Hồi còn trẻ sống ở quê, trong những đêm đầu tiên của mùa hạ, tôi thường bị đánh thức lúc gần sáng bởi nghe thấy một cái gì đó thật mơ mồ nhưng rất quen thuộc. Cái gì đấy tựa như tiếng một cô gái 17 tuổi trinh tiết nhón đôi bàn chân trần đi từ một cánh đồng của Thiên đường trở về. Tiếng gì đó mát rượi như nước dưới đáy hồ và toả hương như từ những đám mây trên miền thiên thanh vô tận. Tôi nghe tiếng đó trong những đêm đầu hạ và cuối cùng nhận ra đó là tiếng của một mùa sen thức dậy từ đầm nước rộng lớn trước cửa nhà tôi.
Có phải cái tiếng đó là tiếng thực không? Hay chỉ là sinh ra từ quyền uy của trí tưởng tượng. Hay trong mỗi con người chúng ta đều có một cái Tai Thứ Ba. Cái tai này ẩn sâu trong tiềm thức của chúng ta và thường mở ra để đón nhận những tiếng thiêng liêng và bí ẩn như tiếng của mùa sen thức dậy. Tôi biết rằng, chúng ta, ít nhất một lần trong đời, đã tỉnh giấc lúc gần sáng và nghe được một tiếng gì đó từa tựa như tiếng tôi đã nghe. Nhưng rồi chúng lại ngủ quên đi. Hay có thể nói cách khác là chúng ta lại bị những âm thanh thô thực của đời sống này nhấn chìm.
Thường là khi những tiếng sấm đầu hạ vang lên vừa như trên đỉnh đầu vừa như ở đâu đấy dọc đường chân trời vọng lại thì những mầm sen bắt đầu vụt lên từ bùn nâu ở đáy hồ. Rồi vào lúc gần sáng, cơn mưa đầu hạ đổ xuống. Còn gì kỳ diệu và hân hoan hơn là nằm trong ngôi nhà tối thẫm trong tiếng mưa đầu hạ náo nức và ngân vang. Trong tiếng mưa đêm mùa hạ ấy, tôi thấy hàng đàn cá chép lấp lánh bay lên từ đầm nước rộng lớn trước cửa nhà. Như một thói quen, sáng hôm sau tôi lại chạy như bay ra bờ đầm nước. Và trên mặt nước lấp lánh buổi hừng đông, tôi nhận thấy những mầm sen như những thỏi bạc sáng đâm thẳng lên mặt nước. Và chỉ một tuần sau, cả đầm nước đã phủ kín một màu lá xanh như ngọc và ngào ngạt hương.
Bốn mươi năm về trước, có một năm, sau cơn mưa đêm mùa hạ, người làng tôi không thấy những thỏi bạc mầm sen sáng lấp lánh ấy vươn lên khỏi mặt nước. Suốt mùa hạ năm ấy, cả đầm sen không có một chiếc lá sen nào. Rồi hai năm sau cũng vậy. Đầm nước rộng lớn ấy đã đổi màu và phảng phất mùi tanh. Đầm sen không nuôi sống được người làng tôi. Nhưng những người làng bắt đầu lo sợ về một điều gì đó sẽ xảy ra. Cái chết của đầm sen như gián tiếp thông báo một điều gì đó tồi tệ. Vì sao đầm sen chết? Ai đã làm chết đầm sen? Sau này người làng tôi đã tìm ra kẻ giết chết đầm sen ấy. Đó là một người đàn ông của làng và cô con dâu của ông ta. Hai con người này đã hành dâm với nhau dưới bờ đầm sen. Những người già làng tôi nói hành động ấy của họ đã giết chết đầm sen. Khi biết được điều này, người làng đã nổi giận. Họ cho rằng Thần đầm sen đã phạt tội làng tôi. Hai con người kia đã bỏ làng ra đi trong một đêm mưa vì xấu hổ và vì sợ hãi.
Những năm sau đó, bà tôi ốm yếu và không thể đi ra đầm sen được nữa. Nhưng cứ sau những cơn mưa đầu hạ, bà tôi lại sai anh em chúng tôi chạy ra đầm nước xem năm đó sen có mọc lại không. Có lần bà tôi bảo: “Sen mọc lại thì bà khỏi ốm”. Chúng tôi chạy ra bờ đầm và cúi rạp người xuống để nhìn xem trên mặt nước phẳng lặng sau một đêm mưa xem có gì đó hiện ra không? Nhiều lúc, vì quá sốt ruột, anh em chúng tôi đã lặn xuống đầm nước, quờ tay tìm kiếm trong thế giới nước màu vàng đục với hy vọng sẽ chạm được vào một chiếc mầm sen vừa mới nhú lên khỏi mặt bùn lành lạnh. Nhưng chúng tôi chẳng tìm thấy gì ngoài những đám rong đuôi chó mọc như rừng dưới đáy đầm nước.
Sau mấy năm ốm đau thì bà tôi mất. Bà tôi mất sau một đêm cơn mưa đầu hạ đổ xuống như trút nước trong tiếng sấm như phá vỡ bầu trời trên mái nhà. Buổi sáng hôm sau, bà tôi thiêm thiếp trên chiếc chõng tre. Tôi đã lặng lẽ chạy ra đầm nước với một hy vọng sẽ nhìn thấy sen mọc lại dù chỉ là một chiếc mầm nhỏ nhoi. Nếu có một mầm sen mọc lên thì bà tôi sẽ khỏi ốm. Tôi thất vọng khi không tìm thấy gì. Đêm đó bà tôi trút hơi thở cuối cùng và vĩnh viễn ra đi.
Rồi một mùa hạ lại đến. Sau cơn mưa náo nức và ngân vang, tôi tỉnh giấc và nghe em tôi nói: “Đêm qua em mơ thấy bà về”. Tôi cũng mơ thấy bà tôi về. Với một ý nghĩ thơ ngây, tôi cho rằng em tôi biết trộm tôi mơ gì đêm qua nên đã nói theo. Nghĩ vậy, tôi hỏi nó: “Thế mày thấy bà mặc áo màu gì?”. Tôi chắc mẩm em tôi sẽ lòi cái đuôi nói dối của nó ra. Nhưng em tôi bảo: “Em thấy bà mặc áo màu cánh sen”. Một cảm giác kỳ lạ tràn ngập tôi. Tôi cũng mơ thấy bà tôi mặc áo màu cánh sen trở về mỉm cười bên ô cửa nhìn tôi. Hai anh em tôi nhìn nhau im lặng. Rồi không đứa nào bảo đứa nào, chúng tôi chạy như bay ra bờ đầm nước. Trong ánh sáng của buổi hừng đông lộng lẫy, chúng tôi nhìn thấy những mầm sen xanh như ngọc vươn lên. Đầm sen làng tôi đã phục sinh.
Năm đó làng tôi vui như trẩy hội. Người làng bỏ hết công việc đồng áng để ra đầm xem sen mọc. Đêm ấy, trong hơi nước của những cơn mưa đang trở về từ dãy núi đá vôi Hoà Bình, người làng tôi tụm lại từng nhóm ở các sân nhà, uống nước chè tươi, ăn khoai lang luộc và nói chuyện thâu đêm. Một số người già của làng đêm ấy mở cửa đình đánh trống, gõ chiêng, đốt hương để lễ Thành hoàng. Người làng tôi cho rằng: Thần đầm sen đã bỏ lệnh phạt người làng tôi vì đã làm uế tạp đầm sen. Và năm đó, sen mọc tốt chưa từng thấy. Những chiếc lá sen xanh mướt, toả hương thơm, phủ lên cả bờ đầm. Năm đó, cả đầm sen là cả đầm hoa. Làng tôi được ướp trong hương sen ngào ngạt. Tôi cảm thấy tất cả những ngôi nhà và mọi người làng đều toả ra hương sen thơm ngát. Một số người già trong làng gấp rút triệu tập một cuộc họp trong đình làng. Hội đồng bô lão làng tôi quyết định đưa ra một cái lệ làng: Từ năm đó trở về sau, chỉ có trai tân và gái trinh mới được lội xuống đầm hái sen.
Ảnh minh hoạ. Nguồn ảnh: Internet
Câu chuyện tôi vừa kể là câu chuyện có thật của một làng quê cách Hà Nội chỉ hơn 40km. Nhưng bây giờ, đầm sen làng tôi không còn sen nữa. Người ta đã cho đấu thầu đầm sen. Những người thắng thầu của nhiều năm nay đã tát cạn đầm để đào hết sen không sót một gốc nào. Họ lấy đầm sen nuôi cá bằng thức ăn công nghiệp. Trên bờ đầm là những trại nuôi vịt chứa hàng ngàn con. Chỉ sau hai, ba tháng, hàng ngàn con vịt đã làm cho bờ đầm vốn nhiều cây hoa dại rất đẹp trở thành một bờ trọc trơ toàn đất sét và hôi nồng mùi phân vịt. Thi thoảng người ta còn thấy cả những chiếc xilanh của những thanh niên tiêm chích ma tuý vứt lại đó.
Bây giờ đầm sen làng tôi đã chết thực sự. Những người già xưa của làng đã về cõi thiên thu. Có lẽ thế mà chẳng còn ai triệu tập các vị bô lão họp gấp để bàn cách cứu đầm sen hay lại ra một cái lệ làng nào đấy. Đã có vài lần tôi nói với một vài người làng một cách xa xôi về đầm sen của làng thuở trước. Nhưng hình như chẳng ai để ý. Đời sống của những người nông dân của làng đã được cái thiện cả trăm lần so với 40 năm trước. Nhưng đời sống của những đêm người làng ngồi trên sân để đón những ngọn gió từ đầm sen ướp đầy hương thơm thổi về và nói những câu chuyện xúc động về làng mình và người làng mình ở từng thế hệ không còn nữa.
Bây giờ, mỗi lần nằm trong ngôi nhà của ông bà, cha mẹ tôi lắng nghe tiếng sấm vang trong những đêm đầu hạ, tôi lại mang một cơn mơ đẹp nhưng buồn bã về tiếng của những mùa sen huyền diệu thuở xưa. Và tôi chập chờn suốt đêm trong sự đợi chờ một tiếng gì đấy giống như tiếng nhón chân của một trinh nữ 17 tuổi từ một cánh đồng của Thiên đường trở về. Đó là tiếng thức dậy của những mùa sen đã chết!
