Lời tòa soạn:
Đầu năm 2010, UBND TP. Đà Nẵng quyết định đầu tư xây dựng Khu tái định cư Hòa Liên 3 và Hòa Liên 4 (giai đoạn 1 và 2), nằm trên địa bàn huyện Hòa Vang, với mục đích phục vụ chỉnh trang đô thị. Cả hai dự án này đều được UBND TP. Đà Nẵng thông qua chủ trương “vừa thiết kế vừa thi công” nhằm nhanh chóng tạo ra quỹ đất, xây dựng hạ tầng khẩn cấp di dời, bố trí tái định cư cho hàng trăm hộ dân Khu đô thị Quan Nam - Thủy Tú.
Theo đó, Sở Xây dựng TP. Đà Nẵng làm chủ đầu tư và Công ty TNHH MTV Vật liệu xây dựng - xây lắp và kinh doanh nhà Đà Nẵng (viết tắt Công ty VLXD-XLKDN Đà Nẵng) quản lý, điều hành dự án.
Dự án đầu tư Khu tái định cư Hòa Liên 3 có tổng giá giá trị xây dựng là hơn 105,6 tỷ đồng và Khu tái định cư Hòa Liên 4 (giai đoạn 1,2) gần 212 tỷ đồng. Tuy nhiên, một thời gian sau khi đưa vào sử dụng thì xảy ra hiện tượng sụt lún do nền đất yếu (vùng này là đầm lầy, ao hồ, ruộng lúa)
Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) Công an TP. Đà Nẵng điều tra, phát hiện công trình được thiết kế, nhưng gần như không tổ chức khoan thăm dò, khảo sát địa chất, nên gây ra hậu quả nghiêm trọng, ước tính thiệt hại do hành vi này là trên 9,2 tỷ đồng. Đồng thời, cáo trạng của Viện kiểm sát Nhân dân (VKSND) TP. Đà Nẵng ký ngày 19/8/2020 cũng đã xác định: Ông Nguyễn Tuấn Anh - Tổng Giám đốc Công ty VLXD-XLKDN Đà Nẵng; ông Nguyễn Văn Bường - Phó Tổng Giám đốc Công ty VLXD-XLKDN Đà Nẵng và ông Hoàng Cung Thượng Hiền - Trưởng phòng dự án tái định cư thuộc Công ty VLXD-XLKDN Đà Nẵng (sau làm Phó giám đốc Công ty CP VLXD-XL và KDN Đà Nẵng) về tội Vi phạm quy định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng.
Dư luận tại TP. Đà Nẵng hết sức băn khoăn là tại sao những bộ hồ sơ về đầu tư xây dựng khu tái định cư thiếu hồ sơ quan trọng nhất - khoan thăm dò địa chất, lại dễ dàng lọt qua “khe cửa hẹp” trước hàng loạt cán bộ, cơ quan làm công tác thiết kế, thẩm định, ký duyệt mời thầu, đấu thầu và nghiệm thu công trình?!
Loạt bài này, Reatimes mong muốn cung cấp cho bạn đọc một cái nhìn toàn diện về những hạn chế, vướng mắc trong thủ tục đầu tư, xây dựng khu tái định cư ở giai đoạn “đua nước rút về chỉnh trang đô thị” 2010 - 2015 tại TP. Đà Nẵng. Qua đây cũng cảnh báo các cơ quan quản lý, điều hành dự án khu dân cư cần tuân thủ pháp luật, nhất là Luật Xây dựng.
Từ vấn đề trên, tuyến bài cũng đề cập đến trách nhiệm của các bên liên quan khi tham gia khảo sát, thiết kế, thẩm định, phê duyệt đầu tư, tổ chức đấu thầu… tại 2 dự án Khu tái định cư Hòa Liên 3, Hòa Liên 4 (giai đoạn 1, 2) tại TP. Đà Nẵng, không thể bỏ sót vi phạm nghiêm trọng đối với những người ký duyệt trực tiếp, và “đổ hết trách nhiệm” lên Ban Giám đốc Công ty VLXD-XLKDN Đà Nẵng.
Công ty VLXD-XLKDN Đà Nẵng được UBND TP. Đà Nẵng giao nhiệm vụ điều hành dự án Khu tái định cư Hòa Liên 3 tại Công văn số 1246/UBND-QLĐTh ngày 1/3/2010 và Sở Xây dựng TP. Đà Nẵng có Giấy Ủy quyền số 796/UQ-QLDA ngày 4/8/2010. Tại dự án Khu tái định cư Hòa Liên 4 (giai đoạn 2) từ Công văn số 1573/UBND- QLĐTh ngày 24/3/2010 và số 419/UQ-QLDA ngày 29/3/2010, giao cho công ty có chức năng phối hợp với các đơn vị liên quan lập thủ tục các bước xây dựng cơ bản theo đúng quy định để đầu tư xây dựng dự án theo đúng tiến độ đề ra.
Căn cứ các văn bản nêu trên, Hội đồng Thành viên - Ban Giám đốc Công ty VLXD-XLKDN Đà Nẵng phân công ông Nguyễn Văn Bường - Phó Tổng Giám đốc - có trách nhiệm theo dõi, quản lý dự án hạ tầng kỹ thuật do Công ty điều hành (trong đó có dự án Hòa Liên 3, Hòa Liên 4), trực tiếp quản lý chỉ đạo 2 phòng: Dự án Tái định cư và Quản lý kỹ thuật (2 phòng tham mưu điều hành dự án).
Bên cạnh đó, ông Bường còn được giao trực tiếp làm Tổ trưởng Tổ kiểm tra xây dựng cơ sở hạ tầng (Quyết định số 1889/QĐ-CT ngày 21/8/2010; Thông báo số 869/TB-CT ngày 21/3/2012 và Quyết định số 30/QĐ-CT ngày 08/01/2008); ông Hoàng Cung Thượng Hiền - Trưởng phòng dự án Tái định cư có nhiệm vụ trực tiếp tham mưu cho ông Nguyễn Văn Bường triển khai các dự án của công ty, trong đó có dự án Khu tái định cư Hòa Liên 3, Hòa Liên 4 (giai đoạn 2).
Thông báo số 183/TB-VP ngày 13/7/2010 của Văn phòng UBND TP. Đà Nẵng về Kết luận của Phó Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng Văn Hữu Chiến tại cuộc họp xử lý một số vướng mắc về đền bù giải tỏa và thi công một số dự án trên địa bàn TP, đối với dự án Khu tái định cư Hòa Liên 3 nêu: “Cho phép triển khai dự án theo hình thức vừa thiết kế vừa thi công và yêu cầu đến ngày 15/10/2011 phải hoàn thành hạ tầng kỹ thuật để có 400 lô đất tái định cư bố trí thực tế”. Đây được cho là yêu cầu rất áp lực với Công ty VLXD-XLKDN Đà Nẵng về mặt tiến độ.
Theo tìm hiểu của Reatimes, tại thời điểm triển khai dự án nói trên đối với công trình hạ tầng kỹ thuật Khu tái định cư Hòa Liên 3, Hòa Liên 4 (giai đoạn 2) không có văn bản quy định chỉ đạo cụ thể việc khoan khảo sát địa chất công trình xây dựng.
Tuy nhiên, để công tác thiết kế, đảm bảo chất lượng đúng yêu cầu kỹ thuật, Công ty VLXD-XLKDN Đà Nẵng đã trình Giám đốc Sở Xây dựng lúc này là ông Nguyễn Ngọc Tuấn, chỉ định thầu cho các đơn vị tư vấn về công tác khảo sát các công trình xây dựng theo mục 3 Chỉ thị số 12/2006/CT-BXD để làm cơ sở lập nhiệm vụ khảo sát theo Điều 58 Luật Xây dựng năm 2003. Trách nhiệm của đơn vị tư vấn thiết kế phải lập dự toán, báo cáo đơn vị điều hành dự án trình Sở Xây dựng phê duyệt làm cơ sở để công ty (đơn vị điều hành dự án) lập nhiệm vụ phê duyệt nhiệm vụ khảo sát.
Ký hợp đồng nhưng không thực hiện khoan khảo sát
Căn cứ ý kiến chỉ đạo của Sở Xây dựng, ngày 30/6/2010, ông Nguyến Tuấn Anh đã ký Hợp đồng Kinh tế số 16/HĐKT với ông Phan Văn Tiến - Giám đốc Công ty CP Tư vấn đầu tư xây dựng và chuyển giao công nghệ B&R (gọi tắt là Công ty B&R). Nội dung gồm: Khảo sát địa chất 9 bộ; lập hồ sơ dự án 4 bộ; hồ sơ thiết kế và bản vẽ thi công 9 bộ. Trong đó, tại điều 2, Hợp đồng có nêu: “Chất lượng hồ sơ do bên B thực hiện phải đáp ứng được yêu cầu của bên A, phải tuân thủ theo các quy định hiện hành của Nhà nước và các quy trình quy phạm chuyên ngành”.
Đến ngày 30/11/2011, Sở Xây dựng ban hành Quyết định số 1564/QĐ-SXD về việc công nhận Công ty B&R là đơn vị tư vấn khảo sát, lập dự án đầu tư và hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công dự án, công trình hạ tầng kỹ thuật Khu tái định cư Hòa Liên 3, hạng mục: San nền, giao thông, thoát nước, cấp nước, cây xanh, vệ sinh môi trường.
Căn cứ Quyết định này, ông Nguyễn Tuấn Anh tiếp tục ký 2 phụ lục Hợp đồng với ông Phan Văn Tiến - Giám đốc Công ty B&R, gồm: Hợp đồng Kinh tế số 16/1 ngày 29/12/2011 (giá trị 727.949.000 đồng) và phụ lục Hợp đồng Kinh tế số 16/2 ngày 24/4/2012 (giá trị 297.004.553 đồng) để phục vụ cho việc thiết kế hạng mục san nền, giao thông, thoát nước và lập hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công. Trong 2 phụ lục Hợp đồng đều khẳng định: “Các điều khoản khác của Hợp đồng Kinh tế số 16 ngày 30/6/2010 đã ký kết không sửa đổi, vẫn giữ nguyên giá trị pháp lý; hai bên cam kết thực hiện đúng các điều khoản trên; phụ lục Hợp đồng này là một phần không thể tách rời của Hợp đồng Kinh tế số 16”.
Hạng mục san nền, giao thông và thoát nước do Công ty B&R lập (nhưng chủ yếu do ông Lê Văn Tuấn - Chuyên viên Sở Xây dựng thực hiện từ khâu thiết kế đến khi có Quyết định phê duyệt trúng thầu của UBND TP. Đà Nẵng về xây dựng cơ bản, mới bàn giao các Biên bản nghiệm thu cho Công ty VLXD-XLKDN Đà Nẵng do ông Nguyễn Văn Bường ký, mà không có sự phối hợp trong công việc). Công ty H.S.T, khi thẩm tra không phát hiện hồ sơ không có kết quả khảo sát địa chất, xử lý nền đất yếu (do Công ty B&R lập) nhưng không thông báo cho Công ty VLXD-XLKDN Đà Nẵng biết. Trong quá trình Công ty B&R lập hồ sơ thiết kế, bản vẽ thi công, Công ty H.S.T thẩm tra và báo cáo Sở Xây dựng thẩm định, phê duyệt hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công, đều không thông qua Công ty VLXD-XLKDN Đà Nẵng được biết, phối hợp thực hiện.
Điều này có nghĩa, Công ty B&R phải căn cứ vào các quy định tại Luật Xây dựng năm 2003, Nghị định số 209/2004/NĐ-CP ngày 16/12/2004 của Chính phủ, Quyết định số 957/QĐ-BXD ngày 29/9/2009 của Bộ Xây dựng; các Thông tư, hướng dẫn có liên quan của Bộ Xây dựng để lập dự toán kinh phí thực hiện khảo sát cũng như lập nhiệm vụ thiết kế để Công ty VLXD-XLKDN Đà Nẵng báo cáo Sở Xây dựng đồng ý trước khi phê duyệt nhiệm vụ và Phương án Kỹ thuật khảo sát địa chất công trình dự án theo đúng hợp đồng.
Thế nhưng, sau khi ký kết Hợp đồng Kinh tế số 16 và 2 phụ lục hợp đồng, Công ty VLXD-XLKDN Đà Nẵng mới nhận ra sự thật rằng, lúc bấy giờ ông Lê Văn Tuấn (chuyên viên Phòng Quản lý các hoạt động xây dựng - Sở Xây dựng TP. Đà Nẵng; hiện tại đương nhiệm chức vụ Chánh Thanh tra Sở Xây dựng) đã nhận số tiền 114.240.000 đồng và ông Cù Duy Trung nhận lần 2 với tổng số tiền là 110.821.500 đồng để lập dự án, thiết kế bản vẽ thi công Khu tái định cư Hòa Liên 3, thay vì Công ty B&R như ký kết?!
Nhận tiền từ Công ty B&R, tuy nhiên, ông Lê Văn Tuấn đã không triển khai lập dự toán, nhiệm vụ khoan thăm dò khảo sát địa chất, xử lý nền đất yếu mà tự lập hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công hạng mục san nền, giao thông, thoát nước để cho ông Phan Văn Tiến - Giám đốc Công ty B&R ký, chuyển giao hồ sơ cho Công ty CP Tư vấn Xây dựng H.S.T (gọi tắt là Công ty H.S.T) thực hiện công tác tư vấn, thẩm tra, thiết kế kỹ thuật, thi công và dự toán theo Quyết định số 1106/QĐ-SXD ngày 30/8/2010 của Sở Xây dựng (tại Báo cáo kết quả thẩm tra số 17/TTra-HST ngày 1/7/2011 của Công ty H.S.T). Nhưng trên thực tế, ông Nguyễn Thành Ngọc - Giám đốc Công ty H.S.T và các chủ trì thẩm tra đã không thẩm tra hồ sơ thiết kế mà chỉ ký các thủ tục liên quan tại Báo cáo kết quả thẩm tra số 17/TTr-HST ngày 01/7/2011 đối với hạng mục san nền.
Riêng đối với hồ sơ thiết kế, bản vẽ thi công hạng mục giao thông, thoát nước, phòng Quản lý các hoạt động xây dựng của Sở Xây dựng thẩm tra trực tiếp, không có đơn vị thẩm tra độc lập. Cụ thể, ông Phan Văn Kiện - Trưởng phòng giao cho ông Ngô Quốc Hưng - Chuyên viên phòng thẩm tra, thẩm định và soạn thảo quyết định trình cho ông và bà Nguyễn Thị Liên Hoa - Phó Trưởng phòng kiểm tra, tham mưu cho Giám đốc Sở Xây dựng ký phê duyệt tại Quyết định số 1366/QĐ-SXD ngày 14/10/2011 mà không căn cứ kết quả khảo sát địa chất, dẫn đến không đánh giá được nền móng của công trình.
Thiếu hồ sơ vẫn trình ký, mở thầu?
Theo chức năng được giao, Phòng Quản lý các hoạt động xây dựng của Sở Xây dựng do ông Phan Văn Kiện làm Trưởng phòng là cơ quan thẩm định với chức năng tham mưu cho Sở Xây dựng và UBND TP. Đà Nẵng thẩm định chất lượng hồ sơ (theo điều 17 và 18 của Nghị định số 12/2009/NĐ-CP ngày 12/02/2009) nhưng đơn vị này đã không thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ khiến cho hồ sơ bị sai lệch, không đảm bảo hồ sơ, kỹ thuật và sau đó vẫn trình cho Giám đốc Sở Xây dựng ký quyết định phê duyệt các hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công, thiếu khảo sát địa chất, xử lý nền đất yếu.
Trong khi đó, Sở Xây dựng (là đơn vị quản lý Nhà nước và chủ đầu tư) có thẩm quyền ban hành quyết định chỉ định thầu cho các đơn vị tư vấn, thiết kế, thẩm tra, thẩm định và ký phê duyệt các hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công nhưng đã không kiểm tra hồ sơ quan trọng nhất về khoan thăm dò địa chất, để dẫn đến những sụt lún như trên.
Đối với Công ty VLXD-XLKDN Đà Nẵng - Đơn vị điều hành dự án - Khi ký các Biên bản nghiệm thu vào các ngày 30/10/2011, ngày 30/12/2011 và ngày 21/3/2012 về khảo sát địa chất, thiết kế các hạng mục san nền, giao thông, cấp nước, thoát nước giữa Công ty B&R và Công ty VLXD-XLKDN Đà Nẵng (do ông Nguyễn Văn Bường và ông Hoàng Cung Thượng Hiền - người được phân công nhiệm vụ) chỉ mang tính thủ tục, hợp thức hóa để lập hồ sơ thanh toán, nhưng về trình tự pháp lý là không đảm bảo.
Căn cứ các văn bản của Sở Xây dựng, ngày 22/8/2011, Sở Kế hoạch - Đầu tư Đà Nẵng ký Tờ trình số 692/TTr-SKHĐT đề nghị UBND TP. Đà Nẵng phê duyệt kế hoạch đấu thầu và hồ sơ mời thầu theo hình thức đấu thầu hạn chế, hạng mục: San nền mà không có khảo sát địa chất, xử lý nền đất yếu.
Ngày 30/8/2011, UBND TP. Đà Nẵng ban hành Quyết định số 7504/QĐ-UBND về việc phê duyệt kế hoạch đấu thầu và hồ sơ mời thầu, hạng mục: San nền.
Theo trình bày của ông Nguyễn Thành Ngọc với Cơ quan CSĐT Công an TP. Đà Nẵng (tại trang 11 của Bản Kết luận Điều tra vụ án hình sự số 26/CSĐT-KT ngày 26/3/2020): Ông ký vào báo cáo thẩm tra hồ sơ thiết kế công trình Khu tái định cư Hòa Liên 3, hạng mục: San nền là do ông Phan Văn Kiện (là Trưởng phòng Quản lý các hoạt động xây dựng của Sở Xây dựng) nhờ ông đứng tên pháp nhân Công ty H.S.T thực hiện công tác thẩm tra để ông Kiện lấy tiền ... cải thiện đời sống.
Tiếp theo, ngày 15/11/2011, Sở Kế hoạch - Đầu tư có Tờ trình số 968/TTr-SKHĐT về việc đề nghị phê duyệt kế hoạch đấu thầu và hồ sơ mời thầu hạng mục: Giao thông, thoát nước thuộc công trình Hòa Liên 3 và đã được UBND TP. Đà Nẵng đã ban hành Quyết định số 9979/QĐ-UBND ngày 21/11/2011 về việc phê duyệt kế hoạch đấu thầu và hồ sơ mời thầu.
Ngày 12/9/2011, Sở Xây dựng ban hành Quyết định số 1164/QĐ-SXD phê duyệt danh sách nhà thầu tham gia đấu thầu và thành lập tổ chuyên gia đấu thầu Quyết định số 1170/QĐ-SXD. Ngày 14/9/2011, ông Nguyễn Văn Bường - Phó Tổng Giám đốc, Chủ tịch Hội đồng đấu thầu, ban hành Thông báo số 3347/CV-QLDAKT thông báo 5 nhà thầu tham gia nộp hồ sơ.
Căn cứ các văn bản trên, ông Nguyễn Văn Bường với tư cách Chủ tịch Hội đồng đấu thầu đã mời Văn phòng UBND TP. Đà Nẵng, Sở Kế hoạch - Đầu tư, Sở Xây dựng và Sở Tài chính tham dự, chứng kiến việc tổ chức mở thầu, có sự tham gia của Tổ Tư vấn xét thầu.
Căn cứ kết quả mở thầu, theo đề nghị của Sở Kế hoạch - Đầu tư tại Báo cáo thẩm định số 324/BC-SKHĐT ngày 20/11/2011, UBND TP. Đà Nẵng đã ban hành Quyết định số 9328/QĐ-UBND ngày 29/11/2011 về việc phê duyệt kết quả trúng thầu là Liên danh Công ty CP Mai Dương và Công ty CP Xây dựng và Thương mại Thùy Dương.
Tiếp theo, ngày 06/12/2010, Sở Kế hoạch - Đầu tư có Báo cáo thẩm định số 2967/TTr-SKHĐT về việc trình UBND TP. Đà Nẵng phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu, hạng mục: San nền, giao thông, thoát nước từ phân khu B1-17 đến B1-24 (dự án Khu tái định cư Hòa Liên 4 - giai đoạn 1). Đơn vị trúng thầu là Công ty CP Xây dựng và Thương mại Thùy Dương.
Điều oái ăm là tất cả các hồ sơ liên quan đến việc đầu tư xây dựng khu tái định cư Hòa Liên 3, 4 được UBND TP. Đà Nẵng phê duyệt kết quả trúng thầu đều không có hồ sơ khảo sát địa chất, xử lý nền đất yếu. Vì sao các cơ quan chức năng ở TP. Đà Nẵng như Sở Xây dựng, Sở Kế hoạch - Đầu tư, Văn phòng UBND TP. Đà Nẵng và Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng lại dễ dàng bỏ qua sai sót nghiêm trọng này?
(Kỳ 2: Nhiều khuất tất ở Khu tái định cư Hòa Liên 4)
