“Nếu còn tồn tại khung giá đất thì người ta vẫn tìm cách tham nhũng“

Hàng loạt các vụ vi phạm đất đai được phát hiện thời gian gần đây, trong đó không ít quan chức đương nhiệm, cựu cán bộ từng giữ vị trí cao trong bộ máy Nhà nước bị khởi tố cho thấy công cuộc phòng chống tham nhũng, tiêu cực Đảng về hệ thống chính trị đang hết sức quyết liệt. Một số chuyên gia cho rằng, lỗ hổng của cơ chế, chính sách pháp luật về đất đai, cùng với sự tha hóa của cán bộ khiến tham nhũng, tiêu cực trong lĩnh vực này vẫn còn phổ biến. Để làm rõ thêm vấn đề này, phóng viên Reatimes đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Tiến Dĩnh - Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ.

Tham nhũng, tiêu cực trong lĩnh vực đất đai rất lớn

PV: Thưa ông, cử tri và nhân đặt ra câu hỏi, liệu những vi phạm liên quan tới đất đai vừa qua là do lỗ hổng quy định pháp luật hay sự tha hóa về quyền lực?

Ông Nguyễn Tiến Dĩnh: Một thực tế có thể thấy rất rõ trong thời gian vừa qua đó là, nhiều cán bộ vướng vào vòng lao lý phần lớn liên quan tới tiêu cực trong lĩnh vực đất đai. Nhiều vụ việc khiếu nại, khiếu kiện phức tạp, nhạy cảm cũng xuất phát từ lĩnh vực đất đai và chiếm tỷ lệ cao về số vụ và số lượng cán bộ bị xử lý.

Nói về nguyên nhân dẫn đến tham nhũng, tiêu cực trong lĩnh vực này, cần nhìn nhận ở 2 khía cạnh. Thứ nhất, do lỗ hổng về cơ chế chính sách pháp luật về đất đai. Có thể lấy ví dụ cụ thể như, hiện nay trên thị trường đang tồn tại cơ chế hai giá đất. Một giá đất theo khung Nhà nước ban hành, là cơ sở để doanh nghiệp, người dân xác định cơ sở tính tiền đóng thuế sử dụng đất, chuyển đổi mục đích sử dụng, tính giá đất đền bù giải tỏa dự án.

Giá đất thứ hai được gọi là giá thị trường. Trong khi đó, giá thị trường thường cao hơn nhiều lần so với khung giá Nhà nước ban hành. Do đó, nếu vẫn còn tồn tại khung giá đất cụ thể mà không căn cứ vào thực tế thị trường thì người ta vẫn còn tìm cách tiêu cực, tham nhũng.

Để khắc phục lỗ hổng này, Nghị quyết 18 mới được Trung ương ban hành về "Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất…", trong đó yêu cầu tăng tính công khai minh bạch bằng cách bỏ khung giá đất, xác lập cơ chế định giá thị trường, thay bằng định giá theo khung giá cố định. Đây là bước đi đúng đắn, nhằm hạn chế tiêu cực, tham nhũng trong lĩnh vực đất đai.

Thứ hai, nhiều vụ việc tham nhũng, tiêu cực từ đất đai là do sự thoái hóa, biến chất của một bộ phận cán bộ không chịu tu dưỡng, rèn luyện. Khi cán bộ không tốt thì họ sẽ tìm mọi cách để lách luật, vi phạm pháp luật, tư lợi. Số cán bộ kiểu này khi đã có tiền họ sẽ tìm cách để có nhiều tiền hơn.

PV: Theo ông, việc thành lập các ban phòng chống tham nhũng tại các địa phương do Bí thư Tỉnh ủy đứng đầu có ý nghĩa như thế nào đối với công cuộc phòng chống tham nhũng, tiêu cực nói chung trong đó có lĩnh vực đất đai?

Ông Nguyễn Tiến Dĩnh: Việc đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực không có vùng cấm, không có ngoại lệ ở cấp Trung ương thời gian vừa qua đã và đang phát huy hiệu quả cho thấy sự quyết liệt của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đặc biệt là sự gương mẫu của người đứng đầu.

Tuy nhiên, có những thời điểm nhất định, dư luận có cảm giác rằng, việc chống tham nhũng, tiêu cực vẫn còn tình trạng “trên nóng, dưới lạnh”. Do vậy, thành lập các Ban phòng chống tham nhũng, tiêu cực tại các địa phương được xem là “cánh tay nối dài” của Đảng nhằm giải quyết các vấn đề bức xúc các vấn đề liên quan tới tiêu cực, tham nhũng trong đó có lĩnh vực đất đai, một cách đồng bộ, chặt chẽ, thống nhất theo hệ thống từ Trung ương đến địa phương.

Để làm tốt công tác này thì người đứng đầu các địa phương được giao trọng trách phải trong sạch, gương mẫu, quyết liệt, không chịu sức ép trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.

PV: Có ý kiến cho rằng, việc chống tham nhũng nên tập trung vào vấn đề nóng như đất đai, chuyển nhượng dự án… Quan điểm của ông thế nào về việc này?

Ông Nguyễn Tiến Dĩnh: Đất đai vẫn là vấn đề nóng, trọng tâm, trọng điểm xảy ra những tiêu cực, tham nhũng. Tuy nhiên, tham nhũng không trừ một lĩnh vực nào cả. Điển hình như, thời gian gần đây nổi lên vụ Việt Á, hay các vụ việc liên quan tới tuyển dụng cộng chức, viên chức…

Tuy nhiên, cần phải nhìn nhận thẳng thắn rằng, lĩnh vực đất đai còn tồn tại nhiều sơ hở về chính sách pháp luật đến số vụ tiêu cực tham nhũng có phần nhiều hơn một số lĩnh vực khác. Nhưng cũng không phải vì thế mà chúng ta chỉ tập trung chống tiêu cực, tham nhũng ở một lĩnh vực mà quên đi lĩnh vực khác.

Do đó, vấn đề đặt ra là phải hoàn thiện cơ chế chính sách để hạn chế, tiến tới ngăn ngừa tham nhũng, tiêu cực, đặc biệt là cơ chế kiểm soát quyền lực. Nếu trao quyền lực nhưng không kiểm soát được quyền lực thì rất dễ xảy ra những tiêu cực, tham nhũng.

Xây dựng văn hóa không tham nhũng, đòi hỏi sự gương mẫu của người đứng đầu

PV: Theo ông, nhiệm kỳ này, các tỉnh, thành phố có thuận lợi như thế nào để thực hiện công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực?

Ông Nguyễn Tiến Dĩnh: Hiện nay chúng ta đang áp dụng cơ chế Bí thư, Chủ tịch tỉnh không phải là người địa phương. Đến nay, trong cả nước có hàng chục Bí thư cấp tỉnh/ thành phố không phải người địa phương.

Vì lãnh đạo không phải là người địa phương, nên tôi tin rằng họ sẽ khách quan trong quá trình điều hành quản lý, hạn chế tính cục bộ địa phương. Do đó, trách nhiệm của người đứng đầu là tập hợp, đoàn kết nội bộ để thực hiện mục tiêu chung, vì sự phát triển của địa phương. Nếu người đứng đầu gương mẫu, sẽ hạn chế rất nhiều vấn đề tiêu cực, tham nhũng tại địa phương, trong đó có lĩnh vực đất đai.

Tại một số địa phương, điển hình như Thanh Hóa đang quyết tâm xây dựng và thực hiện văn hóa không tham nhũng theo tinh thần chỉ đạo của Trung ương. Theo ông, muốn có văn hóa không tham nhũng, điều đầu tiên cần làm là gì?

Ông Nguyễn Tiến Dĩnh: Trước hết vẫn phải hoàn thiện cơ chế chính sách, hệ thống pháp luật trong việc phòng, chống tham nhũng tiêu cực. Đồng thời kiên quyết xử lý vi phạm không có vùng cấm, để cán bộ không thể tham nhũng, không dám tham nhũng, không muốn tham nhũng. Việc chống tiêu cực, tham nhũng phải được xem là việc làm thường xuyên, liên tục.

Đặc biệt, người đứng đầu các địa phương phải thực sự gương mẫu, trong sạch, quyết liệt trong công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực. Đối với cán bộ Đảng viên phải tự rèn luyện, tu dưỡng để vượt qua cám dỗ để thực hiện nhiệm vụ được giao.

Chống tiêu cực tham nhũng, trong đó có vấn đề xây dựng văn hóa không tham nhũng, thì thước đo cuối cùng vẫn là sự hài lòng của người dân. Chúng ta có thể thông qua các chỉ số như: Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam; chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh; chỉ số hài lòng về phục vụ hành chính để kiểm chứng điều này.

Trân trọng cảm ơn ông về cuộc trao đổi này./.