Sửa Luật Đầu tư công: Băn khoăn trong phân cấp, phân quyền và áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt

Không sợ mất thời gian chờ đợi nếu phải trình qua HĐND phê duyệt

Thảo luận về chính sách đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, đại biểu Nguyễn Phương Thủy (Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội) đề nghị, cùng với việc giao quyền cho các cơ quan cấp dưới, đặc biệt là địa phương, thì cũng cần bổ sung cơ chế, giải pháp để bảo đảm yêu cầu về kiểm soát quyền lực, tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát; tăng tính công khai, minh bạch trong quyết định các nội dung về đầu tư; cũng như tăng cường trách nhiệm giải trình của các cơ quan được giao thẩm quyền quyết định.

Trong thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư, Chính phủ đang đề nghị chuyển thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án đầu tư công nhóm B, nhóm C sử dụng vốn ngân sách địa phương từ HĐND sang cho UBND các cấp (khoản 7 và 8 Điều 18). Theo bà Thủy, việc quyết định chủ trương đầu tư và quyết định đầu tư nên giao cho 2 cơ quan khác nhau thực hiện để đảm bảo yêu cầu giám sát và kiểm soát quyền lực.

"Trước chúng ta đang giao HĐND quyết định chủ trương đầu tư đối với các dự án đầu tư công sử dụng vốn ngân sách địa phương. Vì HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương, thay mặt người dân quyết định việc sử dụng ngân sách của địa phương và thực hiện quyền giám sát, nên việc HĐND quyết định chủ trương đầu tư, sau đó chủ tịch UBND quyết định và tổ chức triển khai dự án đầu tư là quy trình chúng tôi thấy rất hợp lý. Việc cho rằng đưa ra HĐND sẽ kéo dài thời gian cũng chỉ là một cách giải thích và đã có những giải pháp để khắc phục việc này rồi", bà Thủy phân tích.

Đồng thời, theo bà Thủy, HĐND hoàn toàn có thể giao UBND quyết định chủ trương đầu tư trong một số lĩnh vực, một số trường hợp phù hợp với mục tiêu, định hướng phát triển, khả năng tài chính và đặc điểm cụ thể của địa phương như quy định tại khoản 7 Điều 17 của Luật hiện hành. Để các địa phương chủ động, linh hoạt trong điều hành theo đại biểu là hợp lý hơn so với việc giao toàn bộ thẩm quyền này cho UBND.

"Tôi đề nghị không nên sửa nội dung quy định về thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư đối với các dự án sử dụng nguồn vốn ngân sách địa phương như đề xuất nêu trên, nhất là khi chưa lấy ý kiến HĐND các cấp cũng như chưa chỉ rõ được thời gian chờ phê duyệt dự án tại HĐND chiếm bao nhiêu phần trăm trong tổng thời gian chuẩn bị, triển khai dự án và có phải là nguyên nhân chính của việc chậm triển khai các dự án đầu tư công hay không", bà Thủy nói.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn ĐBQH Hà Nội) cũng đề xuất cân nhắc việc phân cấp thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư từ HĐND cho chủ tịch UBND cùng cấp. HĐND các cấp tổ chức họp khá thường xuyên và có thể tổ chức họp bất thường, khi cần thiết, nên không sợ mất thời gian chờ đợi nếu phải trình qua HĐND phê duyệt.

Chưa kể, việc dự án trình qua HĐND sẽ được đánh giá, xem xét kỹ hơn, chuẩn bị tốt hơn. Điều này phù hợp với kinh nghiệm quốc tế, khi chuẩn bị dự án đầu tư bao giờ cũng được đánh giá, chuẩn bị rất kỹ trước khi triển khai. HĐND các cấp quyết định chủ trương đầu tư cũng sẽ quyết định luôn những cơ chế để giải quyết những vấn đề vướng mắc, giúp cho dự án được triển khai thuận lợi hơn.

Đồng thời, việc thông qua HĐND phê duyệt chủ trương đầu tư là cơ chế kiểm soát quyền lực, tạo ra sự độc lập giữa cơ quan quyết định chủ trương đầu tư với người phê duyệt dự án đầu tư, tránh nguy cơ mắc sai phạm, giảm gánh nặng trách nhiệm cho người phê duyệt dự án.

"Do vậy, cần bổ sung vào Dự thảo là cho phép HĐND các cấp được quyết định những giải pháp đặc thù, phù hợp với thực tế của địa phương và yêu cầu riêng của từng dự án. Điều này cũng hoàn toàn phù hợp với ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư là giao quyền quyết định cho địa phương", ông Cường đề nghị.

Rút ngắn hơn nữa quy trình, thủ tục thực hiện dự án

Tham gia thảo luận, đại biểu Trần Chí Cường (Đoàn ĐBQH TP. Đà Nẵng) đánh giá, Dự thảo luật đã tháo gỡ được những vấn đề vướng mắc trong thực tiễn triển khai hoạt động đầu tư công lâu nay. Để áp dụng hiệu quả, quy trình thủ tục thực hiện đầu tư dự án công cần điều chỉnh để rút ngắn hơn nữa thời gian thực hiện dự án.

Theo đó, thủ tục đầu tư không chỉ được quy định trong Luật Đầu tư mà còn được quy định trong nhiều luật khác nhau như đất đai, xây dựng, môi trường, chuyển giao công nghệ, phòng cháy chữa cháy… Hiện thời gian thực hiện các thủ tục về đất đai, xây dựng, môi trường, chuyển giao công nghệ, phòng cháy chữa cháy thường mất nhiều thời gian. Mỗi thủ tục lại có yêu cầu riêng về hồ sơ, trình tự và thời gian, một số thủ tục lại quy định nhiều bước thực hiện (thủ tục xây dựng), một số thủ tục phải thực hiện tuần tự, kết quả của thủ tục này là đầu vào của thủ tục khác.

Tính trung bình, thời gian để thực hiện đầy đủ các thủ tục kéo dài từ khoảng 250 - 350 ngày, thậm chí có thể kéo dài hơn. Vì vậy, cần nghiên cứu bổ sung quy định thời gian ở các bước lập thủ tục và phê duyệt của các cơ quan, tương tự như quy định ở Điều 36a bổ sung Luật Đầu tư quy định về thủ tục đầu tư đặc biệt trình Quốc hội trong dự án Luật sửa đổi, bổ sung Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu, theo ông Cường.

Trước phiên thảo luận này, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã gửi báo cáo giải trình về Dự án Luật tới các đại biểu Quốc hội. Vấn đề liên quan đến thủ tục đầu tư đặc biệt được tập trung giải trình.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nhà đầu tư được áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt sẽ không phải thực hiện một số thủ tục hành chính. Trung bình thời gian thực hiện đầy đủ các thủ tục từ 250 - 350 ngày.

Đối tượng áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt gồm các dự án tại khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao và khu chức năng trong khu kinh tế trong các lĩnh vực sau: Dự án đầu tư xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo, trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D); dự án đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp mạch tích hợp bán dẫn, công nghệ thiết kế, chế tạo linh kiện, vi mạch điện tử tích hợp (IC), điện tử linh hoạt (PE), chip, vật liệu bán dẫn và các dự án đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao và sản phẩm công nghệ cao ưu tiên đầu tư theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

Giải trình lo ngại "lọt lưới" các dự án có nguy cơ ô nhiễm môi trường của một số ĐBQH nếu cắt giảm quy trình, thủ tục, Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẳng định, các yêu cầu bảo vệ môi trường được đảm bảo thực hiện đầy đủ, không có tình trạng đánh đổi môi trường để thu hút đầu tư FDI.

Trong đó, việc dự thảo quy định nhà đầu tư không phải "lập, thẩm định và phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường", mà chỉ phải "thực hiện thủ tục cấp Giấy phép môi trường theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường" là bảo đảm tính khả thi và đồng bộ với pháp luật về bảo vệ môi trường./.