Thích
Không ít doanh nghiệp Việt vẫn "báo cáo cho có"
Các Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam hiện đã bắt đầu triển khai chấm điểm và xếp hạng mức độ thực hành ESG của doanh nghiệp niêm yết, nhằm thúc đẩy họ tự giác nâng cao năng lực quản trị và tính minh bạch. Đây được coi là bước chuyển quan trọng, đặt nền móng cho thị trường vốn xanh của Việt Nam.
Tín hiệu từ khối doanh nghiệp cũng khá tích cực. Báo cáo khảo sát tiến trình thực hành ESG năm 2025 do PwC Việt Nam công bố ngày 23/9/2025 cho thấy, có 89% doanh nghiệp thông tin họ đã thiết lập hoặc đang có kế hoạch thiết lập các cam kết ESG trong vòng 2 - 4 năm tới, tăng so với mức 80% ghi nhận vào năm 2022.
Tuy nhiên, mức độ cam kết của các doanh nghiệp rất khác nhau. Cụ thể, 54% doanh nghiệp đã thực hiện; trong khi 13% đang trong giai đoạn lập kế hoạch nhưng chưa triển khai. Ngoài ra, 22% doanh nghiệp đang ở giai đoạn khởi đầu, và 11% vẫn chưa bắt đầu bất kỳ hành động nào. Đặc biệt, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) thể hiện tỷ lệ thực hiện cao, đạt 71%. Nhưng nhiều đơn vị vẫn "đứng ngoài cuộc", theo PwC.
Ông Nguyễn Văn Hoàng, Giám đốc Kiểm toán và Tư vấn, công ty Kiểm toán SS Global.
Chia sẻ tại một Talkshow gần đây, ông Nguyễn Văn Hoàng, Giám đốc Kiểm toán và Tư vấn, công ty Kiểm toán SS Global cho biết, phát triển bền vững hiện chưa trở thành một phần trong chiến lược dài hạn của nhiều doanh nghiệp. Ông dẫn chứng, khảo sát của đơn vị này với khoảng 500 doanh nghiệp niêm yết lớn trên thị trường chứng khoán Việt Nam cho thấy, chỉ 15% thể hiện nhận thức rõ ràng về tác động của biến đổi khí hậu, 5% công bố đầy đủ dữ liệu đo lường phát thải, khoảng 7% công bố nhưng chưa đầy đủ, còn lại gần 90% thậm chí chưa công bố.
Về công bố kết quả các mục tiêu định lượng trong phát triển bền vững, tỷ lệ minh bạch cũng rất thấp. Trong tổng số 500 doanh nghiệp khảo sát, chỉ 3% công bố đầy đủ, 2% công bố nhưng thiếu thông tin, và phần lớn còn lại chưa công bố.
Tương tự, thông tin về chiến lược, chính sách hay các hành động giảm thiểu phát thải khí nhà kính cũng rất hạn chế. Chỉ 4% doanh nghiệp đưa ra cam kết và chiến lược hành động rõ ràng; 18% có công bố nhưng ở mức sơ sài, mang tính hình thức để đáp ứng yêu cầu báo cáo thường niên; còn lại là không công bố.
"Thực trạng đó cho thấy, báo cáo phát triển bền vững tại Việt Nam vẫn mang tính báo cáo cho có, vì tính thực hành đang hạn chế", ông Hoàng cho hay.
Chuẩn hóa theo chuẩn quốc tế - nền tảng cho hội nhập ESG
Theo ông Nguyễn Mạnh Hiền, Tổng Giám đốc Công ty Kiểm toán SS Global, thách thức lớn nhất hiện nay của doanh nghiệp Việt Nam là sự chồng chéo giữa các khung báo cáo ESG quốc tế.
"Hiện doanh nghiệp có thể chọn các khung như SASB, TCFD, GRI hoặc khung riêng của châu Âu, khiến việc so sánh, kiểm toán và đảm bảo tính thống nhất trở nên phức tạp", ông Hiền phân tích.
Để giải quyết vấn đề này, Ủy ban Chuẩn mực Báo cáo Quốc tế (IASB) đã thành lập Ủy ban Chuẩn mực Báo cáo Bền vững Quốc tế (ISSB) và ban hành hai bộ chuẩn IFRS S1 và IFRS S2. Trong đó, IFRS S1 quy định yêu cầu chung về công bố thông tin tài chính liên quan đến bền vững, còn IFRS S2 tập trung vào thông tin khí hậu và tích hợp nội dung của SASB và TCFD, nhằm tạo sự thống nhất toàn cầu.
Theo Tổng Giám đốc Kiểm toán SS Global, nhiều quốc gia đã và đang nội luật hóa hai bộ chuẩn này, và Việt Nam cũng đang hướng đến lộ trình tương tự. Khi Bộ Tài chính và Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước tích hợp IFRS S1 và IFRS S2 vào Thông tư 96, hệ thống báo cáo ESG của Việt Nam sẽ được chuẩn hóa, minh bạch và có khả năng so sánh quốc tế, giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận nguồn vốn xanh và nâng cao uy tín trên thị trường toàn cầu.
Ông Nguyễn Mạnh Hiền, Tổng Giám đốc Công ty Kiểm toán SS GlobalVề quy trình lập báo cáo phát triển bền vững, ông Nguyễn Văn Hoàng cho biết, theo quy định hiện hành, doanh nghiệp phải công bố báo cáo phát triển bền vững trong vòng 20 ngày kể từ ngày công bố báo cáo tài chính, nhưng không quá 110 ngày kể từ ngày kết thúc năm tài chính.
Ông Hoàng cho biết đơn vị ông thường sử dụng khái niệm "90 ngày biến dữ liệu thành báo cáo", nghĩa là toàn bộ dữ liệu vận hành trong năm của doanh nghiệp cần được tổng hợp, xử lý và chuyển hóa một cách có hệ thống để hình thành báo cáo phát triển bền vững hoàn chỉnh.
Theo ông, quy trình này gồm năm giai đoạn chính.
Thứ nhất, doanh nghiệp phải xác định mục tiêu phát triển bền vững, bảo đảm phù hợp với chiến lược phát triển và gắn với ba trụ cột E - S - G. Khi mục tiêu đã rõ ràng, doanh nghiệp mới có thể rà soát hệ thống dữ liệu hiện có và đánh giá khoảng trống.
Thứ hai, từ mục tiêu, doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống chỉ tiêu và phương pháp đo lường cụ thể. Hiện nhiều doanh nghiệp mới chỉ mô tả chung chung, chưa có bộ chỉ số định lượng, dẫn tới báo cáo thiếu chiều sâu.
Thứ ba, doanh nghiệp tiến hành thu thập dữ liệu và đo lường, tổng hợp các thông tin cần thiết theo bố cục báo cáo, xác định nguồn dữ liệu và hoàn thiện nội dung. Đây là bước chiếm nhiều thời gian nhất vì đòi hỏi minh chứng rõ ràng và khả năng truy xuất.
Thứ tư, báo cáo hoàn thiện cần được đưa đi đánh giá độc lập. Đây là điểm yếu phổ biến tại Việt Nam, khi rất ít doanh nghiệp có sự kiểm chứng từ các tổ chức hoặc chuyên gia có đủ năng lực cung cấp dịch vụ bảo đảm thông tin ESG, dẫn tới chất lượng báo cáo không cao.
Sau bước đánh giá, doanh nghiệp bước vào giai đoạn cuối cùng: Đào tạo và truyền thông. Việc truyền thông không chỉ thực hiện bên ngoài để công bố hình ảnh doanh nghiệp bền vững, mà còn cần được triển khai trong nội bộ, nhằm xây dựng nhận thức thống nhất và tạo nền tảng văn hóa ESG trong toàn tổ chức.
Tại Thông báo số 611 ngày 11/11 về kết luận của Thủ tướng Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia triển khai Nghị quyết số 68, tại phiên họp lần thứ hai của Ban Chỉ đạo, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Ngân hàng Nhà nước Việt Nam khẩn trương trình Chính phủ Nghị định hướng dẫn chính sách hỗ trợ lãi suất 2% cho doanh nghiệp vay vốn triển khai dự án xanh, dự án tuần hoàn, áp dụng khung tiêu chuẩn môi trường - xã hội - quản trị (ESG).
Theo đó, trong tháng 11, Bộ Tài chính phải trình Nghị định hướng dẫn chính sách hỗ trợ lãi suất 2%/năm thông qua các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách cho doanh nghiệp vay vốn thực hiện dự án xanh, tuần hoàn, áp dụng khung ESG; Nghị định về cơ chế thử nghiệm phát triển kinh tế tuần hoàn...
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phải trình trong tháng 11/2025 Nghị định hướng dẫn chính sách hỗ trợ lãi suất 2% thông qua hệ thống ngân hàng thương mại để hỗ trợ doanh nghiệp triển khai dự án xanh, tuần hoàn.
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, thời gian tới sẽ sửa đổi, bổ sung Thông tư 96/2020/TT-BTC hướng dẫn công bố thông tin trên thị trường chứng khoán, bổ sung các quy định về báo cáo phát triển bền vững của doanh nghiệp niêm yết và công ty đại chúng, nhằm đảm bảo thông tin công bố sát hơn với các tiêu chí ESG và thông lệ quốc tế. Cơ quan này cũng đã ban hành Sổ tay công bố thông tin trái phiếu xanh, hướng dẫn doanh nghiệp trong việc báo cáo trước và sau phát hành, giúp họ tiếp cận nguồn vốn xanh và bền vững từ cả trong và ngoài nước.
