Thích
Nghị quyết số 254 về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai, có hiệu lực từ năm 2026 quy định rõ các trường hợp không được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất. Nội dung này nhằm thống nhất cách áp dụng pháp luật, hạn chế khiếu kiện và bảo đảm kỷ cương trong quản lý, sử dụng đất đai.
Theo khoản 10 Điều 3 Nghị quyết 254, có 4 nhóm trường hợp không được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi.
Thứ nhất, các trường hợp không được bồi thường về đất nhưng được bồi thường chi phí đầu tư vào đất còn lại, áp dụng khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh hoặc phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, theo khoản 1 Điều 107 Luật Đất đai.
Từ năm 2026, một số trường hợp không được bồi thường về đất khi bị thu hồi đất. Ảnh minh họa
Theo đó, nhóm này bao gồm: đất được Nhà nước giao không thu tiền sử dụng đất (trừ đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân được bồi thường theo Điều 96 Luật Đất đai); đất giao cho tổ chức có thu tiền sử dụng đất nhưng được miễn tiền sử dụng đất; đất thuê trả tiền thuê đất hằng năm hoặc thuê trả tiền một lần nhưng được miễn tiền thuê đất (trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 99); đất thuộc quỹ đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích công ích do UBND cấp xã cho thuê; đất nhận khoán để sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản, làm muối; và diện tích đất nông nghiệp được giao vượt hạn mức theo Điều 176 Luật Đất đai.
Thứ hai, đất do cơ quan, tổ chức của Nhà nước quản lý theo Điều 217 Luật Đất đai. Nhóm này bao gồm đất sử dụng vào mục đích công cộng; đất sông, ngòi, kênh, rạch, suối, ao, hồ, đầm, phá; đất nghĩa trang, nhà tang lễ, cơ sở hỏa táng, cơ sở lưu giữ tro cốt; đất có mặt nước chuyên dùng; đất rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, rừng sản xuất; đất do Nhà nước thu hồi và giao cho tổ chức phát triển quỹ đất hoặc UBND cấp xã quản lý theo các quy định của Luật Đất đai; đất giao lại hoặc chuyển quyền sử dụng đất của tổ chức nước ngoài có chức năng ngoại giao khi không còn nhu cầu sử dụng; đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích công ích của xã, phường, thị trấn; và đất chưa sử dụng.
Thứ ba, các trường hợp thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai, theo Điều 81 Luật Đất đai. Cụ thể, đất sử dụng không đúng mục đích đã được giao, cho thuê hoặc công nhận quyền sử dụng đất và đã bị xử phạt vi phạm hành chính nhưng vẫn tiếp tục vi phạm; đất bị hủy hoại và đã bị xử phạt nhưng không khắc phục; đất được giao, cho thuê không đúng đối tượng hoặc không đúng thẩm quyền; đất nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho không đúng quy định pháp luật; đất được Nhà nước giao quản lý nhưng để xảy ra lấn chiếm; người sử dụng đất không thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước.
Ngoài ra, đất nông nghiệp không được sử dụng liên tục trong thời gian luật định (12 tháng đối với đất trồng cây hằng năm, đất nuôi trồng thủy sản; 18 tháng đối với đất trồng cây lâu năm; 24 tháng đối với đất trồng rừng) và đã bị xử phạt vi phạm hành chính nhưng vẫn không đưa đất vào sử dụng cũng thuộc diện bị thu hồi không bồi thường. Đối với đất thực hiện dự án đầu tư chậm tiến độ, chủ đầu tư được gia hạn sử dụng đất không quá 24 tháng và phải nộp khoản tiền tương ứng trong thời gian gia hạn; hết thời hạn gia hạn mà vẫn không đưa đất vào sử dụng thì Nhà nước thu hồi đất không bồi thường về đất, tài sản gắn liền với đất và chi phí đầu tư vào đất còn lại.
Thứ tư, các trường hợp thu hồi đất theo khoản 1 và khoản 2 Điều 82 Luật Đất đai, bao gồm thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo quy định pháp luật, tự nguyện trả lại đất, đất có nguy cơ đe dọa tính mạng con người hoặc không còn khả năng tiếp tục sử dụng.
Nghị quyết 254 được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý rõ ràng hơn trong công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, qua đó nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về đất đai và hạn chế phát sinh tranh chấp trong quá trình tổ chức thực hiện Luật Đất đai từ năm 2026.
