Thích
Theo Quyết định 1579/QĐ-TTg ngày 22/9/2021 về quy hoạch tổng thể hệ thống cảng biển Việt Nam, cảng biển Trần Đề được xác định là cảng nước sâu tiềm năng hạng đặc biệt, cửa ngõ xuất nhập khẩu cho Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Quy hoạch tỉnh Sóc Trăng cũ (nay thuộc TP. Cần Thơ) giai đoạn 2021-2030 theo Quyết định 995/QĐ-TTg năm 2023 cũng đặt mục tiêu phát triển Trần Đề thành trung tâm kinh tế biển đa ngành, với khu kinh tế ven biển quy mô khoảng 40.000ha, trải dài Trần Đề - Cù Lao Dung - Vĩnh Châu.
Theo định hướng, khu kinh tế này sẽ bao gồm khu cảng biển nước sâu gần 5.750ha, các khu công nghiệp - chế biến khoảng 10.000ha, khu logistics 4.000ha và khu đô thị - dịch vụ khoảng 20.000ha. Khi hoàn thiện, cảng Trần Đề dự kiến tiếp nhận tàu 100.000DWT, công suất 80-100 triệu tấn/năm (8-10 triệu TEU), giải quyết điểm nghẽn logistics và mở đường để hàng hóa ĐBSCL đi thẳng ra quốc tế.
Phối cảnh cảng Trần Đề
Các chuyên gia nhận định vị trí cửa sông Hậu mang lại lợi thế chiến lược để Trần Đề trở thành trung tâm logistics, xuất nhập khẩu và dịch vụ hậu cần thủy sản của toàn vùng. Khi hai tuyến cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng và Cần Thơ - Cà Mau hoàn thành, Trần Đề có thể đóng vai trò “cửa biển thứ hai” của miền Tây, giảm tải cho cảng Cát Lái và Cái Mép - Thị Vải.
Tuy nhiên, đây vẫn là hành trình dài hơi. Hệ thống hạ tầng logistics – từ đường cao tốc đến kho bãi nội vùng - chưa đồng bộ. Các kết nối quan trọng giữa cảng – khu công nghiệp – khu hậu cần vẫn đang trong quá trình hình thành. Nhiều chuyên gia cũng nhấn mạnh, nếu muốn trở thành trung tâm logistics vùng, Trần Đề phải đảm bảo đồng bộ hạ tầng ba cấp: cảng nước sâu - cao tốc - hệ thống kho bãi.
Bên cạnh đó, Trần Đề hiện chưa có cơ chế ưu đãi vượt trội so với các khu kinh tế như Chu Lai, Dung Quất, Vân Phong. Do đó, các đề xuất hướng tới xây dựng gói ưu đãi đặc thù về thuế, đất đai, hoàn vốn hạ tầng, đồng thời triển khai mô hình “một cửa” điện tử để rút ngắn thủ tục. Yếu tố nhân lực cũng là thách thức, khi địa phương chưa có nguồn lao động đủ trình độ kỹ thuật cho logistics, cảng biển và năng lượng. Chính quyền được khuyến nghị phối hợp doanh nghiệp - đại học để hình thành trung tâm đào tạo nhân lực ven biển.
Tại Hội thảo “Phát triển Khu kinh tế ven biển Trần Đề và vấn đề đặt ra với nguồn nhân lực” mới đây, các chuyên gia kiến nghị sớm thành lập Khu kinh tế ven biển Trần Đề theo quyết định của Thủ tướng, có ban quản lý độc lập, được trao quyền phê duyệt dự án và ký kết hợp tác công - tư. Mô hình PPP sẽ giúp Nhà nước lo quỹ đất - hạ tầng kỹ thuật - pháp lý, trong khi doanh nghiệp đảm nhiệm vốn, công nghệ và quản trị. Cùng với đó là chiến lược xúc tiến đầu tư quy mô vùng, xây dựng thương hiệu và tiếp cận các tập đoàn lớn.
Đại diện nhóm nghiên cứu, bà Trần Thị Lan Phương cho biết, Trần Đề được quy hoạch nhằm khắc phục “nút thắt” logistics của ĐBSCL, nơi hiện 80% hàng xuất khẩu phải vận chuyển bằng đường bộ lên cụm cảng TP. HCM - Cái Mép, làm chi phí tăng 7-10 USD/tấn. “Trần Đề chỉ có thể thành công nếu được xem là đầu mối logistics của cả vùng, chứ không phải khu kinh tế đơn lẻ”, bà nhấn mạnh.
Với tầm nhìn dài hạn, Trần Đề sở hữu cơ hội lớn để trở thành trung tâm kinh tế biển mới của Việt Nam. Nhưng chìa khóa quyết định vẫn nằm ở thể chế, hạ tầng đồng bộ và tầm nhìn liên kết vùng.
