Nói mà không làm thì gọi là “nói suông”. Trong ngôn ngữ dân gian có rất nhiều cách nói, cách gọi để có thể so sánh gần gũi với “nói suông” như: "Lời nói gió bay", "Nói dối như Cuội", "Nói phét như trạng", "Nói mà không giữ lời", "Lời nói không đi đôi với việc làm"…
Tất cả những cụm từ trên, tùy thuộc vào từng trạng huống cụ thể mà có cách hiểu khác nhau. Khi thì là một phát ngôn vui vẻ, mang tính hài hước, làm cho cuộc sống thoải mái và phóng khoáng, bớt đi những mệt mỏi, cực nhọc. Khi thì là một phê phán nhẹ nhàng. Nhưng nhiều khi là lời nghiêm khắc cảnh báo, là để tỏ thái độ oán trách và ở chừng mực nào đó, thì trở thành vấn đề đạo đức xã hội.
Trong cuộc sống hàng ngày, những câu chuyện về nói suông thường được nhắc đi nhắc lại. Không biết các nước văn minh ở Âu - Mỹ có phổ biến chuyện nói suông không, nhưng ở ta thì nói suông là chuyện thường ngày…
Tôi có vài người bạn khá thân, thường lấy chuyện nói Trạng, nói Cuội, nói như hươu như vượn làm vui. Và cao hơn "nói suông" chính là chuyện "hứa suông". Bạn tôi có thể hứa bất cứ việc gì khi ai đó nhờ vả nhưng là hứa khơi khơi cho xong chuyện, chả mấy khi làm. Một bạn khác thì người ta chưa nhờ đã xưng xưng hứa sẽ giúp việc này, việc nọ. Nhưng cũng chỉ là "hứa suông", hứa vậy rồi quên, không bao giờ nhắc lại chuyện đã hứa nữa. Cũng có người thì hứa rất nghiêm trang, giọng như dao chém đá. Nhưng rồi cũng chẳng làm gì ngoài việc lần sau nhắc lại đúng cái lời hứa đã hứa…
Bạn bè chơi với nhau lâu ngày, hiểu chân tơ kẽ tóc về nhau, nên chả buồn so đo trách móc hay giận dỗi gì nữa. Đôi khi trong một cuộc nhậu, nếu mấy người bạn kia không hứa một cái gì đấy có khi lại thấy như thiêu thiếu một cái gì đó. Lời hứa của các vị ấy dù chỉ là Cuội, là Trạng, là "hươu vượn", nhưng do biết quá đi rồi nên chí ít nó cũng chỉ như một trò vui vui. Biết rõ rồi, không để tâm tin tưởng, thì những lời hứa kiểu này là vô thưởng vô phạt, không làm hại ai... Ấy là chuyện bạn bè văn nghệ với nhau.
Thế nhưng cái sự nói Cuội, nói trạng, nói mà không làm, cái chuyện "hứa suông" này giờ đây lại đã lan sang đến cả mọi việc hệ trọng của đời sống, của luật pháp, tới cả chuyện sống chết của con người và đang trở thành một căn bệnh trầm kha của xã hội.
Lấy ví dụ từ một chuyện nhỏ tranh chấp nhau về tài sản giữa các công dân với nhau. Người bị hại tuân thủ pháp luật gửi đơn khiếu kiện. Cơ quan phường, xã hứa giải quyết… Nhưng rồi mãi cứ dây dưa kéo dài, đơn từ cứ khiếu kiện, cơ quan chức năng cứ hứa, ngày này qua ngày khác, tháng này qua tháng khác, năm này qua năm khác. Người kiện cứ kiện, người vi phạm cứ vi phạm, chính quyền hứa cứ hứa. Cho tới khi người bị hại không thể chịu đựng thêm được nữa, xung đột xẩy ra và hậu quả có khi là... án mạng…
Hay như việc đền bù giải tỏa đất cho dân chẳng hạn. Dân mất ruộng mất đất kêu thấu trời hết cửa này đến cửa khác. Đến đâu cũng nhận được được lời hứa của chính quyền: “Bà con cứ yên tâm, mọi chuyện sẽ giải quyết dứt điểm”.
Rồi ngày tháng qua đi, dân khiếu kiện cứ khiếu kiện, cơ quan chức năng cứ hứa, cuối cùng dân mỏi cổ chờ. Cả một thôn, có khi cả một làng sống trong nỗi chờ đợi vật vã, khổ cực mà lời hứa vẫn như gió bay tận đẩu tận đâu?...Hư!
Chuyện hứa hão gần đây làm cho cả xã hội nhức nhối, đó là việc cải cách giáo dục. Hết năm này sang năm khác, chuyện cải cách vẫn dậm chân tại chỗ, không những thế còn tiềm ẩn nguy cơ và hiểm họa cho thế hệ tương lai.
Mọi người đều biết đây là vấn đề vô cùng bức xúc, vấn đề cốt tử trong việc giáo dục con người nhưng những lời hứa về cải cách vẫn chỉ là lời hứa. Sự xuống cấp về đạo đức và văn hóa trong các trường học trở thành nỗi lo thường trực trên gương mặt từng bậc phụ huynh học sinh mỗi khi con em cắp sách tới trường…
Chuyện nói suông, hứa suông ngày nay dường như đã lan tràn trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội. Đụng chạm đến vấn đề gì bức xúc cũng có ngay lời hứa. Cơ man những lời hứa được đưa ra, nhưng cũng là cơ man lời hứa xong rồi để đấy. Sự xuống cấp về đạo đức, về văn hóa thì ngày càng sa sút, nhức nhối thêm...
Hứa suông đã trở thành một thủ pháp trong xử thế, thành một thủ đoạn bất biến để ứng phó. Hứa ngay để làm đẹp lòng, yên lòng nhau khi có xung đột. Hứa ngay để giải tỏa bức xúc, hứa ngay để tránh rối ren... Và hứa xong thì mọi chuyện lại dần đi vào im lặng, quên lãng. Hứa suông như đã thành là một phương châm hành xử khôn ngoan hàng đầu thời nay vậy.
Buồn quá đi thôi!
