Bệnh Gút - gọi theo âm Việt hóa từ Goutte của tiếng Pháp, hoặc Gout của tiếng Anh. Trong Y học cổ truyền gọi là “bệnh thống phong”.
Bệnh Gút là một loại viêm khớp rất điển hình với các triệu chứng sưng, nóng, đỏ đau - đau dữ dội. Đầu tiên thường bắt đầu là khớp ngón chân cái, rồi đến các khớp mắt cá chân, bàn chân, đầu gối, khuỷu tay, khớp nhỏ bàn tay… Mới đầu là viêm đau dữ dội, lâu ngày sẽ dẫn đến cứng khớp, nổi các u cục (tophi) ở phần mềm.
Các khớp bị viêm là do muối của acid uric (urat) lắng đọng bên trong. Acid uric (C5H4N403) là một acid hữu cơ, sản phẩm thoái biến của quá trình chuyển hóa thức ăn trong cơ thể. Nó rất dễ kết hợp với một gốc kiềm nào đó (ví dụ như amoni) để tạo thành một dạng muối kết tinh. Mà tinh thể urat vốn kết tinh với các hình khối rất sắc cạnh nên gây tổn thương đau đớn dữ dội trong khớp khi con người ta vận động…
Như vậy có thể nói, bệnh Gút là một loại bệnh do rối loạn chuyển hóa sinh ra. Đi xét nghiệm máu chỉ số acid uric tăng cao là một liên hệ trực tiếp với tình trạng viêm khớp do urat lắng đọng. Nhưng vẫn chưa đủ để kết luận có phải Gút hay không, mà chẩn đoán quyết định phải là lấy dịch ở trong ổ khớp viêm ra rồi soi tìm tinh thể urat trên kính hiển vi. Tại sao lại phải làm thế? Là bởi thực tế lại có khá nhiều người mặc dù nồng độ acid uric trong máu cao vọt nhưng họ vẫn không bị Gút bao giờ!
Là bởi acid uric vốn sinh ra từ việc thoái biến nhân purin của chu trình chuyển hóa trong cơ thể. Purin một chất hữu cơ vốn có nhiều trong thịt cá, đặc biệt là trong nội tạng động vật như tim gan lòng phổi…Thông thường, từ purin bị biến thành acid uric rồi được cơ thể thải trừ qua thận theo nước tiểu. Thế nhưng do trục trặc ở đâu đó, dạng muối urat hình thành và lắng đọng ở khớp: gây bệnh Gút. Và nó còn có thể lắng đọng ở thận: gây sỏi thận. Nhưng với những người đã có tiền sử cơn Gút cấp, thì chỉ số acid uric cao trong máu lại là một chỉ dấu quyết định cho việc chỉ định dùng thuốc của bác sĩ.
Tại sao chu trình sinh hóa của cơ thể con người, vốn là một hệ thống cực kỳ tinh vi với hàng trăm phản ứng sinh hóa, đang hoạt động trơn tru nhịp nhàng hài hòa lại sinh ra trục trặc? Điều này các nhà khoa học đã nghiên cứu và phát hiện ra có yếu tố gen ở đây: người bị Gút có tới 3 gen bị sai lạc. Nam giới bị mắc căn bệnh này là chủ yếu. Nhưng những phụ nữ khí chất nam tính mạnh cũng có tỷ lệ mắc cao. Và nữa, người hay uống rượu, nghiện rượu cũng là một đối tượng có nguy cơ cao hơn hẳn những thành phần khác. Viết đến đây tôi bỗng giật mình, cái món khoái khẩu rượu nhắm với lòng lợn, gan tim, cật dạ dày giòn tan nóng hổi của cánh đàn ông có nhẽ phải bỏ sao? Bởi cái căn bệnh Gút quái ác kia rình rập!
Bệnh Gút có chữa khỏi hẳn được không?
Rất tiếc là phải nói ngay, bệnh Gút cũng như các căn bệnh liên quan đến chu trình chuyển hóa của cơ thể một khi đã mắc phải là hầu như không thể khỏi hẳn được nữa. Người ta chỉ có thể làm cho bệnh nhân bớt đau đớn, giảm các triệu chứng, nâng cao chất lượng sống và chế giảm hậu quả của bệnh gây ra. Bởi trong bệnh Gút, nếu chúng ta không điều trị thì hậu quả nhìn thấy ngay trước mắt sẽ là, gần như tàn phế bởi cực kỳ đau đớn khi cử động và cứng khớp. Lâu ngày sẽ gây suy gan, suy thận, phù nề… chứ chưa kể cái vụ tinh thể urat lắng đọng ở dưới da gây các u cục (tophi) trông rất mất thẩm mỹ. Ai không may bị đành phải chấp nhận và chung sống với nó thôi.
Vậy y học hiện nay có những thuốc gì điều trị bệnh Gút?
Đầu tiên phải kể đến Colchicine, đây là thuốc làm giảm nồng độ acid uric trong máu và tiêu tan các tinh thể urat trong khớp khá nhanh. Nó hầu như là thuốc hàng đầu để dùng cho các bệnh nhân trong cơn Gút cấp. Liều tấn công thường từ 4mg đến 6mg trong 24 giờ đầu tiên.
Các thuốc giảm đau kháng viêm nhóm Non steroid như Indomethacine cũng được dùng điều trị có hiệu quả. Tuy nhiên nhóm thuốc này có tác dụng phụ khá nguy hiểm là có thể gây chảy máu dạ dày nên cần thận trọng khi dùng.
Nhóm thuốc kháng viêm dòng corticoid cũng được các bác sĩ kê dùng cho bệnh nhân Gút nhiều, ở cả dạng tiêm và dạng viên: Betamethasone và biệt dược Medrol với hoạt chất chính Metylprednisolon là một điển hình hay được sử dụng.
Nhưng nói đến thuốc chữa bệnh Gút mà không kể đến Allopurinol là một sai lầm lớn, bởi thuốc này không những có công dụng điều trị những cơn Gút cấp mà về lâu dài còn có thể dự phòng: Allopurinol có tác dụng làm cho cơ thể giảm sản xuất ra acid uric!
Gần đây xu thế trong y khoa điều trị bệnh Gút hay kết hợp với thuốc đông y. Nhân đó có khá nhiều sản phẩm thực phẩm chức năng quảng cáo về những tác dụng thần kỳ với căn bệnh nan y này. Tôi chỉ xin nhắc lại một định nghĩa kinh điển: “Thực phẩm chức năng không phải là thuốc và nó không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh”! Ai bị bệnh hãy chú ý! Tuy nhiên qua khảo sát thấy có một số dược liệu có tác dụng phối hợp khá tốt với thuốc tân dược trong liệu trình trị bệnh như:
Nước ép quả anh đào, giấm hoa quả sản xuất từ trái táo, cỏ linh lăng, cây móc quỷ, hạt và lá cần tây tươi, quả sung tươi hoặc sấy khô, củ nghệ, vỏ quế… Đặc biệt giới thiệu các bạn hai loại dược liệu/ thức ăn dễ trồng, dễ kiếm ở nước ta là cây bồ công anh và cây mã đề. Ngay như các bạn ở thành phố cũng hoàn toàn có thể trồng được trên sân thượng hoặc ban công nhà mà không phải tốn công sức gì nhiều lắm cũng có sản phẩm dùng. Các bạn có thể dùng như một loại rau tươi hàng ngày hoặc ép nước uống như một loại sinh tố cũng tốt. Cả hai loại dược liệu này theo đông y đều có tác dụng thanh nhiệt giải độc. Còn theo khoa học y học nghiên cứu thực hành thấy đều có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh Gút rất tốt, bởi trong thành phần của nó có nhiều hợp chất sinh học có tác dụng bảo vệ tăng cường chức năng gan, lợi mật, lợi tiểu dẫn đến tăng cường đào thải acid uric. Xin tiết lộ một tin nữa là từ khá lâu, Nhật Bản đã đặt trồng và nhập trực tiếp từ ta hai loại rau/ dược liệu tươi rất quý này.
Nhưng nói đến điều trị bệnh Gút mà không nói đến chế độ ăn uống nghỉ ngơi thì là một sai lầm lớn: Bởi chúng ta đã biết acid uric là sản phẩm thoái biến của purin. Mà purin có nhiều trong hải sản, nội tạng động vật… một chế độ ăn tiết giảm những sản phẩm trên là điều cần thiết. Bởi kinh nghiệm y khoa đã cho thấy, khá nhiều bệnh nhân Gút được bắt đầu bằng một bữa nhậu ê hề các món khoái khẩu nói trên! Hạn chế rượu bia. Kiểm soát tăng cân, không để béo phì. Uống nhiều nước, ngày từ 2- 3 lít để tăng cường thải acid uric…Và đặc biệt trong mùa nắng nóng hiện nay, mọi người cần tránh tác động đột ngột đến cơ thể: từ ngoài môi trường nắng vào ngay phòng quá lạnh, tắm nước lạnh ngay khi đi nóng về… Những tác động nóng lạnh đột ngột như vậy rất dễ gây ra những rối loạn của hệ chuyển hóa cơ thể chúng ta, gây nên căn bệnh Gút quái ác.
Bệnh Gút là một căn bệnh mãn tính rất khó chịu. Thế nhưng nếu chúng ta hiểu rõ về nó và nắm được các loại thuốc điều trị cho mình thì, cùng với sự điều chỉnh thích ứng của lối sống, chúng ta hoàn toàn có thể chung sống hòa bình với bệnh tật, vẫn vui vẻ yêu đời không bị đau đớn giày vò.
