", chuyên gia kiến nghị./.
