Ngoài 2 mô hình nhà ở cho thuê như cho thuê nhà dựa trên thu nhập của người thuê và cho thuê nhà dựa trên giá thị trường, một vài nước trên thế giới còn áp dụng hình thức cho thuê nhà dựa trên chi phí dự trù và cho thuê - mua. Các mô hình này đều thể hiện tốt vai trò của mình trong việc giải quyết bài toán nhà ở cho những người có thu nhập thấp.
Bài viết này xin giới thiệu khái quát cách thức áp dụng và những ưu điểm nổi trội của các mô hình này nhằm đóng góp một phần ý tưởng trong việc hình thành và hoàn thiện những mô hình mới tối ưu hơn.
Cho thuê nhà dựa trên chi phí dự trù
Mô hình cho thuê nhà dựa trên chi phí dự trù hiểu một cách đơn giản nghĩa là các khoản chi phí liên quan đến xây dựng nhà ở và cho thuê nhà ở sẽ được dự tính trước khi công trình được thi công và cung cấp cho người thuê. Những người thuê nhà sẽ được nhận được một khoản trợ cấp từ chính phủ, độ lớn của khoản trợ cấp này phụ thuộc vào khả năng chi trả của họ đối với việc thuê nhà. Mục đích là nhằm đảm bảo các khoản thanh toán tiền thuê hàng tháng sẽ đủ để bù lại những chi phí ước tính phải bỏ ra để xây dựng nhà ở và cho thuê.
Ảnh minh họa
Mô hình này đã được áp dụng tại một số quốc gia như Anh, Đức, Thụy Điển và Úc. Trong đó mô hình cho thuê The Aboriginal Housing Office “Build and Grow” của Úc là một trong những ví dụ điển hình nhất.
Trong mô hình cho thuê dựa trên chi phí dự trù, tiền thuê nhà không thay đổi, không tăng cũng không giảm trong suốt quá trình cho thuê dù tình hình tài chính của khách thuê có thay đổi, điều này sẽ giúp ích khá nhiều cho mục tiêu giảm nghèo sau thuê nhà, giúp người dân nâng cao khả năng mua nhà sau thuê. Còn đối với nhà cung cấp, việc áp dụng mô hình này giúp họ đảm bảo hoàn lại số vốn đã bỏ ra để xây dựng và cho thuê nhà ở một cách nhanh chóng.
Thuê mua nhà ở
Thuê mua nhà ở xã hội không còn là một khái niệm mới lạ, nó được áp dụng ở hầu hết các quốc gia và đã cho thấy được những hiệu quả nhất định. Trong số đó đề án The Highlands Small Communities Housing Trust (HSCHT) ‘Rent to Buy Scheme’ của Vương quốc Anh đã góp phần giúp quốc gia này giải quyết được nhu cầu có nhà ở của người dân, nhất là những người có thu nhập thấp.
Mục đích chính của đề án này đó là tạo ra một cơ chế tài chính linh hoạt nhằm giúp những người dân địa phương ở những vùng xa xôi, hẻo lánh, những vùng khó khăn có thu nhập thấp của nước Anh có thể tiết kiệm được tiền cho việc mua nhà sau khi thuê.
Theo mô hình này, những người có thu nhập thấp sẽ được thuê nhà ở hàng tháng với mức giá thuê thấp hơn so với giá thị trường. Một phần tiền thuê hàng tháng sẽ được nhà cung cấp tính vào tiền để mua nhà ở đó. Sau 5 năm thuê, người thuê có thể lựa chọn mua hay không.
Nếu mua thì người dân chỉ phải bỏ ra một số tiền rất ít để có thể sở hữu ngôi nhà hoặc có thể là không phải bỏ ra thêm nữa nếu thu nhập hàng tháng của họ cao hơn nhờ những khoản tiền thuê được tính vào tiền mua nhà trong suốt quá trình thuê. Nếu không có ý định mua thì có thể bán lại cho người cung cấp, hay nói cách khác, họ có thể nhận lại số tiền ngoài tiền thuê hàng tháng như những khoản tiền gửi.
Ảnh minh họa
Trong đề án này, người cung cấp nhà ở cho thuê mua được phép vay vốn từ nguồn vốn phát triển của Chính phủ với lãi suất thấp. Tiền lãi từ khoản vay sẽ được thanh toán sau một thời gian nhất định. Điều này có nghĩa là, Chính phủ sẽ cung cấp một khoản vay phát triển với lãi suất thấp cho các nhà thầu xây dựng nhằm phục vụ cho việc xây dựng công trình nhà ở. Tuy nhiên, chính phủ sẽ không cho vay toàn bộ khoản vay mà chia làm ba giai đoạn trong suốt quá trình xây dựng, việc thanh toán mỗi khoản vay được hoàn tất sau 6 năm.
Đề án ‘Rent to Buy Scheme’ được đánh giá là một đề án tiên tiến, có tính hiệu quả cao. Ngoài những lợi ích mang lại cho nhóm người nghèo, người có thu nhập thấp trong xã hội, giúp họ có thể giảm bớt gánh nặng về chi phí nhà ở vàc có được cơ hội sở hữu nhà, đề án này cũng lan tỏa lợi ích đến các nhà thầu xây dựng hay chính phủ khi áp lực nhà ở xã hội và áp lực ngân sách được giảm bớt qua cơ chế tự chủ về tài chính của các dự án xây dựng theo mô hình của đề án.
Trên đây là một số mô hình cho thuê và thuê mua điển hình được áp dụng trên thế giới trong thời gian qua và hiện nay. Hy vọng bài viết sẽ đóng góp một phần nào ý tưởng trong việc hình thành và hoàn thiện những mô hình mới tối ưu hơn tại Việt Nam trong bối cảnh giải quyết vấn đề về nhà ở xã hội đang được đặt lên hàng đầu.
Mời quý độc giả đón đọc bài viết số 5 Nhà ở cho thuê - cuộc đại cách mạng nhà ở mới: Giải pháp nào để phát huy vai trò “xương sống”? trên Reatimes!
