Giải bài toán đầu ra nhà ở xã hội: Cần mạnh dạn chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm

Nhiều người ngại mua nhà ở xã hội do thủ tục phức tạp

Chia sẻ về quá trình triển khai dự án Nhà ở xã hội Thiết chế Công đoàn Hà Nam (tên thương mại: Happy Home) tại phường Đồng Văn, thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam, ông Phạm Công Doan - Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Arita (thành viên liên danh chủ đầu tư dự án) cho biết, dù dự án triển khai thuận lợi về hạ tầng và pháp lý, song lại có nhiều vướng mắc trong quá trình thực hiện thủ tục pháp lý để người dân có thể mua nhà ở xã hội.

Trong đó, vướng mắc lớn nhất là quy trình xét duyệt còn phức tạp, gây khó cho người lao động, khiến nhiều người e ngại, không mạnh dạn nộp hồ sơ hoặc bỏ dở giữa chừng, dẫn đến số lượng hồ sơ hợp lệ ít, ảnh hưởng đến tiến độ phân phối căn hộ.

Cụ thể, người dân phải chứng minh nhiều điều kiện như chưa có nhà ở, thu nhập thấp, cư trú ổn định, làm việc tại địa phương… Đặc biệt, một trong những khó khăn điển hình hiện nay là việc xác nhận thu nhập đối với lao động tự do.

"Theo quy định, để được xét mua nhà ở xã hội, thu nhập của vợ hoặc chồng phải dưới 15 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, việc xác nhận thu nhập lại phụ thuộc vào chính quyền địa phương, cụ thể là UBND xã hoặc phường nơi người lao động cư trú. Đối với lao động tự do, việc này gần như không khả thi. Nhiều trường hợp, người lao động đến UBND xã, phường để xin xác nhận thì bị từ chối, cán bộ địa phương cho biết không thể xác nhận vì không có căn cứ kiểm soát được thu nhập của lao động tự do", ông Doan phân tích.

Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Arita cho rằng, đây là một trong những "nút thắt" lớn khiến nhiều lao động tự do - dù đủ điều kiện thực tế - vẫn không thể hoàn thiện hồ sơ mua nhà ở xã hội. Việc này cần có giải pháp tháo gỡ từ phía các cơ quan quản lý để đảm bảo chính sách nhà ở xã hội thực sự đến được với đúng đối tượng thụ hưởng.

Ngoài ra, theo ông Doan, việc thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan cũng dẫn đến khó khăn trong thực hiện thủ tục pháp lý để người dân có thể mua nhà ở xã hội.

"Chưa có cơ chế liên thông rõ ràng trong xác minh điều kiện thụ hưởng của người mua, nhất là với người lao động ngoại tỉnh. Nhiều địa phương còn lúng túng, xử lý hồ sơ chậm trễ, ảnh hưởng quyền lợi người dân và tiến độ dự án", đại diện Công ty Cổ phần Arita dẫn chứng.

"Cần mạnh dạn chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm"

Trước thực trạng trên, ông Doan kiến nghị cần đơn giản hóa thủ tục hành chính: Các cấp chính quyền tỉnh Hà Nam, đặc biệt là Sở Xây dựng, cần rà soát, ban hành quy trình xét duyệt gọn nhẹ, loại bỏ các bước trùng lặp. Ưu tiên số hóa, ứng dụng công nghệ trong tiếp nhận và xử lý hồ sơ.

Thành lập tổ công tác liên ngành tại địa phương: Tổ công tác có chức năng hỗ trợ người dân làm hồ sơ, xác minh điều kiện thụ hưởng, tránh tình trạng đùn đẩy trách nhiệm giữa các sở, ngành.

Đẩy mạnh truyền thông chính sách nhà ở xã hội: Tăng cường phổ biến thông tin qua báo chí, mạng xã hội, các tổ chức công đoàn... để người lao động hiểu rõ quyền lợi, chủ động tham gia.

"Chúng tôi khẳng định sẽ tuân thủ nghiêm pháp luật, đảm bảo chất lượng và tiến độ công trình, đồng thời đồng hành hỗ trợ người dân trong quá trình hoàn thiện hồ sơ. Chúng tôi mong muốn tiếp tục nhận được sự đồng hành, hỗ trợ từ các cơ quan quản lý để chính sách nhà ở xã hội thực sự đến được với người cần, đúng thời điểm, đúng đối tượng", ông Doan nói.

Trong khi đó, theo TS. Nguyễn Văn Đính - Chủ tịch Hội môi giới Bất động sản Việt Nam, có 4 nhóm vấn đề trong việc triển khai xây dựng nhà ở xã hội trong giai đoạn vừa qua: Vấn đề liên quan đến quỹ đất, vấn đề về thể chế, vấn đề về vốn, vấn đề về đầu ra của thị trường. Trong đó, vấn đề đầu ra là vấn đề hết sức quan trọng, quyết định việc doanh nghiệp có mặn mà với dự án hay không.

Chủ tịch Hội môi giới Bất động sản Việt Nam cho rằng, dù hiện nay, các quy định về điều kiện mua nhà ở xã hội đã khá cởi mở, song còn tình trạng chính quyền địa phương không dám xác nhận cho người dân được mua nhà ở xã hội.

"Sản xuất hàng hóa thì phải có thị trường, phải bán được. Tuy nhiên, khâu xác nhận cho người mua nhà ở xã hội hiện nay quá khó khăn, dẫn đến doanh nghiệp khó bán được nhà. Và tôi cho rằng những khó khăn này sẽ còn tiếp diễn trong bối cảnh các địa phương vẫn đang sáp nhập", ông Đính đánh giá.

Để giải quyết vấn đề đầu ra cho nhà ở xã hội, theo ông Đính, cần mạnh dạn chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm thì mới cắt bớt được những quy trình như thẩm định, phê duyệt, xác nhận... vốn khiến nhiều người muốn mua nhà ở xã hội phải e ngại.

"Người dân muốn mua nhà ở xã hội chỉ cần đối chiếu xem mình đã đủ điều kiện được mua nhà ở xã hội chưa, khi đã đăng ký mua thì phải cam kết những điều mà mình nêu trong bản đăng ký là đúng sự thật. Nếu không, sau này khi hậu kiểm phát hiện người mua thực hiện không đúng với quy định của pháp luật thì sẽ xử lý, thậm chí thu hồi", ông Đính nhận định.