Trải qua gần một thập kỷ từ khi tờ báo đầu tiên ra đời, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Báo chí luôn đồng hành cùng đất nước và dân tộc, là lực lượng tiên phong trên mặt trận tư tưởng - văn hóa, không ngừng trưởng thành vững mạnh về mọi mặt, đóng góp to lớn vào sự nghiệp cách mạng của Đảng và của Nhân dân ta.
Trong thời kỳ đổi mới và hội nhập, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đất nước ta đã đạt được những thành tựu quan trọng, có ý nghĩa lịch sử. Báo chí có nhiều đóng góp to lớn trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị, xã hội, là diễn đàn của Nhân dân; tích cực tuyên truyền đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, góp phần tạo sự đồng thuận trong xã hội, củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, nhất là trong giai đoạn đất nước ta phải căng mình phòng, chống đại dịch Covid-19.
Đặc biệt, trong thời gian qua, hưởng ứng việc tuyên truyền và đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương IV khóa XII của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Báo chí cũng rất tích cực tham gia phòng, chống tham nhũng, lãng phí và các biểu hiện tiêu cực; bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh chống các hành vi, biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong cán bộ, đảng viên. Bài viết này muốn phân tích vài trò của báo chí trong thời gian qua đối với việc đấu tranh chống tự diễn biến, tư chuyển hóa về tư tưởng chính trị trong lực lượng thanh niên trí thức ở Việt Nam hiện nay.
Trong những năm qua, báo chí ở Việt Nam đã thực hiện tốt vai trò của mình trong việc quán triệt tinh thần Nghị quyết Trung ương IV khóa XII của Đảng như sau:
Thứ nhất, báo chí tích cực truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; củng cố, phát triển hệ tư tưởng Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, làm cho hệ tư tưởng này trở thành chủ đạo trong đời sống chính trị, tinh thần của lực lượng thanh niên trí thức.
Báo chí kịp thời thông tin tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước là vấn để có ý nghĩa quan trọng trong đấu tranh “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” về tư tưởng chính trị đối với lực lượng thanh niên trí thức. Trên cơ sở nắm vững bản chất cách mạng, khoa học hệ tư tưởng Mác - Lênin, lực lượng thanh niên trí thức có thế giới quan khoa học, phương pháp luận biện chứng, xem xét, đánh giá, phản biện những tư tưởng thù địch, sai trái, phản động.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của vấn đề, báo chí đã bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo và trở thành lực lượng xung kích tin cậy của Đảng và Nhà nước trong việc tuyên truyền, làm sáng tỏ tính đúng đắn, khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, tích cực vận động thanh niên trí thức nói riêng thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; kịp thời phản ánh sinh động thực tiễn phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, tăng cường quốc phòng, an ninh đối ngoại, bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc.
Những đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng như: Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, những ngày lễ trọng đại, như: Ngày thành lập Đảng, thành lập Đoàn, Quốc khánh, Giải phóng Thủ đô, kỷ niệm ngày sinh C. Mác, Ph. Ăngghen, V.I. Lênin, Hồ Chí Minh..., là dịp báo chí cùng cả nước ôn lại những tư tưởng chính trị cách mạng vĩ đại. Tuyên truyền thường xuyên, sâu rộng giúp hệ tư tưởng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trở thành hệ tư tưởng chính thống của toàn thể dân tộc Việt Nam.
Cùng với tuyên truyền nâng cao nhận thức về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, báo chí đã thực sự trở thành cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với lực lượng thanh niên trí thức; đồng thời là diễn đàn rộng rãi để thanh niên trí thức tham gia các công việc của đất nước, giám sát, phản biện xã hội, nâng cao trình độ dân trí; động viên, cổ vũ họ tham gia thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ cách mạng.
Hầu hết các nghị quyết, chỉ thị, các văn bản quan trọng, những chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, của các bộ, ngành..., đều được công khai thông tin trên báo chí, giúp thanh niên trí thức nắm bắt thông tin, thấm nhuần và tự giác thực hiện theo đúng tinh thần chỉ đạo. Không những thế, thanh niên trí thức còn có thể đóng góp ý kiến, phản biện các dự thảo luật, các chính sách, giúp Đảng, Nhà nước, các bộ, ban, ngành kịp thời điều chỉnh, sửa đổi, ban hành mới sao cho sát hợp với quy luật phát triển và ý chí, nguyện vọng của nhân dân.
Thứ hai, báo chí tham gia đấu tranh phản bác quan điểm sai trái của các thế lực thù địch, phê phán những nhận thức và hành động sai trái trong lực lượng thanh niên trí thức.
Trong cuộc đấu tranh trên mặt trận chính trị tư tưởng, báo chí đã thực sự là lực lượng xung kích, đảm nhận trách nhiệm cơ quan ngôn luận của Đảng, Nhà nước, tiếng nói của nhân dân; là công cụ sắc bén trong cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận, thường xuyên có những bài viết sâu sắc vạch trần bản chất sai trái, phản động núp bóng tôn giáo, dân chủ, nhân quyền để chống phá chế độ ta của các thế lực thù địch; uốn nắn những tư tưởng lệch lạc nảy sinh trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, quần chúng và đặc biệt là thế hệ trẻ Việt Nam.
Báo chí luôn nhanh nhạy, kịp thời phản bác những luận điểm sai trái, xuyên tạc, bóp méo và vu cáo của kẻ địch, vạch trần động cơ, ý đồ xấu xa đằng sau các sự kiện hướng vào thế hệ trẻ. Các bài viết luôn bám sát chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thể hiện được tính chiến đấu cao, làm rõ tính chất phản động, phản khoa học của các thông tin, luận điểm sai trái của các thế lực thù địch, những kẻ cơ hội chính trị...
Các bài viết vạch trần âm mưu, thủ đoạn hoạt động DBHB của kẻ thù trên các lĩnh vực, có lý luận sắc bén, sáng tạo và định hướng rõ ràng về những vấn đề lớn như: Tự do, dân chủ, nhân quyền, sở hữu, kinh tế thị trường và định hướng xã hội chủ nghĩa; kịp thời phê phán những nhận thức và hành động sai trái trong xã hội, trong một bộ phận nhân dân và ngay ở nội bộ cơ quan, đơn vị.
Thực tiễn thời gian qua, công chúng trong đó có thanh niên trí thức được tiếp cận với nhiều bài viết “đanh thép”, giàu tính khoa học và trí tuệ, vạch trần bản chất sai trái, núp bóng tôn giáo, dân chủ, nhân quyền của các phần tử quá khích ... Nhiều bài viết đã có sự tác động mạnh mẽ đến hàng triệu độc giả. Báo chí giúp người dân nhận thức rõ hành vi sai trái của các đối tượng, nắm được biện pháp xử lý, chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước; đồng thời, cảnh báo, răn đe những hành vi tương tự có thể xảy ra.
Thứ ba, báo chí góp phần nâng cao nhận thức, điều chỉnh dư luận xã hội, hành vi của lực lượng thanh niên trí thức.
Báo chí là “trường học” rộng lớn, một kho tàng tri thức khổng lồ về xã hội, văn hóa, khoa học, kỹ thuật, tri thức chính trị..., mọi cá nhân đều có thể tìm kiếm tri thức, học hỏi kinh nghiệm để hoàn thiện bản thân. Thông tin trên báo chí được kiểm chứng, đa dạng, phong phú, hấp dẫn, sinh động về mọi lĩnh vực, mọi vấn đề, giúp công chúng nhận thức đúng đắn bản chất các hiện tượng, sự kiện đang diễn ra trong xã hội.
Các cuộc thi tìm hiểu về Hiến pháp, về biển, đảo Việt Nam; phong trào thi đua, học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa; các chiến dịch truyền thông về văn hóa giao thông, chiến dịch tình nguyện hè, hiến máu nhân đạo... do báo chí phát động hoặc đăng tải đã có sức lan tỏa mạnh mẽ trong lực lượng thanh niên trí thức, phù hợp với luật pháp, với các giá trị đạo đức và quy luật phát triển xã hội.
Cùng với các hoạt động đó, báo chí luôn coi trọng phát hiện, cổ vũ, biểu dương những nhân tố mới, điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt trên mọi lĩnh vực..., góp phần phát huy, bồi đắp chủ nghĩa yêu nước, tinh thần sáng tạo, ý chí tự lực, tự cường vươn lên; các phong trào thi đua yêu nước cũng theo đó mà được đẩy mạnh sôi nổi, rộng khắp trong lực lượng thanh niên trí thức. Khi đó, cái tốt đẹp trong đời sống xã hội sẽ lan tỏa và đẩy lùi cái xấu, cái tiêu cực khiến xã hội ngày một tốt đẹp hơn.
Thứ tư, báo chí tham gia giám sát và phản biện xã hội, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống trong thanh niên trí thức.
Báo chí thực hiện việc giám sát xã hội thông qua tai mắt của nhân dân, thông qua dư luận xã hội. Thời gian qua, báo chí đã phát hiện nhiều vụ tham nhũng, tiêu cực, như: vụ cán bộ lãnh đạo thị xã Đồ Sơn chia chác hàng chục mảnh đất công trị giá hàng chục tỷ đồng, cùng bản án sơ thẩm “nhẹ như lông hồng”; vấn đề nhà công vụ biến thành nhà tư; vụ “siêu lừa” Nguyễn Đức Chi cùng đồng bọn; vụ đề án tin học hóa các hoạt động hành chính (Đề án 112); Công ty Vedan và Công ty cổ phần Supe phốt phát và hóa chất Lâm Thao xả nước thải; vụ Tượng đài Chiến thắng Điện Biên Phủ; vụ vi phạm trong giải phóng mặt bằng cầu Thanh Trì (Hà Nội); vụ chạy hạn ngạch (quota) dệt may tại Bộ Thương mại; vụ trục lợi bảo hiểm xảy ra tại Công ty cổ phần bảo hiểm Petrolimex (Pjico); vụ Ban quản lý dự án đại lộ Đông - Tây và Môi trường nước Thành phố Hồ Chí Minh; dự án xây dựng cầu Bãi Cháy; vụ Vinashin... Gần đây là các vụ Dương Chí Dũng, Nguyễn Đức Kiên, Huỳnh Thị Huyền Như, Phạm Công Danh, Giang Kim Đạt, Trịnh Xuân Thanh...
Cùng với việc trực tiếp giám sát, báo chí trở thành diễn đàn để tất cả mọi công dân, tổ chức trong đó có lực lượng thanh niên trí thức..., thể hiện quyền giám sát và phản biện xã hội, giải quyết các vấn đề chung của đất nước. Báo chí đã theo sát các cơ quan chức năng trong quá trình điều tra, xử lý vụ việc, thông tin kịp thời những kết quả để giúp công chúng biết, hiểu, nắm được chi tiết diễn biến của sự kiện, vấn đề, cùng chia sẻ với sự chỉ đạo kiên quyết trong chống tham nhũng của Đảng và Nhà nước, không chịu bất cứ sức ép của bất cứ tổ chức, cá nhân nào. Qua khảo sát, riêng về nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí đã có sự vào cuộc rất lớn của báo chí, sự dấn thân của nhà báo, sự lên tiếng mạnh mẽ của các chuyên gia, giúp cho các cơ quan chức năng và nhân dân trong đó có thanh niên trí thức có cái nhìn tổng thể, toàn diện tạo sự đồng thuận trong dư luận xã hội.
Thứ năm, báo chí tham gia vào việc cổ vũ, tuyên truyền những nhân tố mới, những nhân tố tích cực, cách làm hay, những điển hình tiên tiến trong lực lượng thanh niên trí thức, đấu tranh chống lại các hiện tượng tiêu cực, góp phần xây dựng lối sống đạo đức trong sáng, lành mạnh ở thanh niên.
Đấu tranh với các hiện tượng tiêu cực phải trên tinh thần xây dựng, lấy “xây” làm chính và lấy “xây” để chống. Cần nhấn mạnh quan điểm, tư tưởng ấy bởi lẽ các thế lực thù địch, phản động luôn tìm mọi cách xuyên tạc, bịa đặt, bôi nhọ, nói xấu chúng ta. Việc triển khai các tác phẩm báo chí đấu tranh trực diện với luận điệu ấy là cần thiết, nhưng điều quan trọng là phải làm sao để chúng ta ngày càng tốt hơn lên và báo chí đóng vai trò rất lớn trong công việc này.
Thực tiễn cuộc sống xung quanh chúng ta rất sôi động và có nhiều điều đáng quan tâm, đáng để nói, để viết, nhưng quan trọng hơn tất cả là nói thế nào và viết thế nào để vừa mang tính chiến đấu, vừa mang tính xây dựng, vừa không để các thế lực thù địch, phản động, kẻ xấu lợi dụng xuyên tạc, bóp méo sự thật chống phá ta; viết như thế nào để góp phần xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Trọng tâm của vấn đề mà báo chí phản ánh chính là làm thế nào để xây dựng xã hội thông tin lành mạnh, “lấy cái đẹp, dẹp cái xấu”, lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực, “xây” đi đôi với “chống”, lấy “xây” làm chính. Điều này đòi hỏi thông tin báo chí phải khách quan, trung thực, đặc biệt là phải đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên hàng đầu, không để người dân bị “phơi nhiễm” bởi những thông tin tiêu cực, độc hại ngay từ chính chính ta phát ra.
Chính sự phát hiện, bảo vệ, cổ vũ, động viên, tạo sức lan tỏa của báo chí đã góp phần là cho cái tốt, cái tích cực ngày càng nảy nở, phát triển và cái xấu, cái tiêu cực sẽ bị lấn át, thủ tiêu...
Thời gian qua báo chí đã tuyên truyền sâu rộng về cuộc đấu tranh chống “tự diễn biến”, "tự chuyển hóa” theo nội dung Nghị quyết TƯ 4 (khóa XII) được thể hiện kịp thời trên diễn đàn báo chí - truyền thông đáp ứng yêu cầu tuyên truyền của Đảng, đúng tinh thần Nghị quyết, đúng đối tượng tuyên truyền, theo phương thức tuyên truyền phù hợp có chất lượng cao, hình thức phong phú, đa dạng về những sự kiện trọng đại của đất nước, tuyên truyền, phân tích nội dung các Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc, các Hội nghị Trung ương, các Nghị quyết và hoạt động của Quốc hội, Chính phủ, Hiến pháp, pháp luật, các dự luật được Quốc hội cho ý kiến và thông qua, các chủ trương và quyết định liên quan đến đời sống nhân dân.
Các cơ quan báo chí phát huy thế mạnh của từng loại hình báo chí có sáng kiến mở các chuyên mục, đặt bài chuyên gia, mở tọa đàm, phỏng vấn... nên thu hút được số lượng lớn công chúng.
Nhiều chính sách trong quá trình thực hiện bộc lộ một số hạn chế hoặc do hoàn cảnh khách quan phát sinh những vấn đề mới, được báo chí phản ánh, cung cấp tư liệu, chứng cứ cho các cơ quan có thẩm quyền để kịp thời điều chỉnh. Trên cơ sở nghiên cứu một cách hệ thống từ nhiều nguồn thông tin, trong đó có báo chí, các cơ quan hoạch định chính sách đã xây dựng chủ trương, chính sách mới để giải quyết những vấn đề bức xúc trong đời sống xã hội, phục vụ lợi ích chính đáng của nhân dân.
Với những việc làm và nội dung các bài viết trên của báo chí đã góp phần tích cực tham gia vào việc cổ vũ, tuyên truyền những nhân tố mới, những nhân tố tích cực, cách làm hay, những điển hình tiên tiến trong lực lượng thanh niên trí thức, đấu tranh chống lại các hiện tượng tiêu cực, góp phần xây dựng lối sống đạo đức trong sáng, lành mạnh ở thanh niên, ngăn chặn, đẩy lùi “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong lực lượng thanh nhiên trí thức ở nước ta.
Trong những năm qua, báo chí đã có nhiều đóng góp cho sự phát triển của đất nước. Báo chí đã phát hiện, cổ vũ, động viên nhân rộng các điển hình, nhân tố mới, tạo nên các phong trào hành động cách mạng sôi nổi trên mọi lĩnh vực, làm nên những thành tựu to lớn; đồng thời, là cầu nối quan trọng trong thông tin đối ngoại, tăng cường tình đoàn kết, hữu nghị hợp tác với Nhân dân các nước, góp phần nâng cao uy tín, vai trò, vị thế Việt Nam trên thế giới.
Báo chí còn là diễn đàn tin cậy, thể hiện ý chí, tình cảm, nguyện vọng chính đáng của các tầng lớp nhân dân, tham gia đóng góp ý kiến với Đảng, Nhà nước giải quyết những vấn đề đặt ra trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước. Chính vì thế tại Đại hội lần thứ X Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đánh giá: “Báo chí cách mạng Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và lãnh đạo, đã luôn đồng hành cùng những chặng đường đấu tranh kiên cường của Đảng ta, Nhân dân ta, vì độc lập dân tộc, vì chủ nghĩa xã hội.
Trong các cuộc kháng chiến anh dũng chống xâm lược, bảo vệ Tổ quốc, báo chí nước ta đã trở thành một binh chủng quan trọng trên mặt trận tư tưởng; nhiều tác phẩm báo chí đã thực sự là “lời hịch cách mạng”, “tiếng gọi non sông” thúc giục đồng bào cả nước cùng ra trận. Từ trong máu lửa chiến tranh, hàng trăm nhà báo - chiến sĩ đã anh dũng hy sinh, góp phần tô thắm thêm trang sử vẻ vang của báo chí cách mạng và của dân tộc”./.
