Phát biểu tại Tọa đàm, PGS. TS. Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho biết, sau gần 40 năm Đổi mới, Việt Nam lại có cơ hội ở một tầm vóc mới, để thực hiện nhiệm vụ có ý nghĩa to lớn hơn đó là làm sao để khu vực kinh tế tư nhân phát huy mạnh mẽ, nhất là khi hiện nay kinh tế tư nhân đã được Đảng, Nhà nước khẳng định là một trong những động lực quan trọng nhất của nền kinh tế.
Tuy nhiên, cũng cần thừa nhận thực tế rằng hiện khu vực doanh nghiệp tư nhân của Việt Nam vẫn đang gặp nhiều khó khăn.
Về mặt thể chế cho khu vực tư nhân, thúc đẩy kinh tế thị trường phát triển, PGS. TS. Trần Đình Thiên đề xuất, cần tăng số lượng Đại biểu Quốc hội thuộc các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam để tham gia vào quá trình xây dựng luật nhiều hơn. Điều này cũng liên quan đến đề xuất cần có nhiều nhà khoa học tích cực tham gia vào thiết kế luật, thể chế, chiến lược cho nền kinh tế, đặc biệt là nền kinh tế công nghệ cao, nền kinh tế số.
"Nghị quyết 68-NQ/TW đã thể hiện sự đổi mới chưa từng thấy trong quá trình làm cải cách thể chế của Việt Nam và đây thực sự là một thành công. Với thể chế này, chúng ta làm tốt quá trình hành động thì không gì là không thể đạt được. Do đó, tôi đề nghị chương trình triển khai Nghị quyết 68 nên ráo riết thực hiện để đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm nay.
Trong bối cảnh tiềm ẩn nhiều nguy cơ như hiện nay, việc cởi trói cho doanh nghiệp, cởi trói cho các dự án để đạt tăng trưởng 8% và duy trì tốc độ tăng trưởng cao trong các năm sau đó sẽ tạo điều kiện để chúng ta đạt mục tiêu đã đề ra", PGS.TS. Trần Đình Thiên khẳng định.
PGS. TS. Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam. (Ảnh: VGP/Nhật Bắc)
Thêm vào đó, theo PGS. TS. Trần Đình Thiên, Nghị quyết 68 đã mang tới những chuyển biến rất cụ thể, trực tiếp và mang tính đột phá. Nhưng, môi trường chung để bảo đảm cho doanh nghiệp tư nhân phát triển thì quan trọng nhất là môi trường kinh doanh tự do, bình đẳng, có sự tham gia của nhiều chủ thể chuyên nghiệp. Đặc biệt là thị trường chất xám, thị trường trí tuệ vô cùng quan trọng đối với khu vực kinh tế tư nhân và quyết định việc các doanh nghiệp tư nhân có bứt phá được hay không.
"Phải tập trung vào xử lý những vấn đề của thị trường đất đai, thị trường tài chính, thị trường bất động sản để doanh nghiệp tư nhân Việt Nam tiếp cận được các nguồn lực này một cách thuận lợi và hiệu quả", nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhấn mạnh.
Một điểm nữa, theo chuyên gia, các ngành đặc biệt quan tâm đến khu vực doanh nghiệp liên quan đến đổi mới sáng tạo, công nghệ cao, bởi đây là mặt trận cạnh tranh mang tính quyết định của quốc gia với thế giới. Nếu chúng ta chậm trễ trong việc tạo ra môi trường thể chế cho khu vực đổi mới sáng tạo, chúng ta sẽ bỏ lỡ cơ hội. Đặc biệt, trong thời đại hiện nay, nếu không có hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ thực sự tốt, thì sau này sẽ trở nên rườm rà, kém hiệu quả trong khi tới đây, nguồn lực quan trọng nhất để phát triển nền kinh tế chính là trí tuệ, sáng tạo.
Do vậy, ông đề nghị Chính phủ cùng Quốc hội có chương trình để tiến tới xây dựng hệ thống thể chế cho nền kinh tế tương lai thật kịp thời, không phải chỉ dừng lại ở cơ chế thử nghiệm (sandbox) mà phải có hệ thống thể chế tốt.
Cũng kiến nghị về vấn đề thể chế liên quan đến phát triển kinh tế tư nhân, TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ cũng đưa ra 7 vấn đề chính.
TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ. (Ảnh: VGP/Nhật Bắc)
Thứ nhất, Nghị quyết số 138 của Chính phủ, Nghị quyết số 198 của Quốc hội và mới nhất là Nghị quyết số 139 của Chính phủ đều là những định hướng then chốt, cần được triển khai đồng bộ.
Thứ hai, cần sớm ban hành Nghị định về cơ chế hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp, tiến tới việc áp dụng chính sách nộp thuế phù hợp cho khu vực này, tương xứng với vai trò và đóng góp thực tế.
Thứ ba, cần đẩy nhanh việc sửa đổi một số luật quan trọng, bao gồm Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, Luật Doanh nghiệp và Luật Phá sản, tạo hành lang pháp lý thuận lợi hơn cho sự phát triển của doanh nghiệp Việt Nam; cần nâng cao vai trò của các hiệp hội doanh nghiệp và tiến tới luật hóa hoạt động của hiệp hội doanh nghiệp - điều đang rất được cộng đồng doanh nghiệp mong đợi.
Thứ tư, cần triển khai hiệu quả các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp và hộ kinh doanh, đặc biệt là trong các lĩnh vực đất đai, khoa học - công nghệ, vốn, nguồn nhân lực, cũng như chuyển đổi theo hướng xanh và bền vững. Về nội dung này, TS. Cấn Văn Lực đưa ra 3 giải pháp. Trước hết, cần phát triển thị trường tài chính một cách cân bằng hơn, đặc biệt là thị trường trái phiếu doanh nghiệp và thị trường chứng khoán; cần sớm thành lập trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM và Đà Nẵng, với cách làm và mô hình phù hợp, nhằm tạo động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế.
Đồng thời, chuyên gia đề xuất Thủ tướng Chính phủ cho phép thành lập Quỹ bảo lãnh tín dụng ở cấp Trung ương và khởi động lại 28 Quỹ bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tại các địa phương; cần sớm thành lập Quỹ hỗ trợ chuyển đổi xanh, trong đó có cơ chế hỗ trợ lãi suất 2% cho các doanh nghiệp chuyển đổi xanh; cho phép thúc đẩy mạnh mẽ hơn các quỹ đầu tư mạo hiểm, bởi vì đây mới là kênh vốn chính cho phát triển khoa học - công nghệ và chuyển đổi số, chứ không thể chỉ dựa vào nguồn tín dụng ngân hàng truyền thống trong các lĩnh vực này. Ngoài ra, cần đặt hàng cho các doanh nghiệp tư nhân lớn thực hiện một số chương trình, dự án trọng điểm quốc gia. Việc hỗ trợ cần dựa trên mức độ đóng góp thực tế của doanh nghiệp, chứ không chỉ căn cứ vào quy mô.
Thứ năm, hỗ trợ doanh nghiệp tăng cường kết nối một cách thiết thực. TS. Cấn Văn Lực đề nghị phải đổi mới mạnh mẽ phương thức xúc tiến thương mại và đầu tư hiện nay, hướng tới mô hình xúc tiến có trọng tâm, chủ động, thực chất và hiệu quả; cần tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam đầu tư ra nước ngoài, vừa để mở rộng không gian phát triển, vừa góp phần nâng tầm vị thế kinh tế đất nước trên trường quốc tế.
"Về câu chuyện nợ công, chúng ta đã có những chủ trương rất đúng đắn và cách tiếp cận rất hay. Tuy nhiên, vấn đề ở đây là khâu tổ chức thực hiện cần được cải thiện mạnh mẽ hơn để đảm bảo hiệu quả trên thực tế", TS. Cấn Văn Lực nêu rõ.
Thứ sáu, cần hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu, thống kê và dữ liệu cho nền kinh tế nói chung và khu vực kinh tế tư nhân nói riêng. Hiện nay, các số liệu và chỉ tiêu vẫn còn thiếu thống nhất, thậm chí mâu thuẫn với nhau giữa các cơ quan. Điều này gây khó khăn lớn trong công tác điều hành, đặc biệt là trong bối cảnh chuyển đổi sang nền kinh tế số, khi dữ liệu chính xác và đồng bộ là điều kiện tiên quyết.
Thứ bảy, chuyên gia nhấn mạnh giải pháp quan trọng mà Nghị quyết 68-NQ/TW đề ra chính là xây dựng đội ngũ doanh nhân có năng lực, có văn hóa, tuân thủ pháp luật và hành xử theo chuẩn mực đạo đức kinh doanh. Đây không chỉ là yêu cầu của thời đại, mà còn là đòi hỏi chiến lược mà Đảng và Nhà nước đang đặt ra đối với cộng đồng doanh nghiệp trong quá trình phát triển bền vững và hội nhập quốc tế./.
