ĐBQH: Nên ưu tiên quỹ đất cho phát triển nhà ở xã hội và tránh tình trạng lãng phí đất đai

Nên thí điểm cho cả phân khúc nhà ở xã hội

Ngay từ đầu phiên thảo luận, nhiều đại biểu đã lên tiếng cảnh báo về thực trạng "tréo ngoe" của thị trường nhà ở hiện nay. Đại biểu Nguyễn Công Long, Ủy viên thường trực Ủy ban Tư pháp cho rằng thị trường bất động sản hiện nay đang gặp phải nhiều vấn đề, đặc biệt là giá nhà tăng quá nhanh, khiến người thu nhập thấp, công chức, viên chức khó tiếp cận được nhà ở. "Người ta tính một công chức không ăn gì, vài trăm năm mới mua được nhà", ông Long nói.

Từ góc nhìn này, ông Long đặt vấn đề, nhiều đại biểu băn khoăn tại sao Quốc hội chỉ áp dụng cơ chế thí điểm này cho nhà ở thương mại, mà không dành cho nhà ở xã hội. Trong khi, nhu cầu nhà ở xã hội hiện nay rất lớn, đặc biệt là đối với những người thu nhập thấp và công nhân. Chính sách này chỉ nhằm tháo gỡ khó khăn cho các dự án nhà ở thương mại mà không giải quyết được những vấn đề về nhà ở xã hội.

Đại biểu Đỗ Huy Khánh, Ủy viên Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Quốc hội nhấn mạnh, đất đai là tài nguyên vô giá, là "tấc đất tấc vàng", nhưng thực tế trên cả nước, có không ít khu đô thị xây xong rồi bỏ hoang, gây lãng phí rất lớn.

"Vì sao chúng ta không dành quỹ đất và cơ chế thí điểm để phát triển nhà ở xã hội, thay vì chỉ tập trung vào nhà ở thương mại? Đây là phân khúc nhà ở có nhu cầu thực sự của người dân, đặc biệt là những người thu nhập thấp với mức lương chỉ từ 7 đến 20 triệu đồng mỗi tháng", đại biểu Đỗ Huy Khánh băn khoăn.

Ông Khánh cũng đưa ra ví dụ cụ thể về việc người dân phải "bốc thăm 5 lần 7 lượt" để mong mua được căn nhà ở xã hội 50 m2, nhưng rất khó. Trong khi đó, ở nhiều thành phố, các khu đô thị nhà ở thương mại vẫn trơ trọi, không ai đến ở. Điều này không chỉ cho thấy sự lãng phí về tài nguyên mà còn nhấn mạnh sự mất cân đối giữa cung và cầu trong thị trường bất động sản.

"Nhu cầu thực là nhà ở xã hội, tại sao chúng ta không dành quỹ đất, không ban hành các Nghị quyết để phát triển nhà ở xã hội, đáp ứng nguyện vọng của người thu nhập thấp, công nhân, những đối tượng không đủ tiền để mua nhà ở thương mại", đại biểu Đỗ Huy Khánh nhấn mạnh.

Tháo gỡ vướng mắc cho các dự án trên tinh thần chống lãng phí đất đai

Đại biểu Phạm Đức Ấn (Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội) bày tỏ sự băn khoăn về việc liệu Nghị quyết có tạo ra một mặt bằng giá đất mới hay không. Ông đặt vấn đề: "Với một quyết định hành chính, cho phép thỏa thuận quyền sử dụng với đất nông nghiệp, phi nông nghiệp không phải đất ở, đất khác trong cùng thửa để làm dự án nhà ở thương mại, giá đất có thể từ 500.000 đồng lên 20 triệu đồng/m2, lợi ích này ai đạt được"?

Ông Ấn cũng lo ngại về sự chênh lệch giá đất giữa các khu vực. Cụ thể, khu đất Nhà nước thu hồi để thực hiện các dự án của Nhà nước có thể có giá đền bù, thu hồi thấp hơn so với giá mà doanh nghiệp thỏa thuận để làm dự án bất động sản, dù hai lô đất có thể gần nhau. Khi đó, người dân sẽ so sánh, nảy sinh tranh chấp.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đồng tình, cần tránh tạo ra cơ chế xin - cho trong việc áp dụng Nghị quyết. "Nếu chúng ta áp dụng chỉ trong một số tỉnh, thành phố còn một số tỉnh khác không cho sẽ dễ tạo ra cơ chế xin - cho và thắc mắc tỉnh anh được, tỉnh tôi không được", đại biểu Hòa phân tích.

Đại biểu Phạm Văn Hòa cũng lưu ý về vấn đề xử lý các dự án đã xây dựng nhưng vướng mắc về pháp lý. Nhiều chung cư cao tầng đã xây dựng xong nhưng không thể đưa vào sử dụng do vướng mắc pháp lý, gây lãng phí lớn cho xã hội. Do đó, cần có cơ chế để tháo gỡ vướng mắc cho những dự án này, tránh lãng phí tài nguyên đất đai.

"Chúng ta không hợp thức hóa sai phạm cho doanh nghiệp, mà vấn đề cốt lõi là để tránh lãng phí", ông nhấn mạnh.

Trước những lo ngại của Đại biểu Quốc hội về dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Đỗ Đức Duy đã có những giải trình nhằm làm rõ mục tiêu và những quy định của chính sách này. Bản chất của việc thí điểm mở rộng đất làm dự án nhà ở thương mại là bổ sung thêm một hình thức tiếp cận đất đai, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư. Theo Luật Đất đai 2024, Nhà nước chỉ thu hồi đất để đấu giá, đấu thầu đối với các dự án khu đô thị có quy mô từ 20ha trở lên. Điều này đồng nghĩa với việc các dự án nhỏ hơn, dưới 20ha, sẽ gặp khó khăn trong việc tiếp cận đất đai, đặc biệt là khi dự án không có sẵn quỹ đất ở.

Vướng mắc này, theo Bộ trưởng, xảy ra ở hầu hết các địa phương, nhất là những nơi không có dự án bất động sản quy mô lớn. Vì vậy, việc thí điểm chính sách mới, cho phép nhà đầu tư thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp, phi nông nghiệp để làm dự án nhà ở thương mại, được kỳ vọng sẽ "đảm bảo công bằng, khắc phục tình trạng xin - cho".

Về vấn đề đảm bảo an ninh lương thực, bảo vệ đất trồng lúa, rừng, Bộ trưởng Duy khẳng định việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất sẽ được kiểm soát chặt chẽ ngay từ khâu lập quy hoạch sử dụng đất quốc gia, cấp tỉnh, xây dựng và đô thị.

"Các dự án trong diện thí điểm phải tuân thủ quy hoạch. Diện tích trồng lúa 3,5 triệu héc-ta đến năm 2030, hay độ che phủ rừng 42% được giữ ổn định, không ảnh hưởng", ông Duy khẳng định.

Lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng cho biết sẽ tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, bổ sung quy trình, thủ tục chặt chẽ tại nghị định hướng dẫn nghị quyết để "chống tham nhũng tiêu cực, khắc phục tình trạng trục lợi chính sách".

Dự kiến Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua nghị quyết này vào ngày 30/11.