Vẫn "tắc" khâu cấp chứng chỉ hành nghề
Luật Kinh doanh bất động sản 2023, Nghị định 96/2024/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Kinh doanh bất động sản và Thông tư 04/2024/TT-BXD hướng dẫn về chương trình khung đào tạo, bồi dưỡng kiến thức hành nghề môi giới bất động sản, điều hành sàn giao dịch bất động sản đã cùng có hiệu lực từ 1/8/2024. Song đến nay, hàng chục nghìn môi giới bất động sản trên cả nước vẫn "mắc kẹt" vì chưa thể được cấp chứng chỉ hành nghề theo quy định mới. Nhiều đơn vị chức năng đã tổ chức các lớp đào tạo, nhưng việc cấp chứng chỉ vẫn "tắc" khiến những người đủ điều kiện hành nghề gặp khó khăn.
Chị Nguyễn Thị Hạnh, một môi giới bất động sản tại Thạch Thất (Hà Nội) chia sẻ đã hoàn thành khóa đào tạo theo đúng khung chương trình từ 3 tháng trước nhưng vẫn chưa được thông báo lịch thi sát hạch. Nhiều khách hàng yêu cầu phải có chứng chỉ mới ký hợp đồng, giờ học xong nhưng vẫn không được công nhận để hành nghề hợp pháp.
Tương tự, anh Lê Minh Hoàng, môi giới bất động sản tại Hưng Yên cũng rơi vào cảnh tiến thoái lưỡng nan do rào cản về chứng chỉ hành nghề.
"Với tôi, đây là nghề mưu sinh, nhưng để hành nghề hợp pháp thì bắt buộc phải có chứng chỉ. Không có chứng chỉ thì không được làm, mà làm 'chui' thì lại lo bị xử phạt. Trong khi đó, các kỳ thi sát hạch được tổ chức lại rất ít nên dù đã đủ điều kiện được dự thi cấp chứng chỉ từ lâu, nhưng chờ để được thi sát hạch lại như 'hái sao trên trời'", anh Hoàng bày tỏ.
Hiện có đến 89% môi giới chưa có chứng chỉ hợp lệ. (Ảnh minh hoạ)
Khảo sát của Viện Nghiên cứu Đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam (VARS IRE) cho thấy, hiện có đến 89% môi giới chưa có chứng chỉ hợp lệ. Bao gồm, hơn 51% chưa từng qua đào tạo, gần 25% đã học nhưng chưa thi và 12,8% đã có chứng chỉ nhưng hết hạn. Chỉ 11,3% sở hữu chứng chỉ còn hiệu lực.
Thực tế, suốt hơn 1 năm qua, nhiều đơn vị đã tổ chức các lớp đào tạo theo khung chương trình chuẩn Thông tư 04/2024/TT-BXD, với hơn 6.000 học viên hoàn thành khóa học. Tuy nhiên, vẫn chưa có địa phương nào tổ chức được kỳ thi sát hạch do vướng mắc trong hướng dẫn, phân công trách nhiệm và phối hợp giữa các cơ quan chức năng. Hệ quả là hàng nghìn môi giới dù đã học xong, đủ điều kiện hành nghề hiện vẫn đang hoạt động "ngoài luật", tiềm ẩn rủi ro cho thị trường và làm suy giảm tính minh bạch trong giao dịch.
Ông Phạm Trung Hiếu, Chủ tịch HĐQT Four Home nhận định, Luật Kinh doanh bất động sản đã giao quyền cấp chứng chỉ cho các địa phương, nhưng tiến độ triển khai quá chậm. Những người hành nghề kỳ vọng sớm có hướng dẫn rõ ràng, cụ thể để đạt được chứng chỉ theo quy chuẩn.
Theo ông Hiếu, việc thiếu minh bạch và thiếu đồng bộ trong khâu tổ chức thi, đặc biệt tại các tỉnh xa đang cản trở quá trình công nhận chính thức năng lực của môi giới, gây khó khăn cho các doanh nghiệp trong việc tuyển dụng và phát triển lực lượng môi giới đạt chuẩn.
Ông Trần Minh Quang, Giám đốc kinh doanh của một công ty bất động sản cho biết, công ty ông hiện thiếu nhân lực trầm trọng do một số bất cập liên quan đến chứng chỉ môi giới. Theo quy định của luật, tất cả môi giới phải có chứng chỉ hành nghề. Tuy nhiên hiện tại, không có nơi nào tổ chức thi và cấp bằng. Rất nhiều nhân viên kinh doanh đã hoàn thành khóa học, nhưng vẫn chưa thể đăng ký thi để có bằng. Điều này khiến họ không đáp ứng được điều kiện hành nghề nên doanh nghiệp không dám tuyển dụng vì sợ làm sai quy định. Từ đó dẫn đến tình trạng nhân lực thiếu nhưng nhân sự mới lại không có. Điều này đẩy các doanh nghiệp trong ngành môi giới bất động sản vào thế lao đao.
Trên thực tế, có tới 416 doanh nghiệp báo cáo gặp khó khăn trong việc tuyển dụng nhân sự có chứng chỉ hành nghề. Nhiều công ty buộc phải tạm ngừng hoạt động, thu hẹp quy mô hoặc trì hoãn mở rộng tại các địa bàn như Bắc Giang, Hưng Yên, Hải Phòng... do không tìm được môi giới đủ điều kiện pháp lý.
Khuyến nghị giải pháp tháo gỡ "điểm nghẽn"
TS. Trần Xuân Lượng, Phó Viện trưởng VARS IRE nhận xét, điểm nghẽn hiện nay không nằm ở chính sách mà ở khâu tổ chức thực hiện. Việc thiếu hướng dẫn thống nhất, chưa xác định rõ vai trò của các bên liên quan đang khiến hệ thống vận hành bị đình trệ.
Rõ ràng, thị trường đang tồn tại một nghịch lý rằng đội ngũ môi giới chưa được cấp chứng chỉ, doanh nghiệp thiếu nhân lực đạt chuẩn nhưng kỳ thi thì chưa thể tổ chức.
"Vấn đề không chỉ là kỹ thuật mà là điểm nghẽn trong toàn chuỗi vận hành thị trường. Nếu không tháo gỡ kịp thời, sẽ kéo theo nguy cơ đóng băng nhân lực và đình trệ phục hồi thị trường", TS. Trần Xuân Lượng nhấn mạnh.
Còn theo ông Dương Hồng Thắng, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Tâm Thành Group, vấn đề chứng chỉ hành nghề môi giới hiện không chỉ dừng lại ở khâu tổ chức thi, mà là bài toán lớn hơn về xây dựng chuẩn mực hành nghề đồng bộ. Điều này đòi hỏi quy trình khép kín từ đào tạo, sát hạch đến giám sát sau cấp phép.
Theo ông Dương Hồng Thắng, lực lượng môi giới chuyên nghiệp, được đào tạo bài bản và tuân thủ đạo đức nghề nghiệp là yếu tố cốt lõi để đảm bảo sự minh bạch, bền vững cho thị trường bất động sản. Nếu thiếu đội ngũ đạt chuẩn, thị trường dễ rơi vào trạng thái lộn xộn, kém hiệu quả, làm giảm niềm tin của nhà đầu tư và người dân.
"Nếu không có một cơ chế liên thông đồng bộ và minh bạch từ Trung ương đến địa phương, tình trạng chậm trễ hiện nay có thể trở thành điểm nghẽn dài hạn, kìm hãm sự phát triển của thị trường bất động sản nói chung và ngành môi giới nói riêng", Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Tâm Thành Group cảnh báo.
GS.TS. Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cũng từng nhận xét việc chuyên nghiệp hóa lực lượng môi giới là yếu tố then chốt để xây dựng một thị trường bất động sản lành mạnh. Một đội ngũ thiếu chuyên nghiệp sẽ không thể đảm bảo sự phát triển bền vững của thị trường.
GS.TS. Hoàng Văn Cường lý giải, việc tổ chức thi chứng chỉ hành nghề môi giới bất động sản đối mặt với nhiều thách thức cũng một phần do các tỉnh thành đang trong giai đoạn sắp xếp lại bộ máy hành chính. Cùng với đó, thêm khó khăn lớn nữa là trách nhiệm xây dựng và bảo mật bộ đề thi được giao cho Chủ tịch Hội đồng thi các tỉnh. Điều này cũng tạo ra áp lực lớn cho các địa phương.
"Để linh hoạt, các tỉnh có thể huy động sự tham gia của các tổ chức, doanh nghiệp bất động sản để giảm gánh nặng trong quá trình này", GS.TS. Hoàng Văn Cường gợi mở.
Do đó, để tháo gỡ thực trạng cấp bách này, VARS IRE đề xuất, cơ quan quản lý Nhà nước các cấp, địa phương cần sớm xây dựng và thông qua kế hoạch tổ chức các kỳ thi sát hạch để quá trình chuyên nghiệp hóa nghề môi giới bất động sản diễn ra thuận lợi, đảm bảo đúng quy định pháp luật. Trong số đó, số lượng các kỳ thi phải đủ, để đảm bảo đáp ứng được nhu cầu của đông đảo môi giới.
Giữa các địa phương có vị trí gần nhau cũng nên có sự trao đổi, thống nhất để đảm bảo thời gian tổ chức phù hợp, vừa hỗ trợ môi giới trong việc bố trí, di chuyển, vừa linh hoạt, tránh lãng phí.
Bên cạnh đó, yếu tố chất lượng phải được đề cao nhằm đảm bảo tính công bằng, minh bạch và hiệu quả. Tuyệt đối không để xảy ra hình thức "mua bằng," gây ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động môi giới bất động sản sau này./.
