Cốm
Lúa nếp vào cữ chín sữa hạt căng tròn xanh mướt. Mẹ cắt về một bó lúa xanh dùng đĩa cạo từ từ vào bông tuốt hạt. Sau đó mẹ cho thóc non vào nồi luộc chín. Hong khô rồi cho vào cối giã tay. Hạt gạo non dẻo dai xanh ngọc dần dần tróc vỏ hiện ra. Mùi gạo non thơm dịu dàng tinh khiết bảng lảng khắp nhà.
Khi trấu đã bong hết, mẹ cho ra mẹt xẩy loại bỏ hết vỏ. Chỉ còn lại cơm gạo non mềm dẻo đã chín xanh thắm như ngọc. Trông rất thích mắt. Rồi mẹ cho vào chảo đun nhỏ lửa dùng đũa tre đảo đều. Tiếng gạo non nở tí tách râm ran. Những hạt gạo non phồng mẩy nở nang căng tròn. Mùi hương gạo non phảng phất khắp nhà.
Khi chảo gạo non xanh ngọc chuyển màu vàng mơ nồng nàn mùi hương cơm nếp thì gạo non đã thành cốm.
Cốm nếp cái hoa vàng nhai giòn tan trong miệng sực nức thơm tho. Dịu ngọt vị đường béo ngậy dầu cám nồng nàn tinh bột ăn cả ngày không chán. Ai cũng tiếc một năm chỉ có một mùa nếp cái hoa vàng.
Mạ non
Giáp Tết, khi những đợt mưa xuân rắc bụi trắng trời cũng là lúc vụ cấy đang ngày gấp gáp. Những chân mạ non gặp khí xuân ấm áp trở lên xanh mướt mát. Lũ mạ non vươn cổ ngóng chờ người đến nhổ đưa chúng ra cánh đồng. Khắp đồng trên ruộng dưới nhộn nhịp người cày bừa người nhỏ mạ người cấy lúa.
Trên những chân ruộng mạ những bó mạ được bó thắt đáy lưng ong xếp hàng đều tăm tắp trông cứ như đội nữ binh xanh mơn mởn ngọt ngào yểu điệu duyên dáng. Chẳng mấy mà những bó mạ non sẽ phủ xanh mướt cánh đồng. Chẳng mấy mà từ những thân mạ non sẽ ngào ngạt hương thơm khi lúa trổ bông. Chẳng mấy mà từ những dảnh mạ non này sẽ vàng rực trĩu trịt mùa vàng chín mẩy.
Mấy anh em Cò Bé ra đê chơi ngóng mẹ. Bao giờ nó cũng thấy mẹ gánh những gánh mạ non cao chất ngất thoăn thoát trên những bờ ruộng khắp đồng trên ruộng dưới. Cánh đồng được cày bừa tơi nhuyễn mùi bùn non mùi phù sa mỡ màu sực nức.
Đêm ngủ không hiểu sao Cò Bé lại mơ thấy những bó mạ non thắt đáy lưng ong giòn giã thoăn thoắt khắp cánh đồng. Trong mưa xuân mờ ảo chả hiểu sao nó lại thấy những bóng hình giòn giã thoăn thoắt chập chờn ấy khi là mẹ nó khi lại là những bó mạ non. Nó rất muốn gọi mẹ nhưng rồi lại ngủ thiếp đi.
Canh tôm
Cò Bé là một đứa trẻ suy dinh dưỡng còi cọc. Sức vóc yếu đuối, hình dong bé mọn, mặt mũi hớt hải bơ phờ. Khi theo chúng bạn ra đồng bêu nắng, nó hay bị cảm. Mỗi lần như thế nó sốt đùng đùng mấy ngày liền. Nó nằm bẹp dí góc giường không ăn uống gì như một chú mèo hen thoi thóp thở không ra hơi chờ chết.
Trẻ con quê đứa nào cũng sốt chán rồi tự khỏi. Dứt cơn sốt mẹ nấu một nồi canh tôm chua. Đó là tôm vàng tươi bóc nõn. Lá tía tô, lá kinh giới, lá hành hoa thái nhỏ. Khi cho canh tôm ra bát thường vắt thêm chanh thật chua. Chỉ cần ăn một bát canh tôm vàng nóng hổi mồ hôi sẽ toát ra ròng ròng. Ăn đến đâu sức nó dần dần hồi đến đó. Mẹ đặt sẵn một nồi lá xông. Khi ăn xong mẹ cho nó uống một bát nước xông rồi trùm một tấm chăn chiên mỏng và hé vung nồi lá xông. Hơi nước ngào ngạt mùi hương chanh hương bưởi hương nhu đài bi tía tô kinh giới ngải cứu xả gừng.
Sau khi tắm hồn vía nó dần dần trở về. Nó thấy mình đã thành một con người hoàn toàn khác. Chỉ có mùi canh tôm vẫn cứ buâng khuâng nồng nàn đâu đó.
Sẻ đồng
Sẻ đồng thân nhỏ lông bù xù xám ngắt xấu xí. Tiếng kêu lích tích nghe rất chán. Đã thế lại kén chọn chỉ ăn thóc đỗ ngô phá hoại màu màng nên ai cũng ghét.
Sẻ đồng là chim trời nhưng cả đời lại quanh quẩn bên con người. Nó làm tổ trên mái nhà trên ngọn cau. Nó loanh quanh ở hiên nhà cửa bếp sân vườn nhặt nhạnh hạt cơm thừa hạt thóc rơi. Sẻ đồng ăn ké lợn ở chậu cám trong chuồng. Ăn ké vịt ở máng nước. Ăn ké gà ở góc sân. Chẳng ai cho ăn ké nhưng đuổi thế nào rồi cũng cứ lăn vào.
Nhiều khi cao hứng sẻ đồng xếp thành dãy dài dọc thành bể nước cùng nhau đồng thanh vươn cổ hót lích tích lích tích nghe chẳng đâu ra đâu. Hình như ý nó muốn hát tặng mọi người. Nó không hiểu nó hót chả ra gì chẳng ai thích. Sẻ đồng rõ chán.
Buổi chiều mẹ cho gà ăn. Lũ sẻ đồng từ trên trời ào ào hạ cánh. Chúng nhanh chóng trà trộn tranh cướp với lũ gà. Lũ gà nhà tồ tê ngô nghê. Lũ chim trời ranh mãnh mổ thoăn thoắt.
Mẹ đuổi mãi không được. Sợ gà đói mẹ vào nhà lấy thêm thóc./.
