Nhấn mạnh việc đầu tư phát triển nhà ở xã hội cho nhân công là giải pháp cấp thiết, nhiều chuyên gia cho rằng Chính phủ cần dành nguồn vốn đầu tư xây dựng cho công ty thuê tại các địa phương tập trung nhiều công nhân lao động, có sẵn quỹ đất đồng thời cần sửa đổi Luật nhà ở, Đất đai, Kinh doanh bất động sản để thu hút đầu tư doanh nghiệp.
Chưa có chính sách riêng cho nhà ở công nhân
Chia sẻ tại tọa đàm “Hạ tầng xã hội khu công nghiệp: Thực hiện và giải pháp” do VCCI tổ chức chiều 3/11, ông Hà Quang Hưng, Phó Cục trưởng Cục quản lý nhà và Thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cho biết từ đợt dịch Covid-19 lần thứ 4 đến nay cho thấy các khu nhà ở cho người lao động tại các khu công nghiệp là những khu vực chịu tác động lớn nhất của đại dịch vụ do tập trung đông lao động, nhất là các tỉnh phía Nam.
Do đó, theo ông Hưng, việc đầu tư phát triển nhà ở xã hội, đặc biệt nhà ở cho công nhân khu công nghiệp, đảm bảo điều kiện vệ sinh môi trường và sức khỏe cho người lao động là giải pháp hết sức cần thiết nhằm phục hồi sản xuất và kinh tế.
Tuy nhiên, ông Hưng cũng lưu ý các cơ chế, chính sách để đầu tư phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân khu công nghiệp vẫn còn nhiều vướng mắc.
“Điển hình là các cơ chế chính sách ưu đãi, thực chất không phải dành cho chủ đầu tư, bởi trong Luật nhà ở và các quy định liên quan, các chính sách ưu đãi về đất đai không được tính vào giá thành đầu tư. Do vậy, chính sách ưu đãi chưa thúc đẩy các chủ đầu tư tham gia thực hiện các công trình này,” ông Hưng lưu ý.
Bên cạnh đó, theo ông Hưng, hiện cũng chưa có cơ chế chính sách riêng về 10 nhóm đối tượng nhận ưu đãi, đó là nhóm công nhân khu công nghiệp.
Cơ chế riêng cho các chủ đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân cũng chưa sát thực tế bởi thực chất rất ít chủ đầu tư được thụ hưởng bởi thường các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trong khu công nghiệp thì không có chức năng ngành nghề đầu tư xây dựng nhà ở nên rất ít doanh nghiệp được hưởng chính sách này.
Dẫn chứng hình ảnh đoàn người “di cư” khỏi các trung tâm kinh tế do ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 trong thời gian qua, ông Nhạc Phan Linh, Phó Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) khẳng định nhà ở cho công nhân tại các khu công nghiệp là vấn đề hết sức cấp thiết.
“Hình ảnh trên đã cho thấy những vấn đề liên quan nơi ở, chưa thể an cư lạc nghiệp nên khi biến cố xảy ra, các vấn đề về an sinh, phúc lợi không đảm bảo thì hệ quả là những hình ảnh đau lòng trên,” ông Linh nhấn mạnh.
PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cũng nêu thực tế theo Quy hoạch sử dụng đất quốc gia, đến năm 2030, diện tích đất khu công nghiệp sẽ có khoảng 205,79 nghìn héc ta, tăng 114,96 nghìn héc ta so với năm 2020.
Tuy nhiên, việc phát triển các khu công nghiệp trong thời gian qua vẫn còn những tồn tại, bất cập, nhất là nhu cầu về nhà ở của người lao động rất lớn và bức xúc.
Đề xuất sửa Luật để thu hút doanh nghiệp đầu tư
Trước thực tế nêu trên, ông Thọ kiến nghị trong thời gian tới, để sử dụng hiệu quả quỹ đất khu công nghiệp, thu hút đầu tư, Chính phủ cần có những chính sách đồng bộ để triển khai, đáp ứng yêu cầu phát triển khu công nghiệp mới. Trong đó, các vấn đề cần được giải quyết như các quy định còn chồng chéo về quy định lựa chọn chủ đầu tư, khoảng cách an toàn với khu dân cư gần khu công nghiệp…
Phó Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn Nhạc Phan Linh cũng đề xuất để đáp ứng nhu cầu về nhà ở cho người lao động trong giai đoạn phục hồi kinh tế sau dịch Covid-19, Chính phủ cần dành nguồn vốn đầu tư xây dựng nhà cho công nhân thuê tại các địa phương tập trung nhiều công nhân lao động, có sẵn quỹ đất.
“Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam hiện cũng đang có đoàn công tác 5 tỉnh phía Nam để làm việc với thường trực tỉnh uỷ các tỉnh đề xuất xây dựng các khu nhà ở cho công nhân. Trước đó, Tổng Liên đoàn đã làm việc với 22 địa phương để triển khai Đề án Đầu tư xây dựng các thiết chế của công đoàn tại các khu công nghiệp, khu chế xuất,” Phó Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn cho biết.
Tuy nhiên, ông Linh cũng cho biết việc triển khai Đề án trên còn gặp nhiều khó khăn do chưa thu hút được doanh nghiệp đầu tư theo Nghị định số 100/2015/NĐ-CP và được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 49/2021/NĐ-CP ngày 1/4/2021.
Trước tình hình trên, ngày 27/10 vừa qua, Tổng Liên đoàn đã có Tờ trình số 46/TTr-TLĐ trình Thủ tướng Chính phủ về kiến nghị thí điểm cho Tổng Liên đoàn làm chủ đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân thuê tại các thiết chế công đoàn ở các khu công nghiệp, khu chế xuất một số giải pháp về nhà ở cho công nhân.
Theo đó, về lâu dài, Tổng liên đoàn đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Nhà ở. Trong đó, tách riêng nội dung nhà ở cho người lao động làm việc trong và ngoài khu công nghiệp với tư cách là một đối tượng được tiếp cận nhà ở xã hội thành một Chương quy định về nhà ở cho công nhân; Tổng Liên đoàn được giao là chủ đầu tư dự án nhà ở công nhân từ nguồn vốn ngân sách nhà nước, vốn tài chính công đoàn.
Ngoài ra, Tổng Liên đoàn cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai. Cụ thể, bổ sung Tổng Liên đoàn là đối tượng được giao đất xây dựng nhà ở công nhân, theo đó sửa đổi, bổ sung Điều 54, Điều 55 của Luật Đất đai 2013.
Ông Linh cho biết trong thời gian chờ sửa đổi, bổ sung các quy định trên, Tổng Liên đoàn kiến nghị Thủ tướng Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết thí điểm đầu tư xây dựng 5 - 10 khu nhà ở cho công nhân thuê tạo ra 500.000m2 đến 1.000.000m2 sàn nhà ở đáp ứng cho khoảng 50.000 - 100.000 công nhân được thuê tại các địa phương đã được bố trí đất với chính sách đặc thù.
Về phía Bộ Xây dựng, đại diện Cục quản lý nhà và Thị trường Bất động sản cho biết để đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội cho công nhân, vừa qua, Bộ Xây dựng đã đề xuất gói tín dụng hỗ trợ thực hiện chính sách nhà ở xã hội trong Chương trình phục hồi kinh tế bền vững đến năm 2023 với gói tín dụng 65.000 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng cũng đề xuất các giải pháp và cơ chế, chính sách để “mở đường” cho nhà ở công nhân như về quy hoạch, quỹ đất; đề xuất ủy ban nhân dân cấp tỉnh phải bố trí đất làm nhà lưu trú cho công nhân khu công nghiệp thuê có hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội thiết yếu phục vụ khu nhà ở công nhân.
Về cơ chế ưu đãi cho chủ đầu tư, theo Bộ Xây dựng, chủ đầu tư các dự án trong Chương trình được hưởng ưu đãi của chủ đầu tư các dự án nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân khu công nghiệp theo quy định của Luật Nhà ở năm 2014, Nghị định số 100/2015/NĐ-CP, Nghị định số 49/2021/NĐ-CP và các pháp luật khác liên quan.
Cùng với đó, chủ đầu tư thực hiện giải phóng mặt bằng (nếu có) và được khấu trừ chi phí này khi nộp tiền sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai./.
