Trong bản tin thị trường mới đây, Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam cho biết, giá nhà tăng cao đã và đang góp phần thúc đẩy xu hướng nhiều người trẻ lựa chọn cuộc sống không kết hôn hoặc kết hôn nhưng không sinh con, hay còn gọi là lối sống "double income, no kids" (hai nguồn thu nhập, không con cái).
Dẫn số liệu của Tổng cục Thống kê (GSO) cho thấy, trong khoảng hơn 30 năm qua, xu hướng hôn nhân và mức sinh ở nước ta thay đổi rất lớn. Tuổi kết hôn tăng mạnh, tỷ lệ kết hôn giảm làm mức sinh giảm tới một nửa trong hơn 30 năm qua.
Cụ thể, từ năm 1989 - 2023, trung bình độ tuổi kết hôn lần đầu của nam từ 24,4 và nữ là 23,2 đã tăng lên 29,3 tuổi với nam và 25,1 đối với nữ vào năm 2023. Tỷ lệ người độc thân cũng có xu hướng tăng nhanh, từ 6,23% năm 2004 lên 10,1% năm 2019.
Xu hướng không muốn hoặc sinh 1 con đang lan rộng trong các đô thị, nhất là những thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM. Mức sinh cũng giảm rõ rệt, từ 3,8 con vào năm 1989 xuống dưới 2 con vào năm 2023. Trong giai đoạn 2013 - 2023, trung bình mỗi năm dân số Việt Nam chỉ tăng khoảng 1 triệu người.
Đáng chú ý, tại TP.HCM, số liệu thống kê từ báo cáo của GSO vào tháng 7 vừa qua cho thấy, độ tuổi kết hôn trung bình lần đầu tại TP.HCM là 30,4, mức kỷ lục tại Việt Nam. Số con trung bình của một phụ nữ thành phố trong độ tuổi sinh đẻ là 1,32.
Lý giải nguyên nhân của xu hướng "ngại cưới, lười sinh", VARS đánh giá nguyên nhân chủ yếu bắt nguồn từ vấn đề tài chính.
VARS dẫn khảo sát nhanh trên fanpage VTV24 gần đây về lý do mong muốn kết hôn sau tuổi 30 cho thấy, có đến 62% trong số khoảng 400.000 bạn trẻ tham gia khảo sát chọn kết hôn sau 30 vì vẫn còn những nỗi lo về "cơm áo gạo tiền".
Theo VARS, nỗi lo về "cơm áo gạo tiền" bị tác động rất lớn bởi giá nhà. Khi giá nhà đang ngày càng tăng cao, kéo theo giá thuê nhà ở cũng tăng cao, gây áp lực đến chi phí sinh hoạt của người dân. Nhiều người trẻ có suy nghĩ phải mua được nhà trước khi kết hôn hoặc sinh con, nhưng do giá nhà đất hiện nay tăng vọt, không dễ để mua nên họ phải "cày ngày cày đêm" và bỏ qua thời điểm vàng để lập gia đình, sinh con.
"Tiền thuê nhà, sinh hoạt hàng tháng 'nuốt' gần hết lương, khiến nhiều cặp vợ chồng trẻ chỉ dám sinh 1 con hoặc trì hoãn việc sinh con", bà Phạm Thị Miền, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu và đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam thuộc VARS nhấn mạnh.
Thực tế cho thấy, TP.HCM - nơi có giá nhà cao nhất cả nước, cũng đang là thành phố có độ tuổi kết hôn trễ nhất và mức sinh thấp nhất cả nước. Theo đó, giai đoạn 2016 - 2018, giá nhà tại TP.HCM liên tục tăng cao và lập đỉnh mới. Cũng trong khoảng thời gian này, đây là thành phố có chỉ số giá sinh hoạt theo không gian (SCOLI) dẫn đầu cả nước.
Từ năm 2019, trong khi giá nhà TP.HCM tăng trưởng chậm lại thì giá nhà Hà Nội lại liên tục tăng cao. Hà Nội cũng vươn lên thành thành phố có chi phí đắt đỏ nhất cả nước. Đến thời điểm hiện tại, diễn biến giá căn hộ tại Hà Nội dường như đang đi theo thị trường TP.HCM vào 5 năm trước. Mặt bằng giá tại Hà Nội cũng đã tiệm cận 60 triệu đồng/m2, sát mức giá ghi nhận được tại TP.HCM. Độ tuổi kết hôn tại Hà Nội cũng đang ngày càng cao với mức sinh giảm sút.
VARS đề xuất sinh đủ hai con được ưu tiên mua nhà ở xã hội. (Ảnh minh họa: Vietnamnet)
Để khuyến khích kết hôn trước tuổi 30 và tăng mức sinh, trên cơ sở tận dụng kinh nghiệm của các quốc gia khác, bà Miền cho rằng Chính phủ cần triển khai quyết liệt các biện pháp hiện đã có và nghiên cứu, xây dựng các chính sách khuyến khích rõ ràng hơn như ưu tiên hỗ trợ mua nhà ở xã hội một lần đối với cặp vợ chồng đã sinh đủ hai con.
Đây không phải lần đầu tiên đề xuất ưu tiên hỗ trợ mua nhà ở xã hội với vợ chồng sinh đủ hai con được đưa ra. Tại cuộc họp các vấn đề kinh tế vào tháng 8 năm ngoái, Sở Y tế TP.HCM cũng đề xuất cặp vợ chồng sinh đủ hai con được ưu tiên hỗ trợ mua nhà ở xã hội một lần để họ an tâm sinh đẻ và nuôi dạy con cái. Tuy nhiên, đề xuất này vẫn chưa được thực hiện.
Bên cạnh đề xuất ưu tiên mua nhà ở xã hội cho người sinh đủ hai con, đại diện VARS cho rằng, cần có thêm giải pháp gốc rễ cho vấn đề "ngại cưới, lười sinh" - đó là giải bài toán nhà ở. Theo đó, để giải quyết bài toán về nhà ở cho số đông người dân, ngoài việc tăng cung nhà ở xã hội tại các đô thị, Nhà nước cần nghiên cứu các chính sách can thiệp để phát triển nhà ở thương mại vừa túi tiền./.
