Theo các chuyên gia quy hoạch, Hà Nội sẽ dần biến mất những mảng xanh hiện có và không thể phát triển thành một đô thị “xanh” đúng nghĩa nếu như không có sự tham gia nỗ lực từ phía chính quyền, cơ quan chức năng và người dân. Trong đó, phát triển đô thị xanh cần phải gắn chặt với đồ án quy hoạch Thủ đô Hà Nội.
Không gian xanh đang rất thiếu
Đi dọc một số tuyến đường tập trung nhiều tòa nhà cao tầng như Nguyễn Xiển, Lê Văn Lương… đều dễ nhận thấy có hàng chục dự án chung cư cao tầng, nằm san sát với nhau mà không có khuôn viên cây xanh, ngoại trừ một số lượng ít ỏi cây xanh được thành phố trồng hai bên vỉa hè.
Vấn đề thiếu cây xanh tại các dự án chung cư cao tầng, các khu đô thị mới của Hà Nội đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Hầu hết diện tích cây xanh tại các khu đô thị mới chỉ nằm trên bản vẽ quy hoạch.
Thay vì thực hiện theo đúng thiết kế thì nhiều dự án còn tận dụng hạ tầng cây xanh công cộng có sẵn của thành phố để hợp thức hóa tiêu chí cây xanh của mình.
Các khu nhà cao tầng tại Hà Nội có rất ít không gian xanh.
Tình trạng này diễn ra phổ biến mỗi khi có một dự án mới xuất hiện. Các dự án chung cư cao tầng, khu đô thị mới hiện nay hầu hết đang được tọa lạc tại những vị trí “đất vàng” của Thủ đô, có giá trị cao nên các chủ đầu tư chỉ dành một không gian rất nhỏ để trồng vài cây xanh, thậm chí cắt xén những diện tích đất công cộng của công trình để thay vào đó là các công trình nhà ở nhằm tăng doanh thu, lợi nhuận, khiến cho chất lượng sống của người dân tại các khu chung cư bị ảnh hưởng.
Chị Nguyễn Thị Hoa sống tại làng Bằng Liệt A, khu đô thị Linh Đàm cho biết, gia đình chị sống qua mấy đời ở khu vực này. Khi khu đô thị Linh Đàm hình thành có rất nhiều không gian cây xanh, mặt nước, không khí trong lành.
Nhưng thời gian gần đây, có quá nhiều tòa nhà cao tầng mọc lên, phá vỡ quy hoạch, dẫn đến không gian xanh bị thu hẹp, ngột ngạt, không còn được thoáng đãng như trước kia. Chưa kể, dân số khu đô thị đông cũng ảnh hưởng đến hạ tầng, giao thông.
Theo Tổ chức thành phố sống tốt tại Việt Nam (Healthbridge Canada), dự kiến mục tiêu của TP. Hà Nội đến năm 2020 tỷ lệ cây xanh bình quân đầu người trên địa bàn sẽ đạt 18m2/người, nhưng thực tế con số này hiện nay mới chỉ đạt trên 4m2/người. Còn tại các quận trung tâm tỷ lệ còn thấp hơn, ở mức 0,9m2/người trong khi đó mục tiêu là 7m2/người.
Trong thời gian qua, chính quyền Hà Nội đã có những biện pháp thức thời để giải quyết tình trạng thiếu cây xanh, đó là việc hoàn thành Chương trình trồng 1 triệu cây xanh giai đoạn 2016 - 2020 và đang tiếp tục triển khai thêm khoảng 600.000 cây xanh giai đoạn 2019 - 2020.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến lo ngại với tốc độ đô thị hóa nhanh như hiện nay, liệu thành phố có đạt được mục tiêu tăng diện tích cây xanh theo bình quân đầu người trong tương lai gần? Bởi chính quyền chỉ đủ khả năng để mở rộng diện tích cây xanh tại các khu vực công cộng, trong khi tại các dự án đó là trách nhiệm của chủ đầu tư.
Phải gắn với đồ án quy hoạch
Ngay từ khi chưa mở rộng địa giới hành chính, Thủ đô Hà Nội đã có hệ thống sông, hồ, công viên, khuôn viên cây xanh khá dày với 7 con sông lớn chảy qua, cùng với hơn 20 hồ nước tự nhiên, là điều kiện thuận lợi cho hệ thống cây xanh phát triển.
Trước những tác động của quá trình đô thị hóa, ngay sau khi mở rộng địa giới hành chính, Hà Nội đã xây dựng đồ án quy hoạch chung xây dựng Thủ đô đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2050, trong đó tập trung vào vấn đề phát triển các đô thị vệ tinh, xây dựng thành phố thông minh, thành phố xanh.
Cũng theo đồ án, mục tiêu đến năm 2030, Thủ đô sẽ xây dựng mới thêm khoảng 20 công viên cây xanh, trong đó có 5 công viên cây xanh đạt tiêu chuẩn quốc tế…
Do đó, các chuyên gia nhìn nhận: Trong quá trình phát triển đô thị xanh cần phải gắn chặt với đồ án quy hoạch trên.
Theo KTS Trần Huy Ánh, Hội Kiến trúc sư Hà Nội, việc xây dựng kế hoạch phải do các cơ quan chuyên môn riêng biệt thực hiện, vì vậy cần phải đổi mới phương thức trong cách quản lý để tránh sự chồng chéo.
Xây dựng đô thị xanh, không gian sống xanh không chỉ là trách nhiệm của chính quyền, mà là trách nhiệm của cả cộng đồng; các doanh nghiệp kinh doanh bất động sản, chủ đầu tư các dự án cần phải ý thức được vai trò của không gian xanh đối với cuộc sống con người, không nên vì chạy theo lợi nhuận mà làm ảnh hưởng đến phát triển bền vững, các thế hệ tương lai…
Một số ý kiến cho rằng, mục tiêu của Đồ án quy hoạch chung Thủ đô đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2050 thể hiện vị thế của Hà Nội trong quá trình hội nhập quốc tế, hướng tới đạt được các tiêu chí: Xanh - Văn hiến - Văn minh - Hiện đại.
Vì vậy, Hà Nội trong tương lai sẽ giữ được màu xanh thực sự với những điểm nhấn thể hiện chiều sâu của văn hóa, lịch sử và ký ức đô thị nếu như có sự đồng thuận từ các cấp, đồng bộ về quy hoạch cây xanh, thiết kế hạ tầng giao thông... trên hết là bắt kịp xu thế toàn cầu hóa, hội nhập với sự phát triển chung của thế giới.
