Khơi thông dòng chảy thể chế để kinh tế tư nhân bứt phá

Để kinh tế tư nhân làm tròn sứ mệnh, cần thể chế đột phá

Sáng 30/5, dưới sự chỉ đạo của Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam phối hợp với Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam tổ chức Tọa đàm: "Đột phá trong cải cách thể chế để kinh tế tư nhân bứt phá" và họp Hội đồng chuyên gia tư vấn Đề án truyền thông: Kinh tế tư nhân trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Tại Tọa đàm, các chuyên gia cùng chia sẻ nhiều quan điểm xoay quanh nội dung cải cách thể chế, khơi thông nguồn lực phát triển cho doanh nghiệp tư nhân và hiện thực hóa Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị. 

GS.TS. Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng, Phó Chủ tịch Hội đồng Giáo sư Nhà nước khẳng định: "Cải cách thể chế là yếu tố then chốt để tháo gỡ vướng mắc cho kinh tế tư nhân. Kể từ khi thực hiện đổi mới năm 1986, khu vực này đã dần được "cởi trói" và được tham gia vào nhiều hơn các lĩnh vực của quốc gia. Điều đó cho thấy cải cách thể chế không chỉ tạo ra hành lang phát triển mà còn là chìa khóa để khơi thông nguồn lực".

Theo chuyên gia, muốn hiện thực hóa các mục tiêu phát triển, Việt Nam phải đi vào con đường đột phá về khoa học công nghệ, gắn liền với đổi mới và sáng tạo. Kinh tế tư nhân phải là lực lượng tiên phong. Bởi lẽ, sự sáng tạo luôn đi kèm rủi ro, và trong khi doanh nghiệp nhà nước còn nhiều ràng buộc, khối doanh nghiệp tư nhân lại dám ứng dụng và sẵn sàng chấp nhận rủi ro. "Muốn đổi mới sáng tạo, ắt phải dựa vào tư nhân. Cùng với đó, trong bối cảnh kinh tế Việt Nam hội nhập ngày càng sâu rộng, việc chú trọng nội lực là điều hết sức quan trọng. Khi dòng vốn FDI có thể bị ảnh hưởng bởi những biến động phức tạp, khó lường của kinh tế thế giới, khả năng tự chủ của nền kinh tế trong nước đang là vấn đề cấp bách, mà muốn vậy cũng phải dựa vào kinh tế tư nhân, nòng cốt là các tập đoàn mạnh", GS.TS. Hoàng Văn Cường nhấn mạnh.

Riêng với lĩnh vực bất động sản là một trong những lĩnh vực trụ cột, tạo nền tảng cho sự phát triển của nhiều ngành nghề khác, GS.TS. Hoàng Văn Cường cho rằng, các doanh nghiệp tư nhân trong lĩnh vực này càng cần thể hiện vai trò tiên phong, đồng thời phải được tháo gỡ và khơi thông các nguồn lực để thúc đẩy phát triển.

"Việc tháo gỡ thể chế đối với kinh tế tư nhân nhằm khơi thông và phát huy tối đa năng lực quốc gia để đạt được mục tiêu phát triển trong giai đoạn tới là vô cùng quan trọng. Chỉ khi triển khai được đồng bộ tất cả các chủ trương đã được chỉ đạo, thế và lực của đất nước mới có thể đi lên", GS.TS Hoàng Văn Cường khẳng định.

Cần tháo gỡ từng điểm nghẽn thể chế một cách thực chất

Giảm thiểu những rào cản pháp lý và thủ tục hành chính là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của cải cách thể chế. Tuy nhiên, theo GS.TS. Hoàng Văn Cường, đang tồn tại một nghịch lý là, trong quá trình lấy ý kiến sửa đổi các luật, có nhiều kiến nghị hợp lý từ các đại biểu quốc hội không được ghi nhận bởi cho rằng quy định như vậy sẽ khó thực thi hoặc gây vướng mắc cho các cơ quan quản lý, dù quy định đó rõ ràng có thể giúp cơ quan Nhà nước quản lý hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, khi thực hiện khảo sát ý kiến của địa phương và doanh nghiệp trước khi ban hành quy định thì thường không nhận được ý kiến phản hồi về vướng mắc.

GS.TS. Hoàng Văn Cường chỉ ra rằng, vấn đề sâu xa hơn nằm ở xung đột lợi ích giữa nhà quản lý và đối tượng chịu quản lý. Để giải quyết vấn đề này cần hài hòa lợi ích hai bên. Ông nhấn mạnh, hiệu quả của cơ quan quản lý không nên chỉ được đánh giá dựa trên việc làm đúng luật, đúng quy trình, mà phải dựa trên khả năng tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp khi họ gặp ách tắc. Việc quản lý cần chuyển hướng từ việc coi trọng quy trình sang coi trọng kết quả đầu ra.

"Chúng ta đã có Nghị quyết 68 với mục tiêu và giải pháp rõ ràng, nhưng nếu không cẩn trọng, thời gian tới các nghị định, thông tư quy định chi tiết sẽ có thể trở nên cứng nhắc, rập khuôn. Nếu cán bộ giải quyết thủ tục chỉ đặt lợi ích cá nhân lên hàng đầu, vấn đề sẽ không được giải quyết triệt để. Cán bộ cần thay đổi tư duy, trở nên năng động và sáng tạo hơn, chủ động hỏi doanh nghiệp về những vướng mắc để tháo gỡ, thay vì thụ động chờ đợi kiến nghị từ ban pháp chế của doanh nghiệp", ông nhấn mạnh.

TS. Nguyễn Văn Khôi, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội bổ sung thêm, hiện tại, các bộ luật quan trọng như Luật Đấu thầu và Luật Đầu tư đang được thảo luận sửa đổi nhằm giải quyết các bất cập còn tồn tại. Tuy nhiên, để luật sau khi sửa đổi có thể đi vào thực tiễn và phát huy hiệu quả thì rất cần sự tham gia góp ý của không chỉ các chuyên gia mà cả cộng đồng doanh nghiệp. Sau khi đã hoàn thiện luật thì các nghị định, thông tư hướng dẫn cũng phải cụ thể chi tiết để dễ dàng áp dụng.

Cho rằng cần tháo gỡ triệt để các nút thắt về thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh, TS. Nguyễn Văn Khôi nhấn mạnh: Mặc dù Chính phủ đã chỉ đạo cắt giảm 30% thủ tục, tuy nhiên có những lĩnh vực, đặc biệt là bất động sản, cần cắt giảm nhiều hơn. Bởi lẽ, nếu vẫn có những thủ tục phải mất hơn 2 năm mới xong thì sẽ triệt tiêu hết cơ hội cũng như động lực bứt phá của doanh nghiệp".

Nhìn nhận việc cắt giảm thủ tục và tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế hiện nay đã có chuyển biến rõ rệt, với tinh thần cải cách mạnh mẽ và quyết liệt chưa từng thấy, song TS. Nguyễn Sĩ Dũng, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội nhấn mạnh rằng, đây là một quá trình đòi hỏi sự kiên trì và cách tiếp cận bài bản, có hệ thống.

Theo chuyên gia này, vấn đề không chỉ dừng lại ở việc cải cách chung chung, mà phải là tháo gỡ từng điểm nghẽn thể chế một cách thực chất. Ông cho rằng, cần thành lập một tổ công tác chuyên trách về tháo gỡ thể chế và cắt giảm thủ tục hành chính, thậm chí có thể do một Phó Thủ tướng trực tiếp đứng đầu. Tổ công tác này cần có thẩm quyền thực sự để kiến nghị loại bỏ các thủ tục không cần thiết.

"Điều quan trọng là tổ công tác này phải tập hợp được lực lượng pháp chế từ các doanh nghiệp - những người trực tiếp va chạm với thực tiễn và hiểu rõ các nút thắt đang nằm ở đâu. Đây chính là lực lượng có thể chỉ ra cụ thể những vướng mắc và đưa ra các giải pháp hợp lý. Muốn tháo gỡ hiệu quả, chúng ta cần một phương pháp luận và cách tiếp cận khác biệt, dựa trên thực tế và tiếng nói từ chính trải nghiệm của cộng đồng doanh nghiệp", TS. Nguyễn Sĩ Dũng kết luận.