Tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025: Giải pháp đột phá để đạt mục tiêu tăng trưởng trên 8%, ngày 13/3, TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) đề cập đến mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm nay và năm sau trở đi đạt từ 10% trở lên.
"Đây là một mục tiêu rất thách thức. Tuy nhiên, tôi lại rất thích cách đặt mục tiêu như thế này, bởi vì khi đặt mục tiêu cao, chỉ những người tài giỏi mới có thể làm được. Khi có áp lực như vậy, chúng ta buộc phải nghĩ khác, làm khác mới có thể đạt được. Nếu lần này chúng ta vẫn cứ giữ cách làm đều đều như trước đây, chắc chắn sẽ không thể thành công", ông Cung nói và hy vọng, lần này, từ lãnh đạo cấp cao, trung ương, địa phương cho đến doanh nghiệp đều nghĩ khác, làm khác thì mới có thể đạt được mục tiêu.
TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM). (Ảnh: Báo Người Lao động)
Đặc biệt, để đạt được mục tiêu tăng trưởng, cải cách thể chế là điều bắt buộc. Thể chế phù hợp là nhân tố quyết định sự thành bại của một quốc gia. Trên thế giới, những quốc gia theo đuổi và xây dựng thể chế phù hợp đã bứt phá và phát triển vượt xa các quốc gia còn lại. Một thể chế phù hợp sẽ mở rộng không gian phát triển, tạo cơ hội cho mọi thành phần trong xã hội; khuyến khích người dân, doanh nghiệp và cả bộ máy đổi mới sáng tạo liên tục. Từ đó, tạo động lực, huy động toàn bộ nguồn lực xã hội, phân bổ và sử dụng chúng hiệu quả, theo ông Cung.
Tuy nhiên, thể chế hiện tại vẫn đang là "điểm nghẽn của điểm nghẽn". Đáng lo ngại nhất là chi phí cơ hội. Một dự án mà phải mất 3-7 năm để hoàn tất thủ tục hành chính thì thiệt hại về chi phí cơ hội là vô cùng lớn, khó có thể đo đếm được.
"Chúng ta có thể nhìn vào tuyến đường sắt số 1, số 2 của TP.HCM để thấy, nếu làm đúng, với cùng số tiền và thời gian đó, chúng ta có thể xây dựng được nhiều tuyến đường sắt chứ không chỉ dừng lại ở một tuyến duy nhất. Điều này cho thấy chi phí cơ hội mà chúng ta đang đánh mất là rất lớn. Và nguyên nhân sâu xa chính là thể chế", ông Cung dẫn chứng và nhấn mạnh, cải cách thể chế là điều bắt buộc, chưa bao giờ chúng ta có một thời kỳ thuận lợi cho cải cách thể chế như hiện nay.
Theo TS. Nguyễn Đình Cung, hiện nay, Đảng và Nhà nước đã xác định bộ máy là khâu đột phá về thể chế. Vì tinh gọn bộ máy, tinh gọn con người, lựa chọn những con người chất lượng hơn là yếu tố quyết định chất lượng thể chế, cũng như quyết định chất lượng và hiệu lực của quá trình thực thi thể chế.
Song song với quá trình này, chúng ta cũng đang thực hiện việc sắp xếp lại địa giới hành chính. Điều này sẽ tạo ra những không gian phát triển mới, loại bỏ những hạn chế kìm hãm sự phát triển của nhiều địa phương suốt nhiều năm qua.
Đặc biệt, ông Cung hy vọng, cùng với tinh gọn bộ máy, sẽ là cuộc cách mạng tinh gọn hệ thống pháp luật, vốn đang còn những quy định, rào cản và thủ tục hành chính rườm rà, gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp. Bên cạnh sửa đổi, tinh gọn về mặt pháp luật cũng có nghĩa là cần cắt giảm điều, luật, theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, cùng một nội dung, cùng một vấn đề thì chỉ nên quy định ở một luật. Nhất là, xem xét cắt giảm luật trong lĩnh vực đầu tư, xây dựng. Trong kinh doanh có điều kiện, cũng nên chuyển dần sang cơ chế hậu kiểm, dựa trên quy chuẩn, tiêu chuẩn phù hợp với thông lệ quốc tế.
Như vậy, việc tinh gọn về mặt pháp luật sẽ mở ra một không gian tự do kinh doanh rất lớn cho doanh nghiệp, đồng thời giảm đi rất nhiều rủi ro pháp lý trong hoạt động kinh doanh. Mà tự do kinh doanh và an toàn kinh doanh chính là hai yếu tố quan trọng nhất trong kinh doanh. Theo ông Cung, sắp tới, Quốc hội nên đo lường hiệu quả bằng số luật được cắt giảm.
Chuyên gia kinh tế, TS. Trần Du Lịch.
Chuyên gia kinh tế, TS. Trần Du Lịch cũng đồng tình, đổi mới thể chế là điều tất yếu. Đặc biệt, song song với việc tổ chức lại bộ máy hành chính và chính quyền địa phương, cần mở rộng phân cấp, phân quyền theo hướng địa phương quyết định, địa phương thực hiện, địa phương chịu trách nhiệm. Chính quyền địa phương và chính quyền cơ sở phải có quyền chủ động thực sự, thay vì chồng chéo trách nhiệm giữa địa phương và Trung ương như hiện nay.
"Chính phủ cần mạnh dạn đẩy mạnh phân cấp, phân quyền. Địa phương phải có dư địa chính sách, chủ động huy động nguồn lực thì mới có thể phát triển nhanh, thay vì phụ thuộc vào chỉ đạo từ Trung ương. Nếu không đẩy nhanh cơ chế phân cấp, địa phương sẽ khó có thể tận dụng cơ hội tăng trưởng", TS. Trần Du Lịch nói.
Riêng TP.HCM, chỉ cần tháo gỡ các điểm nghẽn cho hơn 500 dự án đang tồn đọng cũng có thể giúp tăng trưởng GRDP thêm 1-2%. Vì vậy, ưu tiên hàng đầu vẫn là giải quyết các dự án cũ, đã có sẵn dòng tiền nhưng chưa triển khai được. Nếu gỡ được, những dự án này sẽ đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng ngay, và nhờ đó, tăng đầu tư xã hội lên mức rất lớn./.
