Lời tòa soạn:
Câu chuyện liên quan đến việc cấp sổ đỏ cho người dân vẫn còn nhiều khía cạnh cần bàn luận. Bên cạnh những nỗ lực đáng ghi nhận của hệ thống chính quyền TP. Hà Nội, một số vụ việc sai phạm đã bị phanh phui và vẫn còn đó rất nhiều trường hợp người dân phản ánh về công tác thẩm định, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ)...
Thời gian gần đây, việc buông lỏng quản lý, thiếu trách nhiệm trong thực thi công vụ hoặc dung túng, bao che, tiếp tay cho sai phạm trong quản lý đất đai, cấp sổ đỏ đã khiến hàng loạt lãnh đạo, cán bộ của các quận, huyện ở TP. Hà Nội bị kỷ luật, kiểm điểm, rút kinh nghiệm.
Nếu chính quyền không vào cuộc một cách kịp thời, quyết liệt, đồng bộ, khách quan, thì có thể từ những thiếu sót, việc phản ánh không đúng thực tế và thậm chí thực hiện sai quy định pháp luật đó sẽ dẫn đến hậu quả rất nghiêm trọng.
Trên tinh thần nghiên cứu, thông qua khảo sát, tìm hiểu một số góc nhìn liên quan đến công tác cấp sổ đỏ và quản lý xây dựng, Reatimes khởi đăng tuyến bài: Bài học sau vụ việc công trình xây dựng “bức tử” tòa nhà 189 Minh Khai mong muốn đưa đến cho độc giả những góc nhìn khách quan về vấn đề này.
Vì sao quận chấm dứt hiệu lực giấy phép xây dựng đã cấp?
Đầu tháng 5/2020, UBND TP. Hà Nội đã kết luận nội dung tố cáo đối với ông Nguyễn Trọng Đông - Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT). Tại kết luận trên, Thành phố yêu cầu giám đốc, hai phó giám đốc Sở TN-MT Hà Nội “nghiêm túc rút kinh nghiệm”.
Theo đó, công dân tố cáo ông Nguyễn Trọng Đông tiếp tay, bao che cho đường dây cấp và sửa chữa sổ đỏ trái quy định của pháp luật. Trên cơ sở kết luận các nội dung, Chủ tịch UBND TP giao Sở TN-MT kiểm tra, rà soát đề xuất giải quyết, báo cáo UBND thành phố việc cấp sổ đỏ ở số …015 và số …013.
Đồng thời yêu cầu ông Nguyễn Trọng Đông - Giám đốc Sở TN-MT, các ông Bùi Duy Cường và ông Lê Thanh Nam - Phó Giám đốc Sở TN-MT nghiêm túc rút kinh nghiệm trong việc thực hiện chỉ đạo của UBND TP. Bên cạnh đó, thông báo rút kinh nghiệm đối với ông Nguyễn Hữu Nghĩa - nguyên Phó Giám đốc Sở trong việc thực hiện chỉ đạo của UBND thành phố. Cùng với đó, rút kinh nghiệm và kiểm điểm trách nhiệm đối với một số cán bộ chuyên môn thuộc Sở.
Ngoài ra, UBND TP. Hà Nội cũng kết luận nội dung công dân tố cáo UBND huyện Thanh Trì cấp “sổ đỏ” không đúng quy định đối với thửa đất số 36 (hộ ông Lưu Đình Hiền) và thửa 36 (hộ ông Lưu Đình Học) tại xã Tam Hiệp. Cụ thể, thửa đất được cấp sổ đỏ nằm trong hành lang lưới điện 500KVA và xác định sai nguồn gốc 2 thửa đất. Thế nhưng, văn bản số 2456 năm 2018 của UBND huyện Thanh Trì lại kết luận việc cấp “sổ đỏ” đối với 2 thửa đất trên đúng quy định....
Ngày 29/7/2005, Phòng Xây dựng - Đô thị quận Hai Bà Trưng cho biết, sau khi kiểm tra, xác minh thực địa, tại vị trí xin phép xây dựng không thể giải quyết được, dù không thay đổi hiện trạng nhưng năm 2018 UBND quận Hai Bà Trưng vẫn cấp giấy phép xây dựng.
Trên đây chỉ là hai trong số hàng loạt vụ việc liên quan đến công tác quản lý đất đai, cấp sổ đỏ gây bức xúc cho người dân. Mặc dù có những vụ việc đã được làm sáng tỏ, thế nhưng điều mà người dân và dư luận quan tâm đó là việc chính quyền sẽ giải quyết những tồn tại đó như thế nào? Bởi vì, hầu hết những vụ việc sai phạm đều liên quan đến quyền lợi sát sườn của người dân, hay những doanh nghiệp làm ăn chân chính.
Trên thực tế, chính quyền TP. Hà Nội nói riêng và trên cả nước nói chung đã rất nỗ lực trong công tác quản lý sử dụng đất, cũng như việc cấp sổ đỏ cho người dân. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện vẫn còn tồn tại nhiều bất cập và kéo theo đó là hàng loạt những hệ lụy xấu, thậm chí gây hậu quả nghiêm trọng.
Dưới đây là một câu chuyện khiến chúng ta phải nhìn nhận một cách toàn diện hơn về công tác cấp sổ đỏ trên địa bàn TP. Hà Nội:
Theo phản ánh của các hộ dân tại khu chung cư 5 tầng (địa chỉ 189 Minh Khai, phường Minh Khai, quận Hai Bà Trưng, TP. Hà Nội), chính quyền đã cấp sổ đỏ cho hộ dân liền kề, trên phần đất lưu không và phía dưới là cống thoát nước. Điều đáng nói, sau khi được cấp sổ đỏ, hộ dân này đã hoàn thiện hồ sơ trình cấp có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng.
Trước đó, vào thời điểm năm 2005, người dân trong khu vực đã có đơn phản ánh với chính quyền địa phương và các đơn vị chức năng đề nghị xem xét lại nguồn gốc đất và dừng cấp phép xây dựng cho hộ dân trên. Thậm chí, ngày 29/7/2005, Phòng Xây dựng - Đô thị quận Hai Bà Trưng đã có Công văn số 29/XD-ĐT làm rõ một số nơi có liên quan. “Qua tham vấn ý kiến của chuyên viên Phòng quản lý và cấp phép xây dựng (Sở Xây dựng Hà Nội), sau khi kiểm tra, xác minh thực địa, tại vị trí xin phép xây dựng của bà Liễu không thể giải quyết được vì gây mất độ thông thoáng che lấp ánh sáng khu cầu thang của các hộ cần có giải pháp khác cho hợp lý”, công văn trên nêu rõ.
Người dân phản ánh khu đất được cấp sổ đỏ trên cả mương thoát nước và sau đó đã được Chủ tịch UBND quận Hai Bà Trưng cấp giấy phép xây dựng. Hiện trạng công trình đã xây dựng đổ cột tầng 3 và đang bị đình chỉ thi công, thu hồi giấy phép xây dựng.
Ngoài ra, UBND phường Minh Khai cũng đưa ra quan điểm về vấn đề này: “Đề nghị tạm dừng cấp giấy phép xây dựng để kiểm tra, xác minh rõ nguồn gốc sử dụng đất và quy trình cấp sổ đỏ của gia đình bà Liễu”. Bẵng đi một thời gian, không hiểu vì lý do gì công trình trên sau đó đã được cấp giấy phép xây dựng số 829/GPXD, do ông Vũ Đại Phong - Chủ tịch UBND quận Hai Bà Trưng ký.
Được biết, công trình nhà ở riêng lẻ tại số 81 ngõ 185 phố Minh Khai đã được UBND quận Hai Bà Trưng được cấp giấy phép xây dựng số 829 ngày 2/11/2018 (điều chỉnh gia hạn giấy phép ngày 7/1/2020) cho chủ đầu tư là ông Nguyễn Mạnh Hà và bà Nguyễn Thị Hằng. Công trình được khởi công xây dựng từ tháng 3/2020. Hiện tại, công trình đang dừng thi công xây dựng tại cột tầng 3.
Ngày 11/6/2020, Đội quản lý trật tự xây dựng phường đã làm việc và được biết ông Nguyễn Văn Thắng đang tổ chức thi công xây dựng và là người nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liên với đất từ ông Hà, bà Hằng. Đội quản lý trật tự xây dựng phường đã yêu cầu ông Thắng tạm dừng thi công xây dựng để làm thủ tục điều chỉnh giấy phép xây dựng theo quy định. Tuy nhiên, ông Thắng vẫn tổ chức thi công xây dựng mặc dù đã được Tổ phối hợp Công an phường, tổ dân phố giải thích, vận động. Điều này gây bức xúc, căng thẳng với các hộ dân đang sinh sống tại tòa nhà 189 Minh Khai.
Ngày 12/6/2020, UBND phường đã có Thông báo số 134/TB-UBND về việc xử lý giải quyết đơn thư liên quan đến công trình xây dựng nhà ở nêu trên. Theo đó, phường đã yêu cầu ông Thắng tạm dừng thi công trong thời gian các cơ quan chức năng xem xét xử lý, giải quyết đơn của công dân.
Bao giờ có kết quả việc kiểm tra quy trình cấp sổ đỏ lần đầu?
Bức xúc vì hàng loạt kiến nghị không được giải quyết, công trình vẫn thi công rầm rộ, người dân thậm chí còn căng băng rôn, biểu ngữ phản đối và gửi đơn thư đến nhiều cơ quan quản lý Nhà nước. Trước sức ép của người dân và phản ứng của dư luận, chính quyền địa phương đã buộc phải dùng biện pháp mạnh để đình chỉ tuyệt đối công trình xây dựng trên.
Đến ngày 13/8/2020, UBND phường Minh Khai đã ban hành văn bản số 133/UBND về việc giải quyết đơn của công dân tại tòa nhà 189 Minh Khai. UBND phường Minh Khai cho biết, trước đó, UBND quận Hai Bà Trưng đã có ý kiến chỉ đạo tại văn bản số 590/BTCD-VP ngày 3/8/2020; 591/BTCD-VP ngày 6/8 của Ban tiếp công dân quận Hai Bà Trưng, về việc chuyển đơn của công dân tại tòa nhà 189 Minh Khai, phường Minh Khai.
Theo đó, thực hiện kết luận và ý kiến chỉ đạo của đồng chí Cáp Sĩ Phong - Phó Chủ tịch UBND quận Hai Bà Trưng tại Thông báo số 26/TB-VP ngày 16/6/2020 và Văn bản 112/QLTTXDĐT ngày 12/6/2020, số 116/QLTTXDĐT ngày 16/6/2020; số 117/QLTTXDĐT ngày 19/6/2020 của Đội quản lý trật tự đô thị quận Hai Bà Trưng về việc xử lý công trình vi phạm xây dựng tại địa chỉ số 81 ngõ 185 Minh Khai, UBND phường đã giao Tổ quản lý trật tự xây dựng thiết lập hồ sơ vi phạm và trình UBND quận ban hành quyết định xử lý vi phạm trật tự xây dựng đô thị đối với ông Nguyễn Văn Thắng.
Ngày 14/7/2020, UBND quận Hai Bà Trưng đã ban hành quyết định số 73/QĐ-XPVPHC xử phạt ông Nguyễn Văn Thắng với số tiền 25 triệu đồng; yêu cầu trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày lập biên bản vi phạm hành chính, ông Thắng phải hoàn chỉnh thủ tục xây dựng công trình nhà ở theo quy định.
Ngày 19/6/2020, UBND quận Hai Bà Trưng đã ban hành Thông báo số 162/TB-UBND, về việc chấm dứt hiệu lực của giấy phép xây dựng số 829/GPXD do ông Vũ Đại Phong - Chủ tịch UBND quận Hai Bà Trưng ký.
Điều đáng nói là sau khi có đơn tố cáo của người dân và báo chí phản ánh, vào ngày 19/6/2020, UBND quận Hai Bà Trưng đã ban hành Thông báo số 162/TB-UBND, về việc chấm dứt hiệu lực của giấy phép xây dựng số 829/GPXD do UBND quận Hai Bà Trưng cấp ngày 2/11/2018.
Được biết, hiện UBND quận Hai Bà Trưng đã giao phòng TN-MT quận chủ trì, tổ chức xác minh và đang liên hệ với Trung tâm công nghệ thông tin, thuộc Sở TN-MT TP. Hà Nội để được cung cấp thông tin lưu trữ phụ vụ công tác kiểm tra lại việc cấp sổ đỏ lần đầu tại địa chỉ nêu trên.
“Sau khi có kết quả kiểm tra, xác minh việc cấp giấy CNQSD đất lần đầu tại địa chỉ nêu trên, UBND phường sẽ phối hợp với các cơ quan chức năng tiếp tục thông tin trả lời công dân theo quy định”, ông Trịnh Lê Đức, Chủ tịch UBND phường Minh Khai ký nêu rõ trong văn bản trả lời công dân.
Trong một diễn biến khác, Văn phòng Đăng ký đất đai thuộc Sở TN-MT TP. Hà Nội đã ký ban hành văn bản trả lời Reatimes, về những nội dung liên quan đến xác minh minh nguồn gốc sử dụng đất, cấp sổ đỏ cho thửa đất tại địa chỉ số 81, ngõ 185 Minh Khai (phường Minh Khai, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội). Tuy nhiên, điều đáng nói là trong văn bản trả lời này không cung cấp thông tin, hồ sơ cấp giấy CNQSD đất lần đầu (giấy CNQSD đất số 10107350450 ghi ngày 17/11/2000, cấp cho bà Trần Thị Liễu và Phạm Minh Hoàn) dù PV đã đề nghị.
Có lẽ, việc UBND quận Hai Bà Trưng chấm dứt hiệu lực giấy phép xây dựng đã cấp và liên hệ với Trung tâm công nghệ thông tin để được cung cấp nội dung lưu trữ phục vụ công tác kiểm tra lại việc cấp giấy CNQSD đất lần đầu, thì tới đây những vướng mắc tại khu đất này sẽ được tháo gỡ trong thời gian ngắn.
Tuy nhiên, vấn đề ở đây là sự phối hợp giữa hai cơ quan trên như thế nào và đến bao giờ mới có kết quả kiểm tra, xác minh? Thiết nghĩ, UBND quận Hai Bà Trưng và Trung tâm công nghệ thông tin thuộc Sở TN-MT TP. Hà Nội cần vào cuộc một cách rốt ráo, công tâm, tuân thủ quy định pháp luật và đưa ra kết quả phản ánh đúng thực tế. Từ đó, giải quyết thỏa đáng những bức xúc, kiến nghị nhằm ổn định cuộc sống của người dân và tình hình chính trị - xã hội trên địa bàn quận Hai Bà Trưng cũng như TP. Hà Nội.
Rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cấp giấy CNQSD đất
Ngày 23/5/2020, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Vương Đình Huệ đã chủ trì buổi làm việc với Ban cán sự Đảng bộ Tài nguyên và Môi trường. Phát biểu kết luận buổi làm việc, Bí thư Thành ủy Hà Nội Vương Đình Huệ đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường, UBND TP. Hà Nội xác định rõ trách nhiệm của từng đơn vị; đồng thời phân công rõ người, rõ việc, rõ tiến độ, rõ quy trình để tháo gỡ, giải quyết hiệu quả các khó khăn, vướng mắc, phấn đấu đến hết năm 2020 tạo chuyển biến rõ rệt về công tác quản lý tài nguyên môi trường trên địa bàn thành phố.
Bí thư Thành ủy chỉ đạo UBND TP. Hà Nội tăng cường công tác quản lý đất đai, khai thác tối đa các nguồn lực từ đất đai; xử lý nghiêm các sai phạm liên quan quản lý, sử dụng đất; tập trung hoàn thành hệ thống hồ sơ địa chính, giao đất dịch vụ cho người dân và tiếp tục rà soát; tiếp tục rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cấp giấy CNQSD đất, quyền sở hữu nhà ở, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp cho người dân.
Yêu cầu xử lý, giải quyết dứt điểm các trường hợp vi phạm tồn đọng
Ngày 18/2/2020, Sở Xây dựng Hà Nội đã ban hành Văn bản 1316/SXD-TTr đề nghị UBND các quận, huyện tập trung chỉ đạo các lực lượng của quận, huyện, UBND các xã, phường xử lý, giải quyết dứt điểm các trường hợp vi phạm tồn đọng. UBND các quận, huyện chịu trách nhiệm trước UBND TP về tiến độ, thời gian xử lý dứt điểm từng trường hợp vi phạm.
Tuy nhiên, lãnh đạo UBND TP. Hà Nội xác định, nguyên nhân chính dẫn đến vi phạm trật tự xây dựng kéo dài do việc phát hiện vi phạm không kịp thời, thậm chí có biểu hiện bao che làm ngơ của không ít cán bộ cơ sở, trách nhiệm này thuộc về chính quyền các cấp của TP. Ðã có khoảng 100 cán bộ là chủ tịch, phó chủ tịch UBND xã, phường bị kỷ luật và cách chức, nhiều cán bộ thanh tra xây dựng bị xử lý vì để xảy ra vi phạm. Do vậy, cần nhìn nhận lại một cách thấu đáo để giải quyết vấn đề được tốt hơn.
