Con chim xanh mào đỏ ức vàng
Còn đâu đó nơi cánh rừng Tây Bắc...
Đấy là con chim đẹp đẽ tôi nhìn thấy lần đầu tiên để rồi tự dừng cơn khóc nỉ non khi bị bỏ lại một mình hồi còn bé tí trong căn lán sơ tán giữa rừng già.
Cha tôi có tôi khi ông không còn trẻ nữa. Tôi bắt đầu biết nhận biết xung quanh thì cha mẹ tôi gửi tôi ở lại với ông bà ở làng để đi lên công tác trên Tây Bắc. Đến khi lên năm tuổi, tôi mới được cha mẹ đón lên ở cùng. Lại gặp đợt phải sơ tán vào rừng xa tránh máy bay Mỹ nên đám trẻ con hay phải ở một mình...
Giờ cứ tưởng tượng, mới lên năm, lên sáu tuổi mà phải ở lán một mình giữa rừng thì kinh hoàng lắm. Nhưng tôi không thấy thế. Tôi chỉ buồn khi cha tôi bảo, con ở lại đây để bố đi cùng các chú tìm bắn máy bay Mỹ nhé. Con cứ chờ, sẽ có những con chim đến đây chơi với con, có đàn bướm trắng hiện ra khi nắng lên. Tôi vẫn buồn lắm, cố chịu đựng lúc cha rời đi, rồi oà khóc, khóc to mãi, chẳng ăn thua gì thì chuyển sang nỉ non, thút thít...
Có một con chim xanh, mào đỏ chót, ức vàng rực ở đâu bay đến, nghiêng ngó nhìn tôi. Rồi nó cứ đứng ở khoảng nắng trước mặt nhảy nhót cho tôi vui, tôi hết khóc, hết buồn và ngủ thiếp đi lúc nào không biết...
Buổi chiều cha về, ôm tôi vào lòng, thì tôi lại tủi thân, oà khóc mãi. Cha bảo nín đi, muốn gì cha sẽ tìm cho. Tôi phụng phịu đòi tìm con chim xanh kia. Cha bảo tôi kể lại hình dáng con chim rồi bảo, được rồi, cha sẽ đi tìm bắt con chim ấy về cho con.
Trong mắt tôi, cha là một người vĩ đại. Tôi nghe bà nội kể rằng, cha ngày trẻ ghê gớm lắm, đánh nhau chẳng chịu thua ai, cha lăn lóc kiếm sống ở Quảng Ninh, Hải Phòng. Cha tụ tập đám trai giang hồ đất Cảng, rồi cùng người ta đi cướp chính quyền, đi làm cách mạng...
Tôi tin là cha sẽ bắt được con chim xanh mang về cho mình.
Không nhớ bao nhiêu lâu, sau một chuyến xa nhà dài ngày thì cha trở về, trên tay là cái lồng chim có con chim xanh đúng như tôi mong ước. Cha kể một câu chuyên hấp dẫn rằng mình đã phải vượt qua bao nhiêu dòng suối sâu, trèo lên bao đỉnh núi cao mới bắt được con chim này cho tôi.
Chim đã ở trong lồng và ta đã lớn dần lên
Đến một ngày ta lại thả chim xanh...
Đó là khi tôi đã học lên cấp hai, đã biết đọc sách. Có một câu chuyện trong sách nói rằng chim phải bay về rừng. Thế là tôi mở cửa lồng để thả con chim bay đi.
Trong một chuyến đi xa, tôi gặp một ông già ở bản. Ông rất vui khi biết tôi là con của cha tôi. Ông kể, cha tôi đã vào đây công tác, được dân bản quý lắm. Rằng cha tôi yêu tôi lắm, ngày cha vào đây, thấy ông có con chim rất đẹp bắt được ở rừng thì xin bằng được để mang về cho tôi. Ông hỏi, con chim ấy tôi còn giữ không?
Hoá ra, con chim xanh ấy không phải bắt được như cha kể với tôi. Và tôi bắt đầu quá trình giải thiêng cha mình. Tôi trưởng thành dần thì cha cũng dần dần bớt vĩ đại đi. Rồi đến lúc, tôi nhìn cha như một con người bình thường, có ưu có nhược, thậm chí có những thứ phải chống đối, phủ định quyết liệt.
Cả một thời trẻ trung, tự tin, tôi vẫn tin quý cha nhưng cũng có cả cảm giác coi thường, đánh giá thấp cha mình. Rồi dần dần, đời cho tôi những thành bại, có lúc vồ vập chằm bặp, nhiều khi đá đít không thương tiếc... Rồi tôi bước vào tuổi trung niên. Lúc này lại dần dần kính phục cha, yêu thương thêm cha, lại thấy học được nhiều bài học từ cha mình hơn. Cho đến ngày cha khuất núi, thì càng ngày càng nhớ cha hơn.
Tôi kể chuyện này khi mấy người bạn ngồi với nhau, nghe có người phàn nàn chuyện con cái cứ càng lớn lên càng hay cãi lại, rồi cứ xa dần... Tôi bảo đấy là quy luật. Đừng có buồn và sốt ruột làm gì.
Con cái ngày bé thì thần tượng cha mẹ, càng lớn lên càng nhạt thần tượng, rồi coi cha mẹ như người thường, rồi phủ định, phê phán cha mẹ. Đến khi trải đời rồi thì lại sẽ dần dần quay lại, lại gần gũi, yêu thương cha mẹ thôi.
Thế cho nên, khi trẻ con còn bé, thì hãy cứ kể cho chúng nghe nhiều chuyện cổ tích, nếu cần, cứ biến mình thành huyền thoại đi. Như chuyện cha tôi huyền thoại việc đi bắt chim xanh ấy, chứ không thật thà là xin được ở bản đâu nhé. Rồi bọn trẻ dần lớn lên, đi ra với đời, lắm khi không thuận buồm xuôi gió, thì hãy cứ yên tâm. Sau này, trải qua mọi nỗi đời thành bại rồi, thì chúng lại cần nhớ lại chuyện cổ tích, huyền thoại để mà truyền lại cho con cái của bọn chúng.
