Tại Tọa đàm Kinh tế Việt Nam vượt những "cơn gió ngược" do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức, các chuyên gia đã đưa ra góc nhìn tổng quan, sinh động, toàn diện về sự phục hồi của nền kinh tế trong bối cảnh nước ta đã và đang phải vượt những "cơn gió ngược" do tác động của diễn biến tình hình thế giới; sự linh hoạt, uyên chuyển, quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành cũng như sự lăn xả của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương trong giải quyết các vướng mắc, duy trì đà phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời, nhận diện những cơ hội và thách thức của Việt Nam trong phát triển kinh tế sau đại dịch.
“Việt Nam mạnh lên và bản lĩnh hơn sau đại dịch”
Từ góc độ một nhà nghiên cứu từ bên ngoài, TS. Vũ Minh Khương, giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu Singapore đã có những chia sẻ ấn tượng về sự tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam.
TS. Vũ Minh Khương cho biết, trong thời gian qua, không chỉ riêng ông mà rất nhiều nhà nghiên cứu quốc tế cũng như chính khách quốc tế quan sát về Việt Nam đều có chung nhật xét rằng, Việt Nam mạnh lên và bản lĩnh hơn sau đại dịch.
Theo ông Khương, trong vòng 2 năm qua, niềm tin đang tăng lên rất mạnh mẽ, cả bên ngoài và trong nội bộ. Các địa phương cũng như doanh nghiệp lớn đều có tâm thế mới sẵn sàng cho tương lai. Nhấn mạnh cho điều này, giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu đã đưa ra dẫn chứng trong câu chuyện xuất khẩu gạo của Việt Nam.
“Việt Nam rất bản lĩnh và cả thế giới đang khen ngợi, bởi Việt Nam không chỉ vì mình mà vì cả thế giới. Nếu Việt Nam cũng rối loạn và cấm xuất khẩu gạo, chắc chắn mất điểm. Đây là bản lĩnh của Chính phủ trong thời gian vừa qua”, TS. Khương khẳng định.
Đánh giá về mặt điều hành vĩ mô của Việt Nam, TS. Vũ Minh Khương cho rằng, đây là điều đáng mừng và không có vấn đề phải lo lắng vì trong bối cảnh nhiều rủi ro, nền kinh tế Việt Nam chỉ đang ở giai đoạn ban đầu với rất nhiều khó khăn nhưng đã rất vững vàng trong điều hành tỷ giá, lãi suất… Ông cũng khẳng định, cách điều hành của Chính phủ thời gian qua đã giúp cho tâm thế của các địa phương tăng lên rất mạnh.
Trong những bối cảnh tàu gặp bão trên biển, TS. Vũ Minh Khương cho rằng, phải nhìn nhận rõ 3 điểm quan trọng vì nếu chỉ đo tốc độ đi nhanh, đi chậm thì sẽ không chuẩn. Cụ thể: Một là thủy thủ có lòng tin, ý chí tiếp tục hành trình hay không. “Vấn đề này tôi thấy các địa phương và các doanh nghiệp đang đồng lòng và đồng hành rất tốt”, ông Khương nhìn nhận.
Thứ hai là người thuyền trưởng có nắm được đúng la bàn, hướng gió để dẫn đường không. Và ông Khương cũng cho rằng, Việt Nam đang làm tốt điều này.
Thứ ba là nỗ lực để nâng cấp năng lực, trình độ của mình. “Việt Nam đã có những doanh nghiệp đang dần tiếp cận với trình độ trung bình của thế giới, họ có khát vọng và họ sẽ cất cánh”, TS. Khương khẳng định.
Chỉ ra góc nhìn lạc quan, ông Khương cho rằng, khả năng phía trước của Việt Nam rất "xanh": "Rõ ràng Việt Nam đang hội đủ các điều kiện để cất cánh ngoạn mục trong thời gian tới. Có khó khăn nhưng cũng chứa đựng đầy cơ hội".
Đồng thời, ông cũng đánh giá cao năng lực của người Việt Nam, bởi khi bàn về vấn đề như phát triển kinh tế xanh, kinh tế số thì có thể thấy Việt Nam đã có những bước phát triển ấn tượng. Chẳng hạn, Việt Nam đi sau về vấn đề thu phí tự động nhưng khi TASCO vào đã đưa ra phần mềm "hay hơn cả Trung Quốc".
"Tức là khi mình đã quyết tâm làm, chịu làm là làm được vì mình hoàn toàn có năng lực. Nguồn lực chúng ta cũng không thiếu, kể cả làm tàu điện ngầm. Đất nước này không nghèo đâu, 100 triệu dân đủ để làm được rất nhiều việc", ông Khương nói.
“Trong lúc rất khó khăn, chúng ta vẫn có thể tìm ra cơ hội”
Đưa ra nhận định về tình hình kinh tế toàn cầu, ông Khương cho rằng, năm nay sẽ rất khó khăn, đặc biệt với các nước xuất khẩu nhiều và xuất khẩu nhóm hàng công nghệ, điện tử như Việt Nam. Tuy nhiên năm nay cũng là năm rất tốt để doanh nghiệp cảm nhận được sự sống còn.
“Tôi thấy hơi thở của doanh nghiệp bây giờ sâu sắc hơn rất nhiều, không còn ‘đánh giậm’ mở rộng cơ hội nữa mà phải làm thế nào để ‘cất cánh’ lên. Rõ ràng, đây là lần đầu tiên họ có suy nghĩ sâu sắc về chiến lược phát triển lâu dài. Đây là điều mừng cho các địa phương và các doanh nghiệp”, TS. Vũ Minh Khương đánh giá.
Theo ông Khương, Việt Nam đang ở ngưỡng cửa để trở thành một quốc gia phát triển trong thời gian tới, cùng với đó là những nỗ lực lớn về cải cách thể chế cũng như cải thiện môi trường kinh doanh. Bên cạnh đó, sự quyết liệt của Chính phủ thời gian qua đã giúp tăng niềm tin cho cả hệ thống kinh tế, từ người tiêu dùng đến nhà đầu tư và cả doanh nghiệp. Điều quan trọng là tạo được niềm tin mạnh mẽ hơn nữa để các doanh nghiệp biến khó khăn hiện tại trở thành chiến lược mang tính đột phá.
“Tôi muốn nhấn mạnh việc xuất khẩu có tỷ trọng giá trị gia tăng thấp trong bối cảnh thị trường thu hẹp, nhưng việc nâng cấp chất lượng sản phẩm cần hơn. Ví dụ như ít tôm hơn nhưng giá cao hơn… Đấy là chiến lược phải rất coi trọng. Trong đó, vai trò yểm trợ của Chính phủ rất cần được chú ý, như đầu tư vào khoa học công nghệ thế nào, đào tạo người lao động có tay nghề ra sao, thậm chí có ưu đãi để giảm giá thành cho họ để họ đầu tư mạnh vào máy móc thiết bị. Đây là đột phá và cần chuyên gia tư vấn…”, TS. Khương nói.
Nhấn mạnh về 3 trụ cột chính nhằm giúp doanh nghiệp phát triển mạnh hơn, TS. Vũ Minh Khương lưu ý, đầu tiên là quản trị doanh nghiệp còn yếu. Thứ hai là phải chuyển đổi số mạnh mẽ hơn nữa. Thứ ba là chuyển đổi xanh. Theo chuyên gia, đây là những vấn đề mũi nhọn mà các doanh nghiệp đều phải có chiến lược để nâng cấp vượt bậc trong thời gian tới.
Đồng tình với TS. Vũ Minh Khương, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cũng cho rằng, hiện nay, các doanh nghiệp đã ý thức tốt hơn trong việc đặt ra chiến lược, phát triển mang tính dài hơi, bền vững cho sự nghiệp của mình.
Theo ông Phương, qua nghiên cứu, khảo sát cho thấy các doanh nghiệp Việt Nam đang phải đối diện với 2 vấn đề lớn.
Thứ nhất là khi càng tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu thì lại phải đua theo những tiêu chí, tiêu chuẩn mà thế giới đã đặt ra. Họ sẽ phải tự chuyển đổi các mô hình, cách thức quản lý, ứng dụng trong sản xuất kinh doanh.
Chẳng hạn như tiêu chí xanh, tiêu chuẩn carbon, rác thải, bảo vệ môi trường trong sản phẩm xuất khẩu. Nếu không quan tâm đến vấn đề đó thì việc đạt được các đơn hàng trong tương lai là rất khó vì sự cạnh tranh rất khốc liệt.
“Hiện có nhiều doanh nghiệp đã quan tâm đến vấn đề này và Nhà nước cũng rất muốn đồng hành cùng các doanh nghiệp. Quan trọng là trong việc chuyển đổi cơ cấu để ứng dụng các kỹ thuật công nghệ mới, các doanh nghiệp phải thể hiện nhu cầu, từ đó Nhà nước mới có thể hỗ trợ”, ông Phương nói.
Thứ hai là doanh nghiệp cần nghĩ tới các mô hình mới, vì mô hình truyền thống không phù hợp với bối cảnh hiện nay.
Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho biết thêm, chuyến thăm lịch sử của Tổng thống Mỹ Joe Biden đến Việt Nam đã mở ra những cơ hội mới, lĩnh vực, ngành nghề mới cho nền kinh tế, đáng chú ý là sản xuất bán dẫn.
“Một ngành khoa học vừa là nghiên cứu vừa là phát triển, sản xuất, rất toàn diện, là cơ hội rất lớn cho chúng ta, thu hút các doanh nghiệp lớn đến Việt Nam”, Thứ trưởng Trần Quốc Phương kỳ vọng.
Tựu chung lại, ông Trần Quốc Phương cho rằng, vấn đề chuyển đổi năng lượng, hướng tới năng lượng xanh đang là một xu thế tất yếu và là điều kiện tiên quyết để Việt Nam tác động đến những mô hình sản xuất, cũng như bảo đảm các tiêu chuẩn sản phẩm xuất khẩu ra thế giới.
“Mặc dù chúng ta đã đạt được những thành tựu nhất định nhưng vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức mà chúng ta phải đối mặt. Tuy nhiên, trong lúc thuận lợi vẫn có khó khăn và kể cả trong lúc khó khăn nhất thì chúng ta vẫn có thể tìm ra những cơ hội”, Thứ trưởng nhận định./.
