Chủ tịch Hà Nội: Phát triển các khu vực TOD phải gắn với chỉnh trang, quy hoạch đô thị

Thành phố đang khẩn trương đẩy nhanh tiến độ

Ngày 30/10, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Trần Sỹ Thanh, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Trưởng Ban Chỉ đạo các dự án đường sắt đô thị, đã chủ trì phiên họp lần thứ nhất của Ban. Ban Chỉ đạo được thành lập theo Quyết định số 5237/QĐ-UBND ngày 20/10/2025, nhằm thống nhất chỉ đạo, điều phối, tháo gỡ vướng mắc và huy động nguồn lực cho các dự án đường sắt. Thành phố xác định, đây là lĩnh vực có tính lan tỏa, ảnh hưởng sâu tới cấu trúc phát triển của đô thị Hà Nội trong nhiều thập kỷ tới.

Báo cáo tại cuộc họp, ông Nguyễn Cao Minh, Trưởng Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội (MRB), cho biết đơn vị đã trình dự thảo Quy chế tổ chức và hoạt động của Ban Chỉ đạo. Thành phố đang đẩy nhanh tiến độ các dự án để hoàn thành các mục tiêu trung và dài hạn đã đặt ra.

Theo kế hoạch tổng thể, Hà Nội đặt mục tiêu đến 2030, hoàn thành 96,8km; đến 2035, đạt 301km và đến 2045, đầu tư hoàn thiện 200,7km còn lại theo quy hoạch. Hệ thống giao thông công cộng khối lượng lớn này sẽ tạo nền tảng cho đô thị thông minh và phát triển xanh của Thủ đô.

Hiện tuyến đường sắt 3.1 (Nhổn - ga Hà Nội) đã hoàn thành đoạn trên cao dài 8,5km, đang thi công đoạn ngầm, dự kiến kết thúc khoan hầm trong quý I/2026. Tuyến 2.1 (Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo) là dự án quan trọng thứ hai, đã khởi công ngày 9/10/2025, đồng thời điều chỉnh quy hoạch Depot Xuân Đỉnh để phù hợp quy hoạch tổng thể.

Công tác giải phóng mặt bằng đang được khẩn trương triển khai. Song song, MRB đang hoàn thiện thủ tục cho tuyến số 5 (Văn Cao - Ngọc Khánh - Láng - Hòa Lạc), dự kiến khởi công cuối năm 2025. Ngoài ra, các dự án đường sắt đô thị khác theo quy hoạch cũng đang được thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư.

Điều chỉnh quy hoạch tổng thể giao thông ngay trong năm 2026, phát triển đường sắt đô thị gắn với mô hình TOD

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Chủ tịch UBND Thành phố Dương Đức Tuấn cho rằng, để đảm bảo đồng bộ và hiệu quả đầu tư, Hà Nội cần sớm điều chỉnh Quy hoạch tổng thể Giao thông vận tải Thủ đô, trong đó chuẩn hóa hạ tầng kỹ thuật mạng lưới đường sắt đô thị và tận dụng không gian ngầm hướng tới đa mục tiêu.

Trong đó, cần xác định rõ tuyến nào có TOD (phát triển đô thị dọc các đầu mối giao thông lớn), khu vực TOD ở vị trí nào để lập danh mục kêu gọi đầu tư. Công tác giải phóng mặt bằng phải triển khai tổng thể, đồng loạt, vì nếu kiểm soát tốt khâu này, Thành phố sẽ tiết kiệm được rất nhiều chi phí đầu tư.

Đồng thời, ông Tuấn nhấn mạnh yêu cầu đa dạng hóa nguồn vốn và mô hình đầu tư, huy động mạnh mẽ khu vực tư nhân trong khung pháp lý an toàn, minh bạch.

Kết luận phiên họp, Chủ tịch UBND Thành phố Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh, Hà Nội là đô thị đặc biệt, trung tâm chính trị - hành chính quốc gia, đồng thời là hạt nhân của Vùng Thủ đô. Trong tiến trình hiện đại hóa, giao thông công cộng khối lượng lớn, đặc biệt là đường sắt đô thị, có vai trò then chốt trong việc giải quyết căn cơ bài toán ùn tắc, giảm phát thải khí nhà kính, định hình không gian phát triển và nâng cao chất lượng sống của người dân.

Đặc biệt, việc phát triển đường sắt đô thị không chỉ là hạ tầng giao thông, mà là động lực để tái cấu trúc đô thị theo hướng bền vững, gắn với các mô hình phát triển định hướng giao thông công cộng (TOD) và quy hoạch không gian ngầm đa chức năng.

Vì vậy, việc thành lập Ban Chỉ đạo nhằm để tăng cường sự lãnh đạo thống nhất, điều phối đồng bộ và tháo gỡ vướng mắc, giúp Thành phố phát huy tối đa nguồn lực và phối hợp hiệu quả với các Bộ, ngành Trung ương. Mục tiêu là đảm bảo các dự án triển khai đúng tiến độ, đúng mục tiêu và đạt hiệu quả cao. 

Tuy nhiên, Chủ tịch Trần Sỹ Thanh nhìn nhận, tiến độ một số dự án còn chậm, chủ yếu do khó khăn về vốn, công tác giải phóng mặt bằng và phối hợp liên ngành. Vì vậy, cần xây dựng cơ chế điều hành linh hoạt, khoa học, đồng thời hoàn thiện, cập nhật quy hoạch mạng lưới đường sắt ngay trong năm 2026 để đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.

Đồng thời, Chủ tịch Thành phố đề nghị gắn quy hoạch TOD với chỉnh trang đô thị, coi đây là giải pháp quan trọng để gia tăng giá trị đất đai, tạo nguồn thu ngân sách và hình thành các cực phát triển mới. Từ quy hoạch đến thiết kế phải chi tiết, khoa học và có tầm nhìn dài hạn. 

Thành phố cũng sẽ thuê tư vấn trong và ngoài nước hỗ trợ lập quy hoạch, quản lý tài chính và triển khai dự án, với yêu cầu lựa chọn các chuyên gia quốc tế uy tín nhưng hiểu rõ điều kiện Việt Nam, tránh sao chép mô hình thiếu thực tiễn.

Khi hệ thống đường sắt đô thị hoàn thiện, Hà Nội sẽ giảm được áp lực phương tiện cá nhân, mở rộng không gian đô thị thông minh, hình thành các trục phát triển mới kết nối trung tâm với đô thị vệ tinh. Đây là tiền đề để Hà Nội hiện thực hóa cam kết Net zero 2050 và hướng tới đô thị carbon thấp, tương thích với xu hướng toàn cầu về phát triển xanh, theo Chủ tịch Trần Sỹ Thanh./.