Áp lực đáo hạn gia tăng mạnh trong năm 2025
Năm 2025 được dự báo là cao điểm của áp lực đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp (TPDN), đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản. Theo Công ty cổ phần chứng khoán VNDirect, tổng giá trị TPDN riêng lẻ đáo hạn năm 2025 là khoảng 203.000 tỷ đồng, tăng 8,5% so với cùng kỳ.
Trong đó, nhóm bất động sản có tổng giá trị trái phiếu phải đáo hạn lớn nhất với hơn 130.000 tỷ đồng, chiếm 64% tổng giá trị đáo hạn năm. Đáng chú ý, khoảng 43,4%, tương đương 56.000 tỷ đồng là các trái phiếu bất động sản đã được gia hạn trước đó, nghĩa là áp lực thanh toán không chỉ đến từ các khoản vay mới mà còn từ những nghĩa vụ tài chính đã bị dồn lại trong giai đoạn trước. So với năm 2024, giá trị trái phiếu bất động sản riêng lẻ đến hạn tăng mạnh 113%, tạo áp lực đáng kể lên dòng tiền của doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh thị trường bất động sản vẫn đang trong giai đoạn phục hồi.
(Ảnh minh hoạ)
Không chỉ gia tăng về quy mô, áp lực đáo hạn còn thể hiện qua diễn biến mua lại trước hạn của các doanh nghiệp. Theo Công ty Chứng khoán MB (MBS), tính riêng tháng 1/2025, tổng giá trị TPDN được mua lại trước hạn đạt 12.900 tỷ đồng, giảm 69,1% so với tháng trước nhưng tăng mạnh 141% so với cùng kỳ năm 2024. Điều này cho thấy nhiều doanh nghiệp đã chủ động tất toán sớm để giảm áp lực tài chính, tránh tình trạng vỡ nợ khi đến kỳ đáo hạn. Tuy nhiên, mức giảm so với tháng trước cũng phản ánh thực tế rằng không phải doanh nghiệp nào cũng có đủ dòng tiền để thực hiện mua lại trước hạn. Những doanh nghiệp có dòng tiền mạnh, sở hữu quỹ đất sạch hoặc có dự án đang triển khai hiệu quả có khả năng kiểm soát tốt. Trong khi đó, những doanh nghiệp còn phụ thuộc nhiều vào đòn bẩy tài chính hoặc có dự án chậm tiến độ sẽ đối mặt với rủi ro cao hơn.
Các chuyên gia của MBS ước tính, ngay cả khi đã loại trừ các khoản mua lại trước hạn, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn trong năm 2025 vẫn ở mức rất cao, khoảng 151.000 tỷ đồng, trong đó ngành bất động sản chiếm 95.000 tỷ đồng, tương đương 63% tổng lượng trái phiếu đáo hạn.
Dự báo, áp lực sẽ tăng mạnh từ quý II/2025, khi nhiều doanh nghiệp không còn khả năng gia hạn thêm do quy định giới hạn tối đa 2 năm theo Nghị định 08/2023/NĐ-CP. Điều này đồng nghĩa với việc một lượng lớn trái phiếu đã được gia hạn từ năm 2023 - 2024 sẽ đến hạn thanh toán trong năm 2025, buộc nhiều doanh nghiệp phải xoay xở nguồn tiền để đảm bảo nghĩa vụ trả nợ. Trong bối cảnh thị trường bất động sản vẫn đang trong quá trình phục hồi và dòng vốn tín dụng chưa thực sự dồi dào, đây sẽ là thách thức không nhỏ đối với các chủ đầu tư.
Triển vọng thị trường: Áp lực đáo hạn có thể kiểm soát
Dù áp lực thanh toán trái phiếu vẫn lớn, song thị trường đang xuất hiện một số tín hiệu tích cực, giúp doanh nghiệp có thêm dư địa ứng phó. Trong đó, sự phục hồi của thị trường bất động sản là yếu tố quan trọng, khi các dự án từng bị đình trệ dần được tái khởi động, thúc đẩy dòng tiền từ bán hàng.
Theo VIS Rating, từ nửa cuối năm 2024, chính sách tiền tệ dần nới lỏng, lãi suất giảm, tín dụng bất động sản được kiểm soát theo hướng linh hoạt hơn. Những tín hiệu này đã giúp doanh nghiệp từng bước khôi phục hoạt động, gia tăng nguồn thu từ bán hàng. Bước sang năm 2025, cung - cầu nhà ở được dự báo sẽ khởi sắc, đặc biệt tại các thành phố lớn và khu vực có tốc độ đô thị hóa cao, hỗ trợ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp bất động sản. Khi giao dịch mua bán sôi động trở lại, dòng tiền từ bán hàng sẽ cải thiện đáng kể, giúp doanh nghiệp không chỉ đảm bảo hoạt động kinh doanh mà còn có thêm nguồn lực để thanh toán trái phiếu đáo hạn, từ đó cải thiện hồ sơ tín nhiệm của doanh nghiệp.
TS. Nguyễn Duy Phương, Giám đốc đầu tư chiến lược DG Capital nhận định, các yếu tố kinh tế vĩ mô tích cực cùng sự phục hồi của thị trường bất động sản đang tạo điều kiện thuận lợi giúp cải thiện chất lượng tài sản của doanh nghiệp, từ đó củng cố niềm tin nhà đầu tư và góp phần giảm bớt áp lực đáo hạn trái phiếu trong năm 2025.
"Việc dòng tiền đang dần quay lại thị trường bất động sản cùng sự cải thiện của thanh khoản sẽ giúp nhiều doanh nghiệp vượt qua giai đoạn khó khăn này", ông Phương nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, theo TS. Nguyễn Duy Phương, giai đoạn rủi ro nhất của thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã qua, nhờ vào việc áp dụng các quy định pháp lý mới, giúp thị trường vận hành minh bạch và bền vững hơn. Theo đó, một trong những yếu tố quan trọng hỗ trợ thị trường là lãi suất tiết kiệm duy trì ở mức thấp.
"Mặt bằng lãi suất tiết kiệm hiện dao động từ 4 - 5%/năm, khiến dòng tiền có xu hướng tìm đến các kênh đầu tư có lợi suất cao hơn, trong đó có trái phiếu doanh nghiệp", TS. Nguyễn Duy Phương phân tích.
Cùng nhìn nhận về vấn đề này, TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế Trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ Quốc gia cho biết, áp lực đáo hạn trái phiếu trong năm 2025 không phải là mối lo ngại lớn và nguy cơ vỡ nợ diện rộng là khó xảy ra. Theo TS. Lực, nhận định này có cơ sở khi hiện nay nhiều doanh nghiệp bất động sản đã chủ động điều chỉnh chiến lược tài chính, thay vì bị động trước áp lực thanh khoản.
"Hiện nay, các doanh nghiệp bất động sản giảm giá sản phẩm khoảng 10% có thể sẽ giúp nhanh chóng đẩy mạnh thanh khoản và thu hồi vốn, thay vì mức giảm sâu 40 - 50% như trước đây", TS. Cấn Văn Lực nhận định và cho rằng doanh nghiệp hoàn toàn có thể giải quyết bài toán dòng tiền thông qua các chiến lược linh hoạt.
Bên cạnh đó, theo TS. Cấn Văn Lực, hiện nay các doanh nghiệp đang có xu hướng giảm bớt sự phụ thuộc vào đòn bẩy tài chính, thay vào đó tập trung vào các biện pháp mang tính bền vững hơn như tái cấu trúc nợ, kéo dài thời gian trả nợ để giảm áp lực thanh toán trong ngắn hạn, điều chỉnh chiến lược giá bán và mở rộng phân khúc sản phẩm, hướng đến những dòng sản phẩm có nhu cầu cao như nhà ở thực, nhà ở giá hợp lý.
"Các doanh nghiệp đang dần rút ra bài học từ giai đoạn trước, khi quá phụ thuộc vào đòn bẩy tài chính. Hiện tại, chiến lược điều chỉnh linh hoạt sẽ giúp họ duy trì thanh khoản, đồng thời tạo niềm tin cho nhà đầu tư và thị trường", TS Cấn Văn Lực nhìn nhận.
