Sáng 18/10, chủ trì cuộc họp của Ban Chỉ đạo Phòng, chống Rửa tiền, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái cho biết tháng 6/2023, Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính về Chống Rửa tiền (FATF) đã đưa Việt Nam vào Danh sách Giám sát Tăng cường.
Chính phủ Việt Nam đã có cam kết gửi Chủ tịch FATF về thực hiện kế hoạch hành động do FATF chỉ định, gồm 17 hành động, được thực hiện trong 2 năm.
Khi bị đưa vào Danh sách Giám sát Tăng cường, sẽ có những bất lợi trong đánh giá của quốc tế nói chung, đặc biệt là liên quan đến hoạt động kinh tế, thương mại, đầu tư, hợp tác quốc tế của Việt Nam.
Vừa qua, Nhóm châu Á - Thái Bình Dương về Chống Rửa tiền (APG) đã đến Việt Nam làm việc, phối hợp với các cơ quan và Ngân hàng Nhà nước để có động thái tháo gỡ, đưa ra khỏi Danh sách Giám sát Tăng cường.
Sau khi đoàn làm việc, Ngân hàng Nhà nước đã xây dựng kế hoạch, gửi các thành viên Ban Chỉ đạo nghiên cứu, cho ý kiến.
Nhiều bất lợi
Theo Phó Thủ tướng, chúng ta đã hội nhập, phải đáp ứng các yêu cầu theo chuẩn mực chung quốc tế đặt ra. Năm 2010, Việt Nam đã bị đưa vào Danh sách Giám sát Tăng cường của FATF.
Để gỡ khỏi danh sách này phải có nhiều giải pháp, thực hiện kế hoạch hành động quốc gia. Khó và phức tạp nhất là việc hoàn thiện thể chế.
Nhấn mạnh yêu cầu của Lực lượng Đặc nhiệm rất cấp bách, thời gian để thực hiện rất ngắn, nếu chúng ta không chủ động, thực hiện không hiệu quả thì tình hình sẽ rất phức tạp, Phó Thủ tướng bày tỏ không hài lòng khi nhiều thành viên Ban Chỉ đạo vắng mặt không dự họp.
"Riêng ý thức thế đã không đạt yêu cầu," Phó Thủ tướng Lê Minh Khái nói và yêu cầu các cuộc họp sau thành viên Ban Chỉ đạo phải dự đầy đủ.
Ngân hàng Nhà nước - cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo và các bộ, ngành phải sát sao, tăng cường trách nhiệm, quyết tâm làm cho được.
Chia sẻ đây là việc mới, khó, "không trường lớp nào dạy," việc FATF chính thức đưa Việt Nam vào Danh sách Giám sát Tăng cường (Danh sách Xám) có tác động rất lớn, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng mong các bộ, ngành hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước thực hiện nhiệm vụ này.
Đây là nhiệm vụ chung của quốc gia, không phải của riêng Ngân hàng Nhà nước.
Cho biết ngành Ngân hàng đã thấy luôn tác động tiêu cực của việc này, Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng thông tin ngày 17/10, Vietcombank báo cáo một số chính sách, quan hệ của Ngân hàng này với nước ngoài.
Theo ông, nền kinh tế nước ta có độ mở lớn, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) nhiều, việc bị đưa vào Danh sách Xám có tác động rất lớn.
Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng điểm ra hàng loạt tác động tiêu cực có thể xảy ra như: tăng chi phí các khoản vay, cho vay đối với Việt Nam, chi phí hoạt động đầu tư, thương mại, dẫn đến giảm dòng vốn FDI do các nhà đầu tư có tâm lý e ngại, thận trọng.
Việc vay vốn ưu đãi từ các tổ chức quốc tế (Quỹ Tiền tệ Quốc tế - IMF, Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển châu Á...) không dễ dàng như trước vì có thể thêm các điều kiện ràng buộc việc chấp hành các quy tắc phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố.
Điều này dẫn đến phải chuyển hướng sang các khoản vay thương mại với các điều kiện cao hơn, nhất là về lãi suất.
Theo ước tính của IMF, phần lớn các quốc gia bị giảm vốn đầu tư vào khi nằm trong Danh sách Xám của IMF (trung bình 7,6% GDP, trong đó vốn FDI giảm 3% GDP, vốn qua hệ thống ngân hàng giảm 2% GDP, qua hệ thống tài chính phi ngân hàng giảm 2,4% GDP).
Bên cạnh đó, làm giảm vị thế chính trị, ảnh hưởng danh tiếng, hình ảnh Việt Nam trên trường quốc tế; tác động tiêu cực đến hoạt động đối ngoại, hệ thống tài chính ngân hàng...
"Việt Nam sẽ bị đưa vào danh sách các nước có rủi ro về rửa tiền cao của EU (Liên minh châu Âu) và có nguy cơ bị đưa vào Danh sách Đen nếu không chứng minh được việc hợp tác thực hiện các khuyến nghị của FATF với những hậu quả đặc biệt nghiêm trọng khiến các doanh nghiệp tăng chi phí kinh doanh hoặc thậm chí ngừng hoạt động kinh doanh tại các quốc gia (như trường hợp của Myanmar năm 2022)," ông Phạm Tiến Dũng cảnh báo.
Theo ông Dũng, tháng 10/2023, Việt Nam bị FATF đưa vào danh sách các quốc gia có hoạt động của các tổ chức cung ứng dịch vụ tài sản ảo có tầm quan trọng, chính yếu của FATF.
Do đó, FATF có thể yêu cầu Việt Nam sẽ phải thực hiện các biện pháp ưu tiên nhằm triển khai khuôn khổ pháp lý về phòng, chống rửa tiền liên quan đến tài sản ảo.
Phải có biện pháp thực chất
Từng dự cuộc họp với đoàn APG vào làm việc với Ngân hàng Nhà nước và các bộ, ngành, Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Minh Hằng chia sẻ với ý kiến của Ngân hàng Nhà nước, cho rằng khối lượng công việc rất lớn mà Việt Nam phải hoàn thành.
Từ góc độ Bộ Ngoại giao, bà Nguyễn Minh Hằng cho hay cơ chế FATF là cơ chế các nước G7 đặt ra với các tiêu chuẩn quốc tế về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố.
Chúng ta phải xác định việc thực hiện các cam kết để ra khỏi Danh sách Xám là vấn đề mang tính chất kỹ thuật và pháp lý rất cao, đòi hỏi phải có biện pháp thực chất.
Ngày 18/8, Liên minh châu Âu chính thức đưa Việt Nam vào Danh sách Xám. Bên cạnh hệ lụy vào Danh sách Xám của FATF, riêng hệ lụy với EU cũng không nhỏ, vì quan hệ kinh tế thương mại, tài chính, ngân hàng của Việt Nam với các nước EU rất lớn.
"Các nước rất coi trọng vấn đề này và thực hiện rất nghiêm túc, trong vòng hai năm mới có thể ra khỏi danh sách này. Có những nước làm chưa nghiêm túc, 5 năm vẫn chưa ra khỏi danh sách," Thứ trưởng Nguyễn Minh Hằng nêu.
Thứ trưởng cho rằng, chúng ta xác định việc thực hiện các cam kết, biện pháp này trong bối cảnh hội nhập, hạn chế rủi ro, nhưng cũng phải nhìn nhận là điều này mang lại lợi ích lâu dài về hoàn thiện môi trường thể chế chính sách, thực hiện các chính sách về phòng, chống tham nhũng, tội phạm, nâng cao môi trường đầu tư kinh doanh, hình ảnh uy tín đất nước.
Thứ trưởng Nguyễn Minh Hằng đã đóng góp ý kiến vào kế hoạch hành động; nhấn mạnh, công tác vận động, hợp tác quốc tế, vận động chính trị ngoại giao để tranh thủ thêm sự ủng hộ của các nước trong vấn đề này là rất cần thiết, là biện pháp bổ trợ.
Trên cơ sở thực hiện tốt cam kết mới có "vốn liếng" để đi vận động, Thứ trưởng đề nghị Ngân hàng Nhà nước phối hợp với Bộ Công an và các cơ quan liên quan có kế hoạch hoạt động vận động, Bộ Ngoại giao sẽ tích cực phối hợp trong vận động các đối tác quốc tế.
Tại cuộc họp, đại diện các bộ, ngành đã thảo luận, cho ý kiến về dự thảo Kế hoạch Hành động Quốc gia Giải quyết Rủi ro Rửa tiền, Tài trợ Khủng bố giai đoạn 2023-2028; giải pháp của các bộ, ngành trong thực hiện Quyết định số 941/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Kế hoạch Hành động Quốc gia Giải quyết Rủi ro Rửa tiền, Tài trợ Khủng bố và Tài trợ Phổ biến Vũ khí Hủy diệt Hàng loạt giai đoạn 2021-2025; dự thảo quy chế hoạt động của Ban Chỉ đạo…
Các ý kiến đều chung nhận định, khi bị đưa vào Danh sách Giám sát Tăng cường, Việt Nam phải có hành động để triển khai.
Cộng đồng trách nhiệm
Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đặt ra yêu cầu với Ban Chỉ đạo "làm mọi cách, quyết liệt để trong vòng 2 năm đưa Việt Nam ra khỏi Danh sách Xám."
Tán thành với ý kiến của Thứ trưởng Ngoại giao, Phó Thủ tướng cho rằng việc này không chỉ ứng xử để ra khỏi danh sách, mà thực hiện hành động này còn góp phần tạo môi trường pháp lý chung để phòng, chống tội phạm, trong đó có phòng, chống tham nhũng, có ý nghĩa lâu dài cho lợi ích chung.
Một lần nữa nhấn mạnh đây là khuyến cáo, yêu cầu của tổ chức quốc tế, chúng ta đã hội nhập phải thực hiện, Phó Thủ tướng yêu cầu hành động phải cụ thể, mô tả nội dung công việc rõ ràng, căn cứ vào Hiến pháp, nguyên tắc, quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng, pháp luật và truyền thống văn hóa dân tộc, đáp ứng được yêu cầu thực tế.
Phải căn cứ vào chức năng nhiệm vụ của từng bộ, ngành để giao nhiệm vụ cho khả thi, với nguyên tắc một việc chỉ một cơ quan chủ trì, các đơn vị khác phối hợp chặt chẽ.
Ngân hàng Nhà nước chủ trì phối hợp với bộ, ngành liên quan rà soát, hoàn thiện dự thảo kế hoạch, các cam kết của Việt Nam theo chỉ định của FATF để sớm trình Thủ tướng Chính phủ ban hành.
Sớm trình Chính phủ phê duyệt báo cáo đánh giá rủi ro về rửa tiền, tài trợ khủng bố, ban hành Kế hoạch Hành động Quốc gia Giải quyết Rủi ro Rửa tiền, Tài trợ Khủng bố cho giai đoạn tiếp theo; hoàn thiện dự thảo quy chế hoạt động của Ban Chỉ đạo; rà soát đánh giá việc thực hiện Quyết định 941, những nhiệm vụ năm 2023 chưa hoàn thành phải đẩy nhanh trong thời gian tới.
Phó Thủ tướng Lê Minh Khái lưu ý về nhiệm vụ của các bộ, ngành liên quan. Bộ Công an đẩy mạnh công tác điều tra rửa tiền, nguồn của tội phạm rửa tiền phù hợp với rủi ro rửa tiền đã được xác định trong báo cáo.
Viện Kiểm sát, Tòa án Nhân dân Tối cao phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an đẩy mạnh hoạt động tư pháp, truy tố, xét xử liên quan đến tội rửa tiền, tài trợ khủng bố.
Ngân hàng Nhà nước, các Bộ: Tài chính, Tư pháp, Xây dựng, Công Thương, Thông tin và Truyền thông đẩy mạnh tuyên truyền, chỉ đạo, thanh tra, kiểm tra các đối tượng và báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố theo chương trình hành động, để các tổ chức quốc tế thấy được nỗ lực của Việt Nam trong phòng, chống tội phạm, trong đó có tội rửa tiền, tài trợ khủng bố, phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.
Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành phải cộng đồng trách nhiệm, tăng cường kiểm tra, kiểm soát, đôn đốc việc thực hiện nhiệm vụ, đề xuất khen thưởng khi thực hiện tốt, phê bình, xử lý kiểm điểm khi không thực hiện hoặc thực hiện không tốt nhiệm vụ./.
