Sáng 5/9, tại Nhà Quốc hội, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính tổ chức Tọa đàm tham vấn ý kiến chuyên gia về tình hình kinh tế - xã hội.
Để đạt tăng trưởng cao phải tránh được các cơn sốt giá bất động sản
Phát biểu tại Tọa đàm, Trưởng Khoa Kinh tế Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, PGS.TS Phạm Thế Anh cho rằng, để đạt mục tiêu tăng trưởng cao, ít nhất là 8% cho năm 2025 và 2 con số trong những năm tiếp theo, Việt Nam cần có những chính sách ổn định kinh tế vĩ mô phù hợp nhằm phát huy nội lực và giảm thiểu rủi ro từ bất ổn kinh tế vĩ mô và căng thẳng địa chính trị trên thế giới.
Hiện nay, Việt Nam đang có xu hướng chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ xuất khẩu dẫn dắt sang đầu tư công làm động lực chính. Tuy nhiên, để đầu tư công phát huy hiệu quả, nguồn lực tài khóa và tiền tệ phải đủ mạnh và được sử dụng hiệu quả. Song, 2 yếu tố này lại đang phải đối mặt với nhiều hạn chế.
Từ đó, PGS.TS Phạm Thế Anh chỉ rõ 4 điều kiện tiên quyết để đạt được tăng trưởng cao nhưng vẫn bền vững.
Trưởng Khoa Kinh tế Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, PGS.TS Phạm Thế Anh
Thứ nhất, phải giữ lạm phát ổn định ở mức thấp, không vượt quá 4%, lý tưởng nhất là 2 - 4%. Mức lạm phát này vừa đảm bảo kích thích doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, vừa đảm bảo thu nhập thực của người dân.
Thứ hai, phải kiểm soát chặt chẽ giá bất động sản, tránh để xảy ra các đợt "sốt" giá. Bất động sản tăng phi mã không chỉ làm gia tăng chênh lệch giàu nghèo mà còn để lại nhiều hệ lụy kinh tế - xã hội. Thực tế, trong nhiều thập kỷ qua, thị trường liên tục chứng kiến các cơn sốt lặp lại, đẩy giá nhà vượt xa khả năng chi trả của đại bộ phận người dân. Hiện nay, ngay cả nhóm thu nhập 50 – 70 triệu đồng/tháng cũng khó mua nhà ở tại các đô thị lớn. Với thu nhập bình quân đầu người khoảng 5.000 USD/năm, một lao động tích cóp 30 năm cũng khó hiện thực hóa giấc mơ an cư.
Thứ ba, cần ổn định tỷ giá hối đoái. Với một nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu và vốn FDI, sự ổn định của tỷ giá có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. VND có thể mất giá, nhưng phải nằm trong giới hạn cho phép. Nếu mỗi năm đồng tiền mất giá 5 – 10%, đó là tín hiệu bất ổn vĩ mô.
Thứ tư, phải đảm bảo tính bền vững của nợ công. Hiện nợ công của Việt Nam ở mức khoảng 34 – 35% GDP, tương đối thấp so với nhiều quốc gia. Tuy nhiên, không thể chủ quan. Chỉ cần triển khai một dự án lớn như đường sắt cao tốc Bắc – Nam, tỷ lệ này sẽ tăng nhanh trở lại. Cùng với đó, hàng loạt dự án đầu tư công quy mô lớn đang chờ khởi động, đòi hỏi việc huy động và quản lý vốn phải được tính toán chặt chẽ để duy trì an toàn tài chính quốc gia.
Dù vậy, trong bối cảnh hiện tại, cả 4 yếu tố trên đều tiềm ẩn rủi ro nếu chính sách điều hành thiếu cẩn trọng.
Đánh thuế bất động sản bỏ hoang để tạo nguồn thu bền vững
Trên cơ sở đó, theo PGS.TS. Phạm Thế Anh, để tạo ra nguồn thu bền vững và điều tiết nền kinh tế hiệu quả hơn, Việt Nam cần cải cách hệ thống thuế theo hướng công bằng hơn, hiệu quả hơn và khuyến khích sản xuất thay vì đầu cơ.
"Chính sách thuế không chỉ đơn thuần nhằm tạo ra nguồn thu ổn định cho ngân sách nhà nước để thực hiện các dự án đầu tư công, mà còn đóng vai trò là một công cụ điều tiết vĩ mô. Thông qua việc thiết kế mức thuế suất, các loại thuế và ưu đãi thuế khác nhau, nhà nước có thể tác động đến hành vi của khu vực tư nhân.
Ở khía cạnh này, hệ thống thuế thu nhập của Việt Nam hiện nay nên được thiết kế lại theo hướng giảm nhẹ gánh nặng cho thu nhập từ tiền công/tiền lương, thu nhập từ tiền lãi/cổ tức chứng khoán, lợi nhuận doanh nghiệp, và tăng gánh nặng thuế đối với tiền lãi từ việc đầu cơ, găm giữ các tài sản không phục vụ sản xuất, ít đem lại lợi ích lâu dài cho nền kinh tế như bất động sản bỏ không/găm giữ, vàng hay tiền mã hóa", PGS.TS. Phạm Thế Anh khẳng định.
Theo chuyên gia này, Việt Nam nên đánh thuế bất động sản bỏ hoang và đánh thuế căn nhà thứ hai trở đi bởi nhiều lợi ích mà sắc thuế này có thể đem lại. Trước hết, loại thuế này sẽ hạn chế đầu cơ và găm giữ bất động sản, vốn đang tạo ra các "đô thị ma" và tình trạng khan hiếm nguồn cung trên thị trường thứ cấp, đẩy giá nhà đất lên cao một cách phi lý, kéo theo chi phí sinh hoạt và sản xuất gia tăng từ đó làm giảm năng lực cạnh tranh của quốc gia. Khi chi phí sở hữu căn nhà thứ hai tăng lên do thuế, những người găm giữ sẽ có xu hướng sử dụng hiệu quả hơn bằng cách cho thuê hoặc đưa vào sản xuất kinh doanh, hoặc buộc phải bán bớt. Điều này sẽ làm tăng nguồn cung và góp phần hạ nhiệt giá nhà trên thị trường, giúp thị trường bất động sản trở nên lành mạnh và tránh được sự lãng phí tài nguyên.
"Thuế bất động sản sẽ tạo ra nguồn thu ổn định để tái đầu tư vào phát triển cơ sở hạ tầng tại địa phương như công viên, đường sá, bệnh viện, trường học, từ đó nâng cao chất lượng sống và dịch vụ công. Hơn nữa, nguồn thu này cũng mở ra cơ hội để Việt Nam cắt giảm các loại thuế khác như thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân, những sắc thuế hiện đang làm giảm động lực sản xuất kinh doanh và tiêu dùng. Đặc biệt, sắc thuế này sẽ giúp dịch chuyển nguồn lực xã hội khỏi các kênh đầu cơ, hướng dòng vốn vào các lĩnh vực sản xuất thực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững và hạn chế sự gia tăng chênh lệch giàu nghèo trong xã hội", PGS.TS. Phạm Thế Anh nhận định.
Bên cạnh đó, vị chuyên gia cũng đề xuất nên ưu đãi thuế theo tỷ lệ nội địa hóa đối với doanh nghiệp xuất khẩu. Doanh nghiệp nào đạt tỷ lệ nội địa hóa càng cao thì càng được hưởng ưu đãi, qua đó giảm phụ thuộc vào chuỗi cung ứng bên ngoài và gia tăng giá trị sản xuất trong nước.
Song song với cải cách thuế, cần tái cấu trúc chi tiêu ngân sách, cắt giảm chi thường xuyên, tinh giản bộ máy, tăng tỷ trọng đầu tư cho hạ tầng, đổi mới sáng tạo. Việc đẩy nhanh thoái vốn tại các doanh nghiệp Nhà nước kém hiệu quả, không giữ vai trò trọng yếu cũng là giải pháp để tạo nguồn lực cho những lĩnh vực "bệ phóng" như giao thông, năng lượng tái tạo hay các dự án hợp tác công – tư (PPP).
Về chính sách tiền tệ, PGS.TS. Phạm Thế Anh nêu rõ, Việt Nam cần kiên định mục tiêu cốt lõi là kiểm soát lạm phát, ổn định giá trị đồng tiền và bảo đảm an toàn vĩ mô, thay vì chạy theo tăng trưởng bằng mọi giá. Việc tăng cung tiền phải đi sau và phù hợp với tốc độ tăng trưởng GDP, trong khi nới lỏng tín dụng chỉ nên áp dụng cho các ngân hàng đáp ứng chuẩn mực quản trị rủi ro. Cùng với đó, cần sớm triển khai hệ thống giám sát tín dụng minh bạch và tự động để kiểm soát chất lượng cho vay, hạn chế rủi ro nợ xấu.
"Những cải cách mạnh mẽ về thuế, chi tiêu ngân sách và chính sách tiền tệ sẽ giúp Việt Nam tạo dựng nguồn thu ổn định, dịch chuyển dòng vốn khỏi đầu cơ sang sản xuất thực, qua đó thúc đẩy tăng trưởng bền vững và giảm chênh lệch giàu nghèo", PGS.TS. Phạm Thế Anh nhấn mạnh./.
