VPBank: Hành trình kiên định "Vì một Việt Nam thịnh vượng"

✤✤✤

Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) đã và đang khẳng định vị thế của một ngân hàng tư nhân, định chế tài chính hàng đầu Việt Nam. Với triết lý "Vì một Việt Nam thịnh vượng", VPBank kiên định theo đuổi mục tiêu phát triển bền vững, bằng cách kết hợp nhuần nhuyễn 3 yếu tố nền tảng: Sức mạnh nội tại của tổ chức, sức mạnh công nghệ của thời đại số và sức mạnh gắn kết từ cộng đồng. 

Ở VPBank, mục tiêu kinh doanh luôn song hành với trách nhiệm xã hội. Đó không phải là khẩu hiệu, mà là sự nhất quán xuyên suốt trong chiến lược phát triển, từ hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp nhỏ, chăm sóc sức khỏe cộng đồng, đến thúc đẩy giáo dục tài chính và khuyến khích lối sống bền vững.

Bước vào kỷ nguyên mới với vô vàn cơ hội nhưng cũng không ít thách thức đan xen, câu chuyện về một VPBank bền bỉ chuyển mình để cùng cộng đồng vươn lên, khẳng định khát vọng dân tộc, càng trở nên có ý nghĩa đặc biệt.

✤✤✤

Với những ai quan tâm đến kinh tế vĩ mô, đặc biệt là dòng chảy của thị trường tài chính - ngân hàng, và với những người làm báo kinh tế, TS. Nguyễn Trí Hiếu đã trở thành cái tên thân thuộc, luôn hiện diện như một nguồn tham vấn đáng tin cậy. 

Trong không ít cuộc đối thoại về các vấn đề, câu chuyện liên quan đến ngành tài chính - ngân hàng , VPBank thường xuất hiện trong lời của TS. Nguyễn Trí Hiếu như một ví dụ minh hoạ cho các luận điểm về xu hướng phát triển, mô hình quản trị hiện đại, khả năng đổi mới sáng tạo hay vai trò của ngân hàng tư nhân trong hệ thống...

Và gần đây, trong bối cảnh thị trường tài chính - ngân hàng đang chuyển mình cùng đất nước bước vào kỷ nguyên mới, nhiều cơ hội đang chờ đón nhưng cũng không ít biến động khó lường, cái tên VPBank lại một lần nữa được nhắc đến. Nhưng không đơn thuần trong vai trò một "ngân hàng tăng trưởng tốt" hay một "mô hình quản trị hiệu quả" như trước đây mà với một vai trò lớn hơn, gắn liền với một trọng trách mang tính chiến lược quốc gia khi tham gia tái cấu trúc một tổ chức tín dụng yếu kém.

Điều gì khiến một ngân hàng tư nhân có thể vươn lên, không chỉ để tự lớn mạnh, mà còn sẵn sàng đảm đương vai trò "bác sĩ hồi sức" cho phần yếu ớt nhất của hệ thống? Phải chăng, trong một thời đại mà chiến lược không chỉ là những con số tăng trưởng mà còn là khả năng tạo ra tác động tích cực lên toàn ngành, thì VPBank đang trở thành một minh chứng cụ thể về "nghĩ khác, làm thật"? 

- Ngày 17/01/2025, Ngân hàng Nhà nước chính thức công bố quyết định chuyển giao bắt buộc Ngân hàng Dầu khí Toàn cầu (GPBank) - 1 trong 4 ngân hàng nằm trong diện kiểm soát đặc biệt cho VPBank theo phương án tái cơ cấu đã được Chính phủ phê duyệt. Sau chuyển giao bắt buộc, GPBank tiếp tục hoạt động dưới hình thức ngân hàng trách nhiệm hữu hạn một thành viên do VPBank sở hữu 100% vốn điều lệ, được thực hiện các hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại theo quy định.

Thông tin với báo chí ngay sau Lễ công bố quyết định chuyển giao bắt buộc GPBank, Chủ tịch HĐQT VPBank Ngô Chí Dũng khẳng định, sẽ huy động toàn bộ nguồn lực và nhân sự để thực hiện trọng trách mà Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước giao phó. VPBank sẽ xây dựng một chương trình hành động bài bản, chi tiết để tái cấu trúc thành công ngân hàng này. Lãnh đạo VPBank bày tỏ tin tưởng rằng, với kinh nghiệm và nền tảng sẵn có, ngân hàng có thể đưa GPBank thoát lỗ và đạt lợi nhuận tối thiểu 500 tỷ đồng trong năm 2025. Trên cương vị của một người có nhiều năm nghiên cứu về ngành tài chính - ngân hàng, ông nghĩ sao về tuyên bố lạc quan này của người đứng đầu VPBank?

TS. Nguyễn Trí Hiếu: Cam kết của VPBank trong việc đưa GPBank thoát lỗ và đạt lợi nhuận tối thiểu 500 tỷ đồng ngay trong năm đầu của kế hoạch tái tổ chức GPBank, được xem là khá tham vọng, thậm chí có phần mạo hiểm nếu xét đến tình trạng yếu kém kéo dài nhiều năm của GPBank với những tồn đọng cả về tài chính lẫn vận hành.

Tuy nhiên, để biến quyết tâm thành kết quả cụ thể lại là một câu chuyện hoàn toàn khác. Mấu chốt nằm ở khả năng hiện thực hóa từng bước đi, từng mục tiêu cụ thể, đặc biệt là năng lực kiểm soát và xử lý hiệu quả các rủi ro tiềm ẩn trong một "cơ thể" đã suy yếu và vận hành trì trệ suốt nhiều năm như GPBank.

- Có vẻ như, việc tiếp nhận một ngân hàng yếu kém luôn là một thử thách gian nan ở cấp độ cao nhất, đòi hỏi phải thật sự bản lĩnh?

TS. Nguyễn Trí Hiếu: Là người đã có nhiều năm gắn bó với ngành ngân hàng cả ở Việt Nam và tại Mỹ, tôi có thể khẳng định rằng, việc tái cơ cấu một ngân hàng yếu kém chưa bao giờ là điều đơn giản và trong giai đoạn hiện nay, thách thức ấy còn lớn hơn gấp bội.

Chúng ta đang ở trong một bối cảnh rất khác. Nền kinh tế Việt Nam đang chịu sức ép kép từ cả bên ngoài lẫn bên trong. Ở bình diện quốc tế, cạnh tranh chiến lược ngày càng gay gắt, xung đột địa chính trị lan rộng, giá cả hàng hóa và cước vận tải biến động khó lường, trong khi đà phục hồi tăng trưởng toàn cầu vẫn còn yếu ớt.

Đối với riêng ngành ngân hàng, thách thức cạnh tranh ngày càng trở nên gay gắt khi dòng vốn đầu tư liên tục dịch chuyển sang các kênh sinh lời cao như vàng, chứng khoán... Đây đều là những lĩnh vực đang cho thấy hấp dẫn hơn hẳn so với lãi suất tiền gửi truyền thống. Bên cạnh đó, bài toán nợ xấu, đặc biệt là những khoản tồn đọng từ giai đoạn hậu Covid-19 tiếp tục là gánh nặng đè lên các bộ đệm an toàn của hệ thống, từ đó kìm hãm dư địa tăng trưởng dài hạn. Điều này khiến sức khỏe toàn hệ thống ngân hàng nói chung bị ảnh hưởng nghiêm trọng và do đó bất kỳ nỗ lực tái cơ cấu nào cũng sẽ phải chống chọi trong một bối cảnh không mấy thuận lợi. 3 năm sau đại dịch, thế giới lại đứng trước thách thức mới liên quan đến chính sách thuế quan chưa từng có tiền lệ của Mỹ; đối với Việt Nam, mức thuế từng được công bố là 46% trên hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ. Mặc dù Mỹ đã hoãn việc thi hành áp dụng mức thuế quan mới để các quốc gia có cơ hội đàm phán, nhưng tại thời điểm này, tình hình vẫn bất định. Ngành ngân hàng dù không bị tác động trực tiếp nhưng khi khách hàng là những nhà xuất nhập khẩu, doanh nghiệp FDI và các doanh nghiệp trong hệ sinh thái xuất nhập khẩu bị tác động bởi chính sách thuế quan của Mỹ thì ngân hàng không thể "miễn nhiễm".

Chính vì vậy, việc phục hồi một ngân hàng yếu kém vốn đã mất vốn chủ sở hữu, cạn kiệt thanh khoản, nợ xấu chồng chất và niềm tin thị trường bị xói mòn, rõ ràng là một nhiệm vụ không hề dễ dàng. Trải qua 1 thập kỷ nằm trong diện kiểm soát đặc biệt kể từ năm 2015, GPBank mang trên mình một "di sản" nợ xấu đồ sộ, tỷ lệ tín dụng không còn khả năng hoàn trả ước tính tối thiểu 20 - 30% tổng dư nợ. Không chỉ vậy, hệ thống vận hành của ngân hàng còn lạc hậu, nhân sự bị bào mòn qua thời gian dài "ngủ đông", mạng lưới khách hàng bị thu hẹp nghiêm trọng, trong khi danh mục tài sản khác ngoài cho vay gần như không còn giá trị thuần (Net value). 

Tái cấu trúc trong bối cảnh ấy giống như khởi động lại một cỗ máy cũ kỹ nhưng lại phải đảm bảo nó hoạt động hiệu quả. Chuyển giao, xét cho cùng, chỉ là điểm khởi đầu. Chặng đường phái trước đòi hỏi bất kỳ đơn vị nào có trách nhiệm tiếp nhận cũng phải thực sự bản lĩnh.

- Dù việc tiếp nhận GPBank là một nhiệm vụ bắt buộc trong quá trình tái cấu trúc hệ thống ngân hàng, nhưng qua cách VPBank thể hiện, từ những tuyên bố mạnh mẽ đến sự chuẩn bị bài bản, có thể cảm nhận được sự tự tin rất lớn vào nội lực của chính họ. Ông có nghĩ, Ngân hàng Nhà nước đang gửi gắm niềm tin vào một tổ chức thực sự có tiềm lực tài chính đủ mạnh để "gánh vác" một ngân hàng yếu kém như GPBank?

TS. Nguyễn Trí Hiếu: Việc lựa chọn đơn vị tiếp nhận một ngân hàng yếu kém như GPBank không thể là một quyết định ngẫu nhiên hay mang tính áp đặt. Đó là kết quả của quá trình đánh giá kỹ lưỡng, cân nhắc trên nhiều yếu tố, mà ở đây, tiềm lực tài chính vững mạnh là yếu tố tiên quyết. 

Khi GPBank chính thức về với VPBank, thách thức đầu tiên là bài toán tăng vốn. Bởi lẽ, vốn chủ sở hữu của GPBank đang âm rất nặng và để ngân hàng này hoạt động hiệu quả trở lại, VPBank không chỉ cần một cam kết trên giấy, mà phải thực sự rót vốn, một lượng vốn rất lớn. Theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng, vốn điều lệ tối thiểu của một ngân hàng thương mại phải đạt 3.000 tỷ đồng. Do đó, VPBank cần bù đắp toàn bộ phần âm vốn và bổ sung đủ mức vốn điều lệ này, đây là một việc không hề đơn giản và đòi hỏi tiềm lực tài chính vượt trội.

Theo quan sát của tôi, VPBank hiện đang sở hữu mức vốn điều lệ thuộc nhóm cao nhất hệ thống, ước tính lên tới khoảng 80.000 tỷ đồng. Bên cạnh đó, lợi nhuận ổn định qua các năm tạo dư địa để ngân hàng phân bổ nguồn lực cho các nhiệm vụ lớn như tái cơ cấu GPBank mà không gây áp lực lên các mảng hoạt động cốt lõi. Đáng chú ý, VPBank cũng ghi dấu ấn trong việc phát triển mảng tín dụng bán lẻ, hỗ trợ hiệu quả khối doanh nghiệp nhỏ và vừa, trong khi vẫn kiểm soát tốt chất lượng tài sản với tỷ lệ nợ xấu duy trì dưới 3%, thấp hơn mặt bằng chung toàn ngành.

Nền tảng tài chính vững chắc, khả năng huy động vốn chủ động đã tạo cho VPBank một nền móng vững chắc khi bước vào hành trình tái cấu trúc GPBank, đồng thời những gì VPBank đang nắm giữ còn là cơ sở để Ngân hàng tiếp tục mở rộng không gian phát triển chiến lược trong tương lai gần. Trong bối cảnh tiếp nhận một ngân hàng yếu kém như GPBank, thì những gì VPBank đang sở hữu chính là nền tảng không thể thiếu.

Riêng về việc ngân hàng Nhà nước chuyển giao GPBank cho VPBank, Điều 185, Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi năm 2024 có hai quy định quan trọng: Ngân hàng nhận chuyển giao không phải hợp nhất báo cáo tài chính của ngân hàng thương mại được chuyển giao bắt buộc (Khoản c); Ngân hàng nhận chuyển giao được loại trừ ngân hàng thương mại được chuyển giao bắt buộc khi tính tỷ lệ an toàn vốn hợp nhất (Khoản d). Nếu thực hiện hai điều khoản này VPBank sẽ không hợp nhất Báo cáo tài chính của GPBank (hay là một tên gọi mới) và vốn chủ sở hữu âm hiện nay của GPBank sẽ không được tính vào vốn chủ sở hữu của VPBank, trong khi đó GPBank đã trở thành một ngân hàng con 100% của VPBank. Điều này, mặc dù làm đúng theo luật, nhưng sẽ làm cho Báo cáo tài chính của VPBank không minh bạch và chính xác và không đúng theo chuẩn mực và thông lệ kế toán quốc tế.

Do vậy, theo tôi, VPBank nên có báo cáo tài chính hợp nhất với GPBank và tính vốn âm của GPBank vào tỷ lệ an toàn vốn để thể hiện tình hình tài chính một cách chính xác nhất theo chuẩn mực và thông lệ kế toán quốc tế sau khi nhận chuyển giao GPBank. Nếu thực hiện được điều này, VPBank sẽ trở thành một mô hình kiểu mẫu cho sự minh bạch và chuyên nghiệp trong hệ thống ngân hàng Việt Nam. 

- Rõ ràng nền tảng tài chính vững mạnh là điều kiện tiên quyết để tiếp nhận một ngân hàng yếu kém. Nhưng trong một quá trình tái cấu trúc đòi hỏi sự chuyển đổi toàn diện, đặc biệt là chuyển đổi số, liệu chỉ "mạnh về vốn" đã đủ? Với những gì VPBank có được trong việc xây dựng và phát triển hệ sinh thái số trong nhiều năm qua, ông có tin rằng đây chính là trợ lực quan trọng giúp đẩy nhanh và nâng cao hiệu quả quá trình tái cấu trúc GPBank?

TS. Nguyễn Trí Hiếu: Tôi hoàn toàn đồng ý. Trong thời đại số hóa ngày nay, tái cấu trúc một ngân hàng yếu kém không thể chỉ dừng ở cải tổ bộ máy hay tăng vốn, mà là một quá trình chuyển đổi toàn diện, trong đó chuyển đổi số không còn là một lựa chọn mà là yếu tố bắt buộc để rút ngắn lộ trình phục hồi và xây dựng nền tảng phát triển bền vững. 

Hệ sinh thái số của VPBank được xây dựng trong nhiều năm qua là một lợi thế quan trọng và đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy và nâng cao hiệu quả tái cấu trúc GPBank. Về phía VPBank, ngân hàng này cũng đã đầu tư vào chuyển đổi số trong nhiều năm qua, với loạt nền tảng hiện đại như ứng dụng ngân hàng trực tuyến, hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt, các giải pháp tín dụng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI)… Tất cả những điều này sẽ hỗ trợ rất nhiều trong quá trình tái cấu trúc GPBank, không chỉ giúp cắt giảm đáng kể chi phí vận hành, công nghệ của VPBank còn nâng cao trải nghiệm khách hàng và tối ưu hoá công tác quản trị rủi ro tín dụng - những yếu tố thiết yếu với một ngân hàng đang cần phục hồi toàn diện như GPBank. 

Đặc biệt, nền tảng số mạnh mẽ sẽ mở rộng khả năng tiếp cận tới nhóm khách hàng ở khu vực nông thôn, lĩnh vực mà GPBank trước đây chưa khai thác hiệu quả. Bên cạnh đó, VPBank có thể triển khai đồng bộ các hệ thống quản lý tài chính hiện đại và tự động hóa quy trình nghiệp vụ, qua đó nâng cao hiệu quả vận hành và khắc phục triệt để những điểm nghẽn từ nền tảng công nghệ lạc hậu vốn tồn tại lâu nay tại GPBank. Hệ sinh thái số toàn diện với hàng triệu người dùng của VPBank sẽ là "đòn bẩy" để mở rộng tập khách hàng cho GPBank. Đồng thời, công nghệ phân tích dữ liệu tiên tiến của VPBank sẽ giúp GPBank nâng cao năng lực quản lý rủi ro, xác định và xử lý nợ xấu hiệu quả hơn, tối ưu hóa danh mục tín dụng và từ đó giảm thiểu rủi ro tài chính một cách bền vững.

Như vậy, VPBank không chỉ có công cụ, mà còn có tư duy và kinh nghiệm để áp dụng chuyển đổi số vào quá trình tái cấu trúc GPBank một cách hiệu quả. Và GPBank, với tất cả những hạn chế của mình, lại đang đứng trước cơ hội để tận dụng trợ lực công nghệ từ chính VPBank. Nếu tận dụng những nền tảng này, VPBank hoàn toàn có khả năng "rút ngắn" con đường phục hồi của GPBank, biến một tổ chức từng yếu kém thành một định chế tài chính vận hành tinh gọn, hiệu quả, có khả năng cạnh tranh trở lại trên thị trường. Việc số hóa mọi hoạt động sẽ giúp GPBank có thể phát triển nhanh chóng, giảm bớt những yếu tố rủi ro truyền thống và tối ưu hóa hoạt động trong thời gian ngắn.

- Nhiều năm qua, VPBank được biết đến là một trong số ít ngân hàng kiên định theo đuổi chiến lược phát triển tín dụng cho khu vực doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) - phân khúc tiềm năng nhưng cũng đầy thách thức và rủi ro. Nhìn từ bối cảnh VPBank vừa được giao trọng trách tái cấu trúc một ngân hàng đã đánh mất khả năng kiểm soát về rủi ro, theo ông, liệu triết lý phát triển SMEs của VPBank sẽ mang đến lợi thế gì trong sứ mệnh lần này?

TS. Nguyễn Trí Hiếu: VPBank là ngân hàng đã tích lũy được bản lĩnh quản trị rủi ro qua việc kiên trì đồng hành cùng nhóm khách hàng là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) - một thị trường đòi hỏi sự bền bỉ, khả năng thấu hiểu sâu sắc và tính linh hoạt cao trong xử lý rủi ro.

Thực tế, phần lớn SMEs tại Việt Nam xuất thân từ các hộ kinh doanh cá thể, mới chuyển đổi hoặc vẫn đang trong quá trình hoàn thiện bộ máy quản trị. Hệ thống kế toán còn sơ sài, báo cáo tài chính chưa được chuẩn hóa và chưa có cơ chế kiểm soát tài chính chuyên nghiệp. Việc thiếu dữ liệu chuẩn xác từ các báo cáo tài chính và việc các doanh nghiệp thiếu kinh nghiệm quản trị, có thể dẫn đến sai sót trong quá trình xếp hạng tín dụng. Chính điều này không chỉ làm gia tăng rủi ro đối với ngân hàng, mà còn khiến họ gặp khó khăn trong việc ra quyết định cấp tín dụng một cách chính xác và minh bạch.

Mặt khác, nhóm này cũng thường thiếu tài sản thế chấp, nhất là những doanh nghiệp mới khởi nghiệp hoặc doanh nghiệp dịch vụ, vốn chủ yếu dựa vào nguồn nhân lực và ý tưởng kinh doanh chứ không có nhiều tài sản hữu hình như nhà xưởng, đất đai. Trong khi đó, mô hình cấp tín dụng truyền thống ở Việt Nam vẫn nặng về tài sản thế chấp, những khoản vay có sổ đỏ vẫn dễ dàng hơn rất nhiều so với những khoản vay chỉ dựa trên dòng tiền hay hiệu quả kinh doanh. Điều này tạo ra một khoảng cách lớn giữa nhu cầu vay vốn của SMEs và khả năng đáp ứng của các ngân hàng. Bên cạnh đó, cũng không loại trừ trường hợp nếu doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, không thể trả gốc và lãi vay, ngân hàng sẽ là bên chịu rủi ro, không thể thu hồi lại được tiền. Đồng thời, nhu cầu tín dụng của doanh nghiệp rất đa dạng nhưng không phải nhu cầu nào cũng đủ chất lượng để hoạt động sản xuất kinh doanh có lời, trả gốc lãi cho ngân hàng.

Khi bắt tay tái cấu trúc GPBank, VPBank hoàn toàn có thể tận dụng kinh nghiệm đã tích lũy trong lĩnh vực tín dụng SMEs để xây dựng danh mục sản phẩm mới, tập trung vào phân khúc doanh nghiệp vừa và nhỏ, một mảng nhiều tiềm năng nhưng cũng đầy thách thức. Việc từng dấn thân vào thị trường SMEs đã giúp VPBank hình thành nền tảng quản trị rủi ro vững chắc, đồng thời rèn luyện khả năng điều hành linh hoạt trong môi trường tín dụng phức tạp. Đây sẽ là những lợi thế quan trọng để GPBank, dưới sự dẫn dắt của VPBank có thể sớm khơi thông nguồn thu, cải thiện hiệu quả hoạt động và từng bước phục hồi bền vững.

- Ông có nghĩ nếu kiên trì, tái thiết thành công GPBank sẽ giúp VPBank sở hữu thêm một "bàn đạp chiến lược" để vươn ra xa hơn, cả trong mạng lưới và thị phần?

TS. Nguyễn Trí Hiếu: Hiện nay, hệ thống ngân hàng đang bước vào giai đoạn thử nghiệm với cơ chế chuyển giao bắt buộc và tất cả đang chờ đợi xem kết quả thử nghiệm này sẽ mang lại điều gì. Nếu được triển khai hiệu quả, đây không chỉ là phép thử đối với chính sách tái cơ cấu hệ thống ngân hàng yếu kém, mà còn là cơ hội rất lớn để VPBank mở rộng quy mô hoạt động và củng cố uy tín của VPBank như là một ngân hàng có năng lực quản trị, xử lý khủng hoảng trong hệ thống tài chính - ngân hàng quốc gia. 

Thực tế, việc tái cơ cấu một ngân hàng yếu kém như GPBank không đem lại lợi ích tài chính ngay trước mắt. Nhưng đổi lại, nó mở ra nhiều lợi thế chiến lược. Về mạng lưới, GPBank có hệ thống chi nhánh, khách hàng và giấy phép hoạt động ở nhiều địa phương. Nếu biết cách khai thác, VPBank có thể mở rộng độ phủ thị trường mà không cần xây dựng từ đầu, điều này tiết kiệm rất nhiều thời gian và chi phí.

Tôi cho rằng, nếu VPBank kiên trì đi đến cùng, thì tái cơ cấu GPBank không chỉ là hành động vì lợi ích hệ thống, mà còn là "đòn bẩy kép", vừa thể hiện vai trò tiên phong, vừa mở ra một cánh cửa mới để ngân hàng bứt phá trong tương lai. Đó là một bước đi vừa dũng cảm, vừa quyết liệt.

- Trân trọng cảm ơn ông vì những chia sẻ với nhiều gợi mở! Hẹn gặp lại ông trong một dịp gần nhất để tiếp tục trao đổi về các chủ đề thú vị khác của lĩnh vực tài chính -  ngân hàng!

Theo tìm hiểu của Reatimes về các thông tin từ VPBank, hành trình của VPBank trong hơn 30 năm phát triển là một một hành trình dấn thân đầy bản lĩnh gắn liền với khát vọng vươn lên và ý chí đổi mới không ngừng nghỉ trong ngành tài chính Việt Nam, kiên định với sứ mệnh dựng xây thịnh vượng.

Trở lại những năm đầu thập niên 90, khi Việt Nam vừa mới bước chân vào công cuộc Đổi mới, nền kinh tế vẫn còn ngổn ngang những khó khăn, lạm phát phi mã, hàng hóa thiếu thốn, doanh nghiệp quốc doanh suy yếu, doanh nghiệp tư nhân chưa được thừa nhận đúng tầm... Giữa bộn bề khó khăn, năm 1992, Hội đồng Trung ương lâm thời Các doanh nghiệp ngoài quốc doanh ra đời, đánh dấu một nỗ lực mang tính thể chế nhằm ghi nhận vai trò của kinh tế tư nhân.

Từ chính tinh thần ấy, đến năm 1993, Ngân hàng Các doanh nghiệp ngoài quốc doanh Việt Nam, tiền thân của VPBank chính thức được thành lập. Trong bối cảnh hai chữ "tư nhân" còn nhạy cảm, sự xuất hiện của VPBank không chỉ là bước ngoặt, mà còn là một tuyên ngôn mạnh mẽ về khát vọng đồng hành cùng sự lớn mạnh của khu vực kinh tế tư nhân. Những năm 2000, trong bối cảnh kinh tế tư nhân được nhìn nhận thấu đáo, VPBank bắt đầu bước vào giai đoạn tái định vị chiến lược. Nhưng phải đến năm 2010, nhất khi doanh nhân Ngô Chí Dũng tiếp quản chức Chủ tịch HĐQT VPBank, VPBank mới thực sự đánh dấu bước "chuyển mình" rõ rệt nhất.

Tên gọi cũ, Ngân hàng TMCP các Doanh nghiệp Ngoài quốc doanh Việt Nam, được thay thế bằng cái tên mới Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng, cùng với đó là sự thay đổi toàn diện về hệ thống nhận diện thương hiệu, logo, ngôn ngữ truyền thông và đặc biệt là tinh thần vận hành. Dưới sự chèo lái của ông Ngô Trí Dũng, VPBank đã trải qua một cuộc "lột xác" toàn diện, từng bước khẳng định vị thế bằng chính năng lực nội tại, tinh thần cải tiến liên tục, là cầu nối huy động và phân bổ nguồn lực hiệu quả cho nền kinh tế, đồng thời được nhìn nhận như hình mẫu tiêu biểu cho một doanh nghiệp tư nhân bản lĩnh, hiện đại và đóng góp tích cực vào sự ổn định, phát triển của hệ thống tài chính quốc gia.

Những năm tháng khởi đầu đầy gian nan không chỉ tôi luyện nên "chất thép" của một tổ chức, mà còn thắp lên ngọn lửa cải tiến bền bỉ - thứ vẫn cháy không ngừng trong từng mạch sống của VPBank cho đến hôm nay.

VPBank hiện không chỉ là một trong những thương hiệu ngân hàng hàng đầu Việt Nam, mà còn có mặt trong danh sách 250 ngân hàng giá trị nhất toàn cầu theo xếp hạng của Brand Finance như một minh chứng thuyết phục cho bản lĩnh được tôi luyện qua thời gian và thử thách. Gần đây nhất, ngân hàng này được xướng tên trong Top 10 ngân hàng thương mại uy tín nhất Việt Nam năm 2024 theo công bố của Vietnam Report. Đồng thời, tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế Moody's Ratings tiếp tục giữ nguyên mức xếp hạng tín nhiệm Ba3 với triển vọng ổn định cho VPBank như một minh chứng rõ ràng cho năng lực tài chính và quản trị rủi ro được đánh giá cao trên trường quốc tế. VPBank đã mở rộng mạng lưới với gần 300 chi nhánh và phòng giao dịch trên toàn quốc, phục vụ hơn 30 triệu khách hàng.

Tính đến hết thời điểm hiện tại, tổng tài sản hợp nhất của VPBank đã vượt mốc 994.000 tỷ đồng, đây là một con số ấn tượng, tiếp tục củng cố vị thế của VPBank trong nhóm ngân hàng tư nhân hàng đầu Việt Nam. Đặc biệt, vốn chủ sở hữu hiện đã đạt 102.360 tỷ đồng, tăng 18,6% so với cuối năm 2021. Với quy mô vốn này, VPBank đang xếp thứ 4 toàn hệ thống về vốn chủ sở hữu, chỉ sau Vietcombank, Techcombank và VietinBank. Đặc biệt, thông qua 2 thương vụ bán 49% vốn điều lệ của FE CREDIT và 15% vốn điều lệ VPBank cho SMBC, một trong những tập đoàn tài chính lớn nhất Nhật Bản, đã giúp VPBank trở thành ngân hàng có vốn điều lệ lớn nhất Việt Nam (79.339 tỷ đồng vào cuối năm 2024).

Không chỉ phát triển theo chiều rộng, VPBank còn tiên phong hiện đại hóa theo hướng ngân hàng bán lẻ, xây dựng một hệ sinh thái tài chính đa tầng, tập trung động lực tăng trưởng vào 4 trụ cột kinh doanh chính gồm: Tín dụng tiêu dùng, khách hàng cá nhân, hộ kinh doanh và doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (SME). VPBank sở hữu các thương hiệu chiến lược như FE CREDIT (tài sản trên 67.600 tỷ đồng), VPBankS (tài sản gần 33.766 tỷ đồng), bảo hiểm số OPES (vốn điều lệ 1.265 tỷ đồng), cùng các mảnh ghép công nghệ tài chính khác, đáp ứng trọn vẹn nhu cầu từ cá nhân, SME đến doanh nghiệp lớn và cả khối FDI.

Với việc xây dựng lợi thế cạnh tranh vượt trội, VPBank đã khẳng định vị thế là một trong những ngân hàng tư nhân hàng đầu tại Việt Nam. Hành trình phát triển ấy vẫn đang được nối dài, khi Ngân hàng tiếp tục thể hiện vai trò tiên phong trong chuyển đổi số thông qua việc mạnh dạn ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào các hoạt động vận hành.

VPBank đã triển khai rất thành công nền tảng ngân hàng số VPBank NEO, giúp khách hàng có thể thanh toán, gửi tiết kiệm, vay vốn, mở tài khoản số đẹp. Chỉ sau hơn 3 năm triển khai, ứng dụng này đã thu hút hơn 10 triệu người dùng, với trung bình 2,5 triệu lượt đăng nhập mỗi ngày. Đối với khối doanh nghiệp, VPBank phát triển Neo Biz, một nền tảng số hỗ trợ doanh nghiệp mở tài khoản từ xa bằng công nghệ định danh eKYC và sử dụng giải pháp thanh toán điện tử EcomPay - Simplify giúp tối ưu hóa hoạt động thương mại điện tử. Đặc biệt, ngân hàng này còn tiên phong trong việc tích hợp các công nghệ đột phá như AI, nhận diện khuôn mặt, giọng nói, chữ viết tay vào các sản phẩm tài chính 24/7 như Race App (Race Car, Race Home), cho phép khách hàng vay vốn và giải ngân khoản tiền lớn nhanh chóng, minh bạch mà không cần tới quầy giao dịch. Ngoài ra, ngân hàng này còn triển khai VPBank NEO Express, hệ thống kiosk ngân hàng số hoạt động liên tục 24/7 như những "chi nhánh thông minh", cho phép khách hàng thực hiện hàng loạt dịch vụ như mở tài khoản, phát hành thẻ, đăng ký vay tín chấp hay vay thế chấp bất kỳ lúc nào.

Bên cạnh đó, VPBank còn sở hữu hệ thống tổng đài tự động All-in-One, là trung tâm chăm sóc khách hàng số đầu tiên tại Việt Nam, có thể xử lý 11 loại dịch vụ hoàn toàn tự động. Đây không chỉ là những bước tiến về mặt công nghệ, mà còn cho thấy một chiến lược chuyển mình toàn diện, hướng tới tương lai ngân hàng số, lấy trải nghiệm khách hàng làm trung tâm.

TINH THẦN DẤN THÂN VÌ "TRÁCH NHIỆM"

Muốn phát triển bền vững, một ngân hàng không chỉ cần lớn về quy mô mà còn phải tử tế trong cách làm. Tử tế với khách hàng, với xã hội, với môi trường và với chính sứ mệnh mà tổ chức đó đang theo đuổi. Khi giá trị tử tế trở thành gốc rễ trong mọi quyết định, thì tăng trưởng sẽ đến một cách tự nhiên, bền vững, như trái ngọt từ một cái cây được trồng đúng đất, nuôi dưỡng bằng tâm huyết và sự kiên định.

Có lẽ, ẩn sâu trong mỗi bước đi chiến lược của VPBank không chỉ là sự nhạy bén của một nhà điều hành, mà còn là tinh thần trách nhiệm của một doanh nhân tử tế, người không quay lưng với thử thách, không ngại dấn thân, và sẵn sàng đảm đương những trọng trách vì sự ổn định và phát triển chung của cả hệ thống. Và chính tinh thần ấy mới là điều làm nên sự khác biệt, không chỉ cho một thương vụ, mà cho cả một chương mới của ngành ngân hàng Việt Nam.

Nếu ngược dòng thời gian nhìn lại hành trình phát triển của VPBank dưới sự dẫn dắt của doanh nhân Ngô Chí Dũng, sẽ dễ dàng nhận ra triết lý "Vì một Việt Nam thịnh vượng" mà ông kiên trì theo đuổi chưa bao giờ là một khẩu hiệu suông. Đó là kim chỉ nam xuyên suốt, là mạch ngầm nuôi dưỡng mọi quyết sách, từ việc thúc đẩy tài chính xanh, mở rộng tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, cho đến những chương trình thiện nguyện đầy tính nhân văn, hướng về cộng đồng.

Trong những thời điểm thách thức nhất, triết lý ấy càng bộc lộ rõ nét. Khi đại dịch Covid-19 bùng phát, khiến cả nền kinh tế chao đảo và nhiều ngân hàng phải thắt chặt dòng vốn để bảo toàn thanh khoản, VPBank và các công ty thành viên đã chọn cách đứng vào hàng ngũ tuyến đầu hỗ trợ cộng đồng. Gần 100 tỷ đồng đã được Ngân hàng đóng góp cho Chính phủ và các địa phương bị ảnh hưởng nặng nề, cùng với đó là hàng loạt chương trình an sinh xã hội được triển khai nhanh chóng, đúng thời điểm, đúng đối tượng, từ hỗ trợ y tế, cứu trợ người dân khó khăn, đến bảo vệ tuyến đầu chống dịch.

Ngoài ra, trong bối cảnh cơn bão Yagi gây ảnh hưởng nghiêm trọng, VPBank đã tiên phong thực hiện chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước, nhanh chóng triển khai các biện pháp hỗ trợ khách hàng bị thiệt hại. Ngân hàng đã thực hiện chính sách giảm lãi suất cho vay đối với tất cả khách hàng cá nhân có tài sản bảo đảm. Cụ thể, các khoản vay trung và dài hạn sẽ được giảm 1% lãi suất, còn các khoản vay ngắn hạn được giảm 0,5% lãi suất. Đây là một quyết định đầy trách nhiệm và nghĩa tình, đặc biệt trong lúc người dân cần một chỗ dựa tài chính vững vàng để vượt qua khó khăn do thiên tai.

Chưa kể, trong bối cảnh kinh tế khó khăn, cùng với chính sách tiền tệ nới lỏng của Ngân hàng Nhà nước, VPBank đã chủ động thực hiện các chỉ đạo của NHNN, sẵn sàng chấp nhận giảm lợi nhuận để hạ lãi suất, thể hiện cam kết mạnh mẽ - đồng hành cùng doanh nghiệp, đặc biệt trong những thời điểm khó khăn. Với một ngân hàng đang đầu tư rất mạnh tay cho hạ tầng số như VPBank, từ nền tảng ngân hàng số, đến AI, big data, rồi hệ sinh thái tài chính tích hợp, thì việc chấp nhận giảm lãi suất trong bối cảnh lãi suất đầu ra toàn ngành đang hạ, thực sự là một lựa chọn không dễ dàng. Bởi nó đồng nghĩa với việc "hy sinh" một phần biên lợi nhuận để chia sẻ với doanh nghiệp và nền kinh tế, họ không chỉ nghĩ đến lợi ích của riêng mình mà còn đặt lợi ích của cộng đồng doanh nghiệp lên hàng đầu, hướng tới việc tạo ra giá trị lâu dài, bền vững.

Hành trình "Vì một Việt Nam thịnh vượng" không chỉ được viết nên trong giai đoạn khó khăn. Nhiều năm qua, VPBank đã bền bỉ hiện thực hóa sứ mệnh này bằng nhiều hành động thiết thực, trải rộng trên các lĩnh vực giáo dục, y tế, môi trường và văn hóa. Từ năm 2022 đến nay, ngân hàng đã đồng hành cùng chương trình "Cặp lá yêu thương", xây mới và sửa chữa hơn 50 điểm trường trên khắp cả nước, mang đến cơ hội học tập tốt hơn cho hàng ngàn em nhỏ vùng sâu vùng xa. Đồng thời, chương trình thiện nguyện "Giao dịch VPBank - Ươm mầm thịnh vượng" cũng được triển khai mạnh mẽ, đóng góp 1,8 tỷ đồng thông qua mỗi sổ tiết kiệm hoặc giao dịch của khách hàng, nhằm giúp các em nhỏ vùng cao có thêm điều kiện đến trường. Trong suốt nhiều năm, VPBank đã đồng hành cùng cộng đồng với tổng đóng góp xã hội lên đến hơn 1.800 tỷ đồng.

Các sự kiện vì cộng đồng cũng được VPBank kiên trì tổ chức trong nhiều năm qua. Kể từ năm 2018, VPBank đã tiên phong trong phong trào chạy bộ vì cộng đồng, với việc tổ chức và đồng hành cùng nhiều giải chạy lớn trên toàn quốc. Tiêu biểu nhất là giải VPBank Hanoi International Marathon (VPIM), một trong những sự kiện thể thao quốc tế uy tín được tổ chức thường niên tại Hà Nội. Giải chạy đã thu hút hàng nghìn vận động viên trong và ngoài nước tham gia, đồng thời được Hiệp hội Marathon Quốc tế (AIMS) công nhận chuẩn quốc tế. VPIM lan tỏa thông điệp sống khỏe, tích cực và phát triển bền vững, gắn liền với các hoạt động thiện nguyện ý nghĩa như gây quỹ giúp đỡ hoàn cảnh khó khăn, trồng cây gây rừng…

Tiếp nối thành công đó, VPBank cũng là đơn vị đồng hành tổ chức VPBank VnExpress Marathon Ho Chi Minh City Midnight, giải chạy đêm đặc biệt tại TP.HCM. Lần đầu tổ chức vào tháng 2/2023 và trở lại hoành tráng vào ngày 3/3/2024, giải chạy này đã quy tụ hơn 10.000 vận động viên tham dự, mang đến trải nghiệm độc đáo khi băng qua những địa danh mang đậm dấu ấn lịch sử và hiện đại của đô thị lớn nhất cả nước. Tính đến nay, VPBank đã gắn bó với 14 giải chạy lớn và chuẩn bị cán mốc giải thứ 15 vào tháng 2/2025. Mỗi giải chạy là minh chứng cho cam kết lâu dài của VPBank trong việc thúc đẩy lối sống tích cực, lan tỏa các giá trị nhân văn và phát triển bền vững trong cộng đồng.

Khát vọng "Vì một Việt Nam thịnh vượng" cũng được VPBank cụ thể hóa bằng các giải pháp tài chính bền vững, phù hợp với xu thế phát triển xanh của nền kinh tế toàn cầu. Năm 2020, VPBank triển khai Chương trình Tín dụng xanh, hướng đến các khách hàng vay vốn cho những dự án, hoạt động sản xuất - kinh doanh thân thiện với môi trường. Các lĩnh vực được ưu tiên bao gồm: Năng lượng tái tạo, sử dụng năng lượng và nước hiệu quả, công trình xanh, xử lý chất thải, nông nghiệp bền vững, cũng như các giải pháp giảm phát thải và kiểm soát ô nhiễm.

Để hỗ trợ tăng trưởng danh mục tài sản xanh, VPBank đã chủ động tiếp cận và huy động các Khoản vay Xanh theo khuôn khổ Nguyên tắc Tín dụng xanh 2018 (GLP 2018) do LMA và APLMA ban hành. Trên cơ sở đó, ngân hàng đã xây dựng Khung Tín dụng xanh nhằm đảm bảo nguồn vốn được sử dụng đúng mục đích và quản lý chặt chẽ trong suốt vòng đời của khoản vay.

Từ năm 2016, VPBank đã là một trong những ngân hàng tiên phong xây dựng Hệ thống quản lý rủi ro Môi trường và Xã hội (ESMS), dựa trên luật pháp Việt Nam và các tiêu chuẩn quốc tế của Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC). Hệ thống này hiện là một phần không thể tách rời trong công tác quản trị rủi ro tín dụng, được thiết kế linh hoạt để phù hợp với đặc thù từng ngành nghề và nhóm khách hàng.

Không quá lời khi nói rằng, VPBank vượt khỏi giới hạn của một ngân hàng thương mại cổ phần thông thường, để trở thành một định chế tài chính mang tầm vóc quốc gia. Khẩu hiệu "Vì một Việt Nam thịnh vượng" là sự chuyển dịch trong tư duy làm ngân hàng, từ ngắn hạn sang dài hạn, từ lợi nhuận thuần túy sang giá trị cộng hưởng. Và quan trọng hơn, đó là sự nỗ lực không ngừng để chứng minh rằng, khối ngân hàng tư nhân Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành lực lượng trụ cột trong việc xây dựng một hệ thống tài chính minh bạch, hiệu quả và bền vững.

Dĩ nhiên, con đường ấy không bằng phẳng. Nhưng nếu đủ kiên định để đi đến cùng, thì phần thưởng lớn nhất không phải là lợi nhuận mà là niềm tin. Và trong ngành ngân hàng, có lẽ, niềm tin là đắt giá nhất. Một khi đã có được, thì không gì có thể thay thế./.