Hiển nhiên mùa hè là mùa nóng nực của Hà Nội. Nóng lắm. Thành phố toàn những khối bê tông, nhà kính ghép liền, chưa cần nhiệt độ cao đã đủ thấy nóng ngốt. Đấy là Hà Nội còn được tính vào hàng thành phố có tỷ lệ cây xanh cao so với diện tích.
Khí hậu Hà Nội tiêu biểu cho vùng Bắc Bộ nhiệt đới gió mùa ẩm, mùa hè nóng và mưa nhiều, mùa đông thì cực lạnh và hiếm mưa. Mùa hè, Hà Nội nhận lượng bức xạ mặt trời lớn và đặc biệt là độ ẩm cao, những ngày nắng nực khiến cho cả thành phố phát sốt vì nóng.
Hầm hập là cảm giác của cái nóng hè Hà Nội. Cái sự hầm hập này vẫn có, kể cả đứng trong bóng râm hoặc trong mái che. Kinh khủng lắm, cứ ngôn ngốt, ngùn ngụt và túa mồ hôi. Một cái nóng nếu diễn tả đúng, là nó ngụt từ trong cơ thể ra để cộng hưởng với cái nóng từ mặt trời, từ nhiệt độ bên ngoài ập vào.
Những ngày nắng nực khiến cho cả thành phố phát sốt vì nóng... (Ảnh: Internet)
Những ngày nóng nực, Hà Nội chợt như vắng lặng hẳn đi. Người không có việc hoặc việc không quá quan trọng, thường chọn cách cố thủ trong nhà. Đường phố thông thoáng như những ngày Tết. Giữa một trưa nắng, tôi cùng một nhiếp ảnh gia dạo phố để chụp hình về cái sự vắng lặng bất thường mà không bất thường tẹo nào.
Những phố chính như Trần Hưng Đạo, Lý Thường Kiệt, Hai Bà Trưng... ngày không nắng nóng, giờ nào cũng thể như cao điểm với mật độ các loại phương tiện cùng người bộ hành dày đặc, bỗng dưng vắng như chùa Bà Đanh. Phải trong tiết trời đó tôi mới phần nào vỡ ra, tại sao lại gọi là nóng nực, để chỉ cái bức bối, ngốt đến sốt người.
Ngày nóng nực, Hà Nội có những thay đổi không nhỏ. Các quán cà phê máy lạnh thường có khách ngồi lỳ. Nhân viên công sở, trưa mát mẻ thường túa ra khỏi văn phòng tìm chỗ ăn và nghỉ ngơi, giờ cố thủ trong cơ quan. Không ít người đi làm lại xách cặp lồng như dạo còn bao cấp. Đó là để đỡ phải ra ngoài ăn uống và tránh nóng.
Mọi nơi công cộng, máy lạnh bật hết cỡ. Những siêu thị, các trung tâm mua sắm lớn, rất đông người. Ngoài người mua hàng, còn có nhiều thành phần khác nhau vào đây tránh nóng. Có những hình ảnh rất nên thơ, như bà xúc cơm cho cháu ăn, những người giúp việc tranh thủ ngồi tán chuyện gia chủ, chuyện đời, chuyện nhà, không ít những mọt sách cắm cúi chăm chú ở góc vắng. Công năng siêu thị cực đỉnh chính là ở những ngày nóng nực này. Các quán ăn vắng khách, ngoại trừ hàng bia hơi. Các “bia đồ” càng nóng càng háo món giải khát độc đáo thịnh hành nhất ở Hà Nội.
Trên đường phố, những người phải ra đường đều sử dụng trang bị phù hợp. Phái nữ triệt để chống nắng bằng thời trang “ngoài hành tinh” kín mít, không còn hở chút da thịt nào. Đến cả bàn tay cũng đeo bao hoặc phủ khăn. Mặt cũng vậy, mắt không che được thì đeo kính. Ngạc nhiên là đến cả phái nam cũng không ít người vận thêm chiếc áo khoác lụng thụng che nắng.
Mọi hoạt động gần như ở trạng thái sống chậm. Không ít người phàn nàn nhỡ việc vì hệ thống mua bán online hoặc giao dịch công việc bị ứ trệ đáng kể bởi các nhân viên đưa hàng ngại việc hoặc nghỉ làm. Cánh xe ôm tụm lại dưới những tán cây đại thụ, gà gật, không chú mục vào việc đón khách nữa. Cây xanh những ngày nóng nực này càng tỏ ra cực kỳ quý giá. Quanh bờ Hồ Hoàn Kiếm đông người hơn. Các công viên cũng là nơi tránh nóng tốt. Tán cây, bãi cỏ, gió mát còn gì bằng.
Bãi giữa sông Hồng, bình thường chỉ có những thành viên tắm sông chuyên nghiệp, giờ tiếp nhận thêm rất nhiều đàn ông vãng lai ra sông tắm mát và hóng gió nguồn trong sạch. Tôi cũng tham gia vào đạo quân tắm sông này không ít buổi. Lạ là nước sông dù ven bờ mực nước nông nhưng vẫn mát lạnh như nước đá. Ngâm chán chê mê mỏi vẫn không chán.
Người dân Thủ đô ra bãi giữa sông Hồng tắm trong những ngày nắng nóng (Ảnh: Int
Lại nhớ thủa bao cấp thiếu thốn. Hà Nội lúc đó nhiệt độ bình quân chưa cao như bây giờ nhưng cũng có ngày cao điểm cực nóng. Lúc ấy điện thiếu, thiết bị chống nóng thiếu. Điều hòa nhiệt độ hiếm hoi. Mỗi nhà hầu như chỉ có một, hai cái quạt nhỏ. Phổ biến là loại quạt Điện cơ có tên đã trở thành thương hiệu là quạt 35 đồng. Có tên này là vì giá cung cấp giữ lâu dài ổn định ở mức đó. Sang hơn là quạt tai voi của Liên Xô cũ. Vũ khí chống nóng có ở tất cả mọi nhà là quạt tay. Quạt có nhiều loại, quạt nan, quạt giấy gấp được và đặc biệt là quạt mo cau. Có nhà còn sử dụng loại quạt kéo là tấm phên treo dưới xà nhà và dùng dây kéo. Loại quạt này tốn sức nhưng sức gió lớn nên rất mát. Ấn tượng nhất là đêm đến, người Hà Nội hay ra ngủ ở ngoài hè trên chõng, chiếu. Bờ đê sông Hồng cũng là nơi có đội quân rải chiếu ngủ qua đêm. Bây giờ điều đó hoàn toàn không còn...
Thật may, nóng nực nhưng điện Hà Nội đáp ứng được tương đối đầy đủ. Hầu như tất cả các nhà đều có các thiết bị điện chống nóng. Tối đến, Hà Nội vẫn sáng rực ánh đèn và đây mới là lúc mọi người đổ ra đường làm những việc ban ngày phải gác lại và dạo chơi nhàn tản. Khí hậu buổi tối có sự chênh lệch về nhiệt độ đáng kể. Nếu là hôm có gió lộng thì đó chính là những thời khắc tuyệt vời cho người dân hưởng thụ.
Mùa nóng nực quả là khắc nghiệt nhưng nó cũng là sự khác biệt đáng nhớ về một Hà Nội bốn mùa xuân - hạ - thu - đông.
