Theo dõi qua báo chí hoặc trên các diễn đàn liên quan đến cải cách thủ tục hành chính, vẫn thường thấy hiện tượng sau đây: Hầu như bất cứ ai cũng bức xúc về việc các thủ tục hành chính còn quá rườm rà, hiện tượng giấy phép con vẫn lộng hành cản trở người dân và doanh nghiệp kinh doanh, làm ăn chính đáng.
Các đại biểu Quốc hội bức xúc.
Các bộ trưởng, hễ có dịp đăng đàn là nói về cải cách thủ tục hành chính.
Thủ tướng bức xúc, thậm chí còn yêu cầu cụ thể về thời gian cho việc cắt giảm bao nhiêu phần trăm giấy phép con, đơn giản bao nhiêu thủ tục... Nói thẳng ra là Thủ tướng rất sốt ruột, nên phải gần như ra lệnh cho các bộ, ngành, cơ quan công quyền... thực hiện mệnh lệnh... hành chính, điều rõ ràng là chuyện chẳng đặng đừng, Thủ tướng không hề muốn.
Đến lượt mình, rất rất nhiều lần các bộ trưởng hứa với cấp trên, lên giọng đe nẹt cấp dưới nếu không thực hiện cải cách hành chính, xóa giấy phép con thì cứ liệu thần hồn.
Nhưng kết quả thì thế nào?
Người dân vẫn không ngớt bức xúc về thủ tục hành chính.
Các doanh nghiệp thì khỏi phải nói, có cơ hội là kêu lên Chính phủ về hiện tượng bị làm khó dễ ở những nơi mà họ phải qua, như hải quan, cơ quan thuế, cơ quan kiểm định, cơ quan cấp phép...
Nói tóm lại, trong vấn đề cải cách thủ tục hành chính, người nói cứ nói, người nghe cứ nghe, người phải thực hiện thì hoặc thực hiện cầm chừng, hoặc nghe chiếu lệ, hứa chiếu lệ rồi… bỏ đấy. Dân cần, nhưng quan chưa vội!
Cải cách thủ tục hành chính khó khăn như cắt ngọn núi sao?
Công bằng mà nói, thủ tục hành chính đang được cải thiện, nhưng vẫn quá chậm, không đáp ứng được tốc độ phát triển mà cuộc sống đòi hỏi.
Nhiều giấy phép, điều kiện kinh doanh đã được cắt bỏ, nhưng so với nhu cầu về tự do kinh doanh, tự do làm ăn, so với các nước khu vực, thì vẫn nhiều như lá rừng, tiếp tục gây cản trở lớn cho xã hội.
Một câu hỏi được đặt ra là: Vì sao các cấp, các ngành, các lãnh đạo đất nước, đều đòi hỏi phải cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm giấy phép con nhưng kết quả vẫn vô cùng hạn chế? Việc Thủ tướng mới đây tỏ ra bực mình với các cấp dưới về sự chậm chễ thực hiện yêu cầu của ông, là bằng chứng rõ ràng và đáng suy nghĩ nhất về hiện tượng kì lạ này.
Là bởi vì, thủ tục hành chính, giấy phép con, được sinh ra không chỉ từ sự lạc hậu của cơ chế (đây là vấn đề lịch sử), từ một số cái đầu chậm nghĩ (cũng liên quan đến di sản của quá khứ), mà còn, và chủ yếu, từ lòng tham của những nhóm lợi ích. Có những kẻ tìm mọi cách “chạy” cơ chế để trục lợi, mà chúng ta gọi là tham nhũng chính sách. Nó nằm trong những tính toán lọc lõi và vô cùng tinh vi của một nhóm quan chức cơ hội. Về mặt xã hội nó gây nhức nhối, y như cái gai đâm sâu vào da thịt người, đôi khi chỉ gây khó chịu, nhưng để lâu sẽ khiến tiêu tan mọi cảm hứng sáng tạo, thậm chí làm băng hoại một cơ thể lành mạnh.
Nhận diện thủ phạm, như đã thấy, không hề quá khó. Nhưng có vẻ như, vì nhiều lý do, chúng ta chưa gọi (hoặc chưa nỡ/dám gọi) đúng bản chất của vấn đề, để từ đó có thể đưa ra quyết định chính xác nên làm gì.
Theo tôi, nếu xã hội coi việc tiễu trừ vấn nạn trên như nhổ cái gai ra khỏi cơ thể, thì mọi việc bỗng trở nên đơn giản: Chỉ việc chịu đau một lần, cắn răng mà chịu, nhổ nó ra rồi quẳng nó vào cái nơi mà nó không còn có thể quay lại tác oai tác quái.
Không có sự đau đớn nào là không phải trả giá, nhưng không sự trả giá nào lớn hơn là cứ chấp nhận đau đớn.
